CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATINDA TOPLUMCU GERÇEKÇİ ŞİİRİN SERÜVENİ (1923-1950)

Kaynağını Marksizm’den alan toplumcu gerçekçi sanat anlayışının ana konusunu insan, toplum ve onun üretim ilişkileri oluşturur. Rusya’da ortaya çıkan ve Marksizm’in öğretilerinden beslenen bu sanat anlayışı; Türk edebiyatını da özellikle Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında etkilemeye başlar. Cumhuriyet döneminde yazılan şiir, roman, hikâye, tiyatro vb. edebi türlerde etkisini gösteren bu anlayışın özellikle Türk şiirinde önemli etkiler bıraktığı görülmektedir. Cumhuriyet döneminin başında filizlenen toplumcu gerçekçi şiir, günümüze kadar çeşitli şekillerde devam etmektedir. Nazım Hikmet’le başlatılan bu şiir anlayışı, özellikle 1940’larla birlikte daha geniş bir şair kadrosu tarafından savunulur. “40 Kuşağı” olarak adlandırılan bu şairlerin önemli kısmı Nazım Hikmet’in var ettiği şiir anlayışından esinlenmiş veya beslenmişlerdir. Bu sanat anlayışının öncüsü Nazım Hikmet olmakla beraber, onun çizgisinde bir şiir anlayışı oluşturan Ercüment Behzat Lav, İlhami Bekir Tez, Attilâ İlhan, Rıfat Ilgaz, Ahmed Arif, A. Kadir, Enver Gökçe, Ömer Faruk Toprak, Niyazi Akıncıoğlu, Cahit Irgat gibi sanatçılar bu kuşak içerisinde ön plana çıkan şairler olarak toplumcu şiire yön vermişlerdir.

Society Reality in The Republican Perıod Turkish Literature (1923-1950)

The main theme of the socialist realistic artistic understanding that takes its source from Marxism is the relation among man, society and its production. This artistic understanding emerged in Russia and fed from the teachings of Marxism; Turkish literature begins to be affected especially in the first years of the Republican period in some aspects such as poetry, novel, story, theatre, etc. written during the Republican period. It is seen that this understanding which is influential in literary genres leaves important influences especially on Turkish poetry. The socialist realistic poetry that emerged at the beginning of the Republic era continues in diverse forms. This understanding of poetry started with Nazım Hikmet, especially with the 1940s, is defended by a wider poet cadre. The important part of these poets, called “the 40th generation”, were inspired or nourished by the poetry concept of Nazim Hikmet. Artists such as Ercüment Behzat Lav, İlhami Bekir Tez, Attilâ İlhan, Rıfat Ilgaz, Ahmed Arif, A. Kadir, Enver Gökçe, Omer Faruk Toprak, Niyazi Akıncıoğlu, Cahit Irgat who have formed a poetical understanding on this line along with Nazım Hikmet being the pioneer of this art concept gave socialist poetry as a leading poet in this generation.

PDF

___

http://www.sanatcephesi.org/SC/439/siir_kivilcimlarindan_atesler_sagan_sair_omer_faruk_toprak/.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Ömer_Faruk_Toprak
TUNCER, H. (2001). Cumhuriyet Devri Türk Edebiyatı–I. İstanbul: Ders Kitapları A. Ş.
TUNALI, İ. (1993). Marksist Estetik. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
TANPINAR, A.H. (2011). Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
SÜREYA, C. (1991). Şapkam Dolu Çiçekle (Toplu Yazılar I). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
SÜREYA, C. (2000). “İki Şey”, Günübirlikler / Toplu Yazılar II, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
OKTAY, A. (1993). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
OKAY, O. (2004). Poetika Dersleri. Ankara: Hece Yayınları.
KURDAKUL, Ş. (1987). Çağdaş Türk Edebiyatı-II, (Cumhuriyet Dönemi 1923-1950). İstanbul: Broy Yayınları.
KORKMAZ, R. (2013). Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları
KARACA, A. (2005). İkinci Yeni Poetikası. Ankara: Hece Yayınları.
KAHRAMAN, H. B. (2004). Türk Şiiri, Modernizm, Şiir. İstanbul: Büke Yayınları.
İNCE, Ö. (1985). Şiir ve Gerçeklik. İstanbul: Broy Yayınları.
ILGAZ, R. (2010). Rıfat Ilgaz Bütün Şiirleri (1927-1991). İstanbul: Çınar Yayınları.
GÜLENDAM, Ramazan (2010), “Siyaseti Şiirde Yaşamak: Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Sosyalist Şiir”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/2 Spring 2010.
ENGİNÜN, İ. (2005), Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
DURBAŞ, R. (1997), Mektup Var İlhami Bekir’den. İstanbul: Piya Kitaplığı.
ÇELİK, Y. (2007). Şubat Yolcusu, Attilâ İlhan’ın Şiiri. Ankara: Akçağ Yayınları.
CENGİZ, M. (2005). Türk Şiirine Eleştirel Bir Bakış. İstanbul: Babil Yayınları.
CENGİZ, M. (2000), Toplumcu Gerçekçi Şiir. İstanbul: Tümzamanlar yayıncılık.
CANBERK, E. (1980), “İlk ‘Serbest Nazım’ Şairlerimizden İlhami Bekir Tez’in Yarım Yüzyılı Aşan Yazarlık Serüveni”, Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığı 1980, İstanbul: Kardeşler Matbaası
BEZİRCİ&ÖZER, A.&K. (2002). Dünden Bugüne Türk Şiiri (Cilt-4). İstanbul: Evrensel Basım- Yayın.
BAYDAR, O. – HİLMİ, H. (2002). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi). İstanbul: Cilt: 1, İletişim Yayınları.
AYDOĞDU, Y. (2016). “Ahmed Arif’in Şiirlerinde Geleneğin ve Diyarbakır’ın İzleri”. Uluslararası Diyarbakır Semp. (2-5 Kasım 2016), Basılmış Bildiri Özeti, Diyarbakır.
ALİYE, Z. (1964). “40’lı Yıllarda Türk Şiiri ve Niyazi Akıncıoğlu”. Türk Dili Dergisi, C. 25, Sayı:148.