"Yugoslavya-Makedonya" Topraklarından Türkiye'ye Göçler ve Nedenleri

Türkiye, "Osmanlı"nın çöküşünden batışına, "Cumhuriyet"in doğuşundan yükselişine Balkanlar, Kafkasya ve Kırım'dan göçler alan bir "göçmen ülkesi" haline gelmiştir. Osmanlı dönemindeki göçler "Müslüman" (dindaş), Cumhuriyet dönemindekiler ise "Türk soyundan olan veya Türk kültürüne bağlı bulunan" (soydaş) ölçütüne göre gerçekleşmiştir. Balkanlar'm "Yugoslavya-Makedonya" bölgesinden Türkiye'ye ilk göç hareketi 1877 ile 1878 arasında, ikincisi 1912-13 Balkan Savaşı yıllarında, üçüncüsü 1923-51, sonuncusu da 1952-67 döneminde gerçekleşmiştir. Göçlerde, başlıca "itici" nedenler yaklaşık olarak aynı ve ortaktır; Savaşlar, katliamlar, yağmalar, tecavüzler, baskı ve ayrımlar, tecritler, sürgünler ve zorla asimilasyonlar.

Anahtar Kelimeler:

tarih

Immigrations from Former "Yugoslavia-Macedonia" to Turkey and Causes

From the collapse of the Ottoman Empire to its downfall and from the emergence of the Republic to its rise, Turkey became a country of "immigration" accepting migrations from the Balkans, Caucasia and Crimea. The migrations in Ottoman period took place according to the criteria of "Moslem" (coreligionist), on the other hand in the Republican era according to criteria of "having Turkish origin" or "of the Turkish culture" (soydaş). The first migration movement to Turkey from the "Yugoslavia-Macedonia" region of the Balkans took place between 1877 and 1878, the second, in the years of 1912-13 Balkan Wars, the third in the period of 1923-1951, and a more recent one in the period of 1952-67. The main "push" factors of emigration are almost the same and common: Wars, massacres, pillages, rapes, repressions and violations, segregations, deportations and forced assimilations.

Keywords:

history,

PDF

___

AKBAYAR, Nuri, (1985), "Tanzimat'tan Sonra Osmanlı Devleti Nüfusu" Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (5.c), İstanbul: İletişim Yayınları, 1238-1248.

AKTÜRE, Sevgi, (1985), "Osmanlı Devleti'nde Taşra Kentlerindeki Değişimler" Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (4.c), İstanbul: İletişim Yayınları, 891-904.

ALP, İlker, (1990), Bulgar Mezalimi (1878-1989), Ankara: Trakya Üniversitesi Yayınları: 90/1.

ANDREWS, Peter Alford, (1989), Ethnic Groups in the Republic of Turkey,Wiesbaden: Dr.Ludwig Reichert Verlag.

ARI, Oğuz, (1960), Bulgari&tan'h Göçmenlerin İntibakı, 1950-51'de Bursa'ya İstanbul'da İskan Edilenlerin İntibakı İle İlgili Sosyolojik Araştırma, Ankara: Rekor Matbaası.

ARMAOĞLU, Fahir, (1983), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980), Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

ARMAOĞLU, Fahir, (1991), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1980-1990), Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

AYVAZ, Turhan (1985)"Bulgaristan'daki Türkler" (26 Ocak 1985 tarihli Milliyet gazetesinden iktibas) Türle Kültürü Aylık Dergisi-Bulgaristan Türkleri Sayısı, Sayı: 263, Yıl: 23, Mart 1985, Ankara: TKA Enstitüsü.

B1YIKLIOĞLU, Tevfik, (1955), Trakya'da Milli Mücadele (I.e.), Ankara: TTK Yayınlarından, TTK Basımevi.

BİLGİSEVEN, Amiran Kurtkan, (1987), Yugoslavya'da Türk Kültürü, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını.

CARTER, Francis W., (1977), "Introduction to the Balkan Scene" An Historical Geography of the Balkans (iç.) Francis W. Carter (ed.), London: Academic Press Inc., 3-10.

CHIFFY Contacs, (1994), Fotoğraflarla Tefeyyüz (1944-1994), Todor Mitev (ed.)Üsküp: Chiffy Contacts Ltd.

ÇAVUŞOĞLU, Halim, (2006a), "Yugoslavya-Makedonya'dan Türkiye'ye 1952-67 'Kitlesel Göçü' ve Bursa'daki Göçmen Kesimi" Karadeniz Araştırmaları-Balkan, Kafkas, Doğu Avrupa ve Anadolu incelemeleri Dergisi, Sayı: 10, Yaz 2006, Çorum: Karam Araştırma ve Yayıncılık, 107-147.

ÇAVUŞOGLU, Halim, (2006b), "Dizi: Yeter! Soydaş 'Türk'çe Konuşuyor-l: Ellerinde 'Kan'...Yanlarına 'Kar' İşte Onlar 'Grekler/Yunanlılar/Elenler' (I)", Yeni Batı Trakya-Aktüel, Tarih ve Kültür Dergisi, Yıl: 23, Sayı: 198, İstanbul: Baskı Anka Ajans, 68-74.

DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI, (1969), Dış Türkler (Belgeler), Ankara: T.C. Dışişleri Bakanlığı AZEM Dairesi.

DOĞANAY, Filiz, (1997), "Türkiye'ye Göçmen Olarak Gelenlerin Yerleşimi" Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Mersin 20-22 Kasım 1996, Ankara: DİE-Sosyoloji Derneği Yayını, 194-205.

EKİNCİ, Berhan, (1993), "Yugoslavya'nın Dağılması ve Türkiye" Balkanlar, İstanbul: Ortadoğu ve Balkan İncelemeleri Vakfı (OBİV) Yayınları.

ERÖZ, Mehmet, (1983), Hristiyanlaşan Türkler, Ankara: TKA Enstitüsü Yayınları.

FEHER, Geza, (1985), Bulgar Türkleri Tarihi (2. Baskı) (Bir heyet tarafından Macarca'dan Türkçe'ye çevirisi yapılmıştır), Ankara: TTK Yayınları.

GERAY, Cevat, (1962), Türkiye'den ve Türkiye'ye Göçler, Türk İktisadi Gelişmesi Araştırma Projesi, (Teksir), Ankara: SBF Maliye Enstitüsü.

GÜRBÜZ, Yaşar, (1982), Siyasal Sistemler, Ankara- May Yayınları. GÜRÜN, Kamuran, (1981), Türkler ve Türk Devletleri Tarihi (c.l), Ankara: Aslımlar Basımevi.

(1983), Dış İlişkiler ve Türk Politikası (1939'dan günümüze ka dar), Ankara; Ankara Üniversitesi SBF Yayınları.

HAFIZ, Mr. Tacida, (1990), "Kosova'da Yayınlanan Türkçe Ders Kitaplarının Bibliyografyası" 'Çeuren' Bilim/Kültür Dergisi, Yıl: 17, Sayı: 79-80 (Eylül-Ekim, Kasım-Aralık), Pristine: "Tan" Gazete ve Yayın İş Örgütü.

HALAÇOĞLU, Ahmet, (1994), Balkan Harbi Sırasında Rumeli'den Türk Göçleri (1912-1913), Ankara: TTK Yayınları, TTK Basımevi.

HAMZA, Yusuf.//XAMZA, Jucuf, (1995), "Balkan Savaşları ve Makedonya Türkleri" İttihat ve Terakki Partisi ve Osmanlı İmparatorluğu'nda II. Meşrutiyet'in İla-mlIPartijata 'İttihat ve Terakki' i Mladoturckata Rebolunija vo 1908 Godina vo Ocmanckata İmperija, "Logos-A"//"Logoc-A", Üsküp//Ckopje.

(1996a), "Osmanlı Döneminden Makedonya'da Kalan Türk İzleri" Birlik gazetesi, Cumartesi, 13 Temmuz, Üsküp: "Nova Makedoniya" R.E. Marketing.

(1996b), "Makedonya'da Türk Sorunu", Birlik gazetesi, Perşem be, 1 Ağustos, Üsküp: "Nova Makedoniya" R.E. Marketing.

HOFFMAN, George W., (1977), "The Evolution of the Ethnographic Map of Yugoslavia: A Historical Geographic Interpretation" An Historical Geography of the Balkans (iç.), Francis W. Carter (ed.), London: Academic Press Inc., 440-464.

KAFESOĞLU, İbrahim, (1992), "Asya Türk Devletleri" Türk Dünyası El Kitabı (c.l), Ankara: TKA Enstitüsü Yayınları, 111-156.

KARDEL J, Edward, (1979), Democracy and Socialism (Translated by Margot and Bosko Mlosavljevic), London: The Summerfield Press.

KAZGAN, Gülten, (1985), "Milli Türk Devleti'nin Kuruluşu ve Göçler" Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (6.c), İstanbul: İletişim Yayınları, 1556-1557.

KOCACIK, Faruk (1997), "1878-1900 Yılları Arasında Balkanlar'dan Anadolu'ya Yönelik Göçlerin Anadolu'daki Sürekli Yerleşme Yerleri ve Toplumsal Yapıya Etkileri" Toplum ve Göç, II. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Mersin 20-22 Kasım 1996, Ankara: DİE-Sosyoloji Derneği Yayını, 137-146.

KOLEDAROV, Peter S., (1977), "Ethnical and Political Preconditions for Regional Names in the Central and Eastern Parts of the Balkan Peninsula" An Historical Geography of the Balkans (iç.) Francis W. Carter (ed.), London: Academic Press Inc.,

KORO, Mr. Bedrettin, (1994), "Kosova'da Türkçe Eğitimin Gelişimi" 'Bay' Kültür ue Sanat Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 1, Eylül, Prizren: Sehar Baymak Ofset Hazırlık, Baskı ve Cilt Siprint.

KURAT, Akdes Nimet, (1992), "Doğu Avrupa Türk Kavim vö Devletleri" Türk Dünyası El Kitabı (c.l), Ankara: TKA Enstitüsü Yayınları, 175-186.

LANDAU, Jacob M., (1985), Pantourkismos: To Dogma tou Tourkikou Epektatismou (Metafr. Evi Nantsou), Athinai: Ekdoseis "Thetili".

MEMİŞOGLU, Hüseyin, (1991), Pomak Türkleri'nin Tarihi Geçmişinden Sayfalar, Ankara: Şafak Matbaası.

MUSTAFA, Sait, (1995), "Dünyada Türk Toplulukları" Birlik gazetesi, Cumartesi, 9 Aralık, Üsküp: "Nova Makedoniya" R.E. Marketing.

ORAN, Baskın, (1993a), "Balkan Müslümanlarında Dinsel ve Ulusal Kimlik" (Yunanistan, Bulgaristan, Makedonya ve Kosova Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme) A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 48, No:l-4, Ocak-Aralık, Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Yayını, 109-120.

(1993b) "Balkan Türkleri Üzerine İncelemeler" (Bulgaristan, Ma kedonya, Kosova) A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 48, No: 1-4, Ocak-Aralık, Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Yayını, 121-147.

OSTROGORSKY, Georg, (1981), Bizans Devleti Tarihi (Çev. Prof. Dr. Fikret Işıltan), Ankara: TTK Yayınları.

ÖKÇÜN, A. Gündüz ve Ahmet R. ÖKÇÜN, (1974), Türk Antlaşmaları Rehberi (1920-1973), Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Yayınları.

PALLİS, A. A., (1925), Statistiki Meleti peri ton Fyletikon Metanastevseon Makedonias kai Thrakis kata tin periodo 1912-1924, Athinai: Kentro Mikrasiatikon Spoudon.

POPOVİC, Aleksandre, (1995), Balkanlar'da İslam (Türkçesi: Komisyon), İstanbul: İnsan Yayınları.

POULTON, Hugh, (1993), Balkanlar: Çatışan Azınlıklar, Çatışan Devletler {Türkçesi: Yavuz Alagon), İstanbul: Sarmal Yayınevi.

RECEPOGLU, Altay Suroy, (1994), "Prizren ve Türk Dünyası" 'Bay'Kültür ve Sanat Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 1, Eylül, Prizren: Sehar Baymak Ofset Hazırlık, Baskı ve Cilt Siprint, 5-6.

SANDER, Oral, (1989), Siyası Tarih (İlkçağlardan 1918'e), Ankara: İmge Kitabevi.

SANDER, Oral, (1991), Siyasi Tarih (1918-1990), Ankara: İmge Kitabevi.

SARAÇ, Erdoğan, (1995), "Makedonya" Yeni Türkiye (Türk Dış Politikası Özel Sayısı), Yıl: 1, Sayı: 3, Mart-Nisan, Ankara: Yeni Türkiye Medya Hizmetleri, 285-289.

SHAW, Stanford ve Ezel Kural SHAW, (1982), Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, (c.2) (Türkçesi: Mehmet Harmancı), İstanbul: e Yayınları.

SHAW, Stanford, (1985), "Osmanlı İmparatorluğumda Azınlıklar Sorunu" (Çeviri:Ahmet Günlük) Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (4.c), İstanbul: İletişim Yayınları, 1002-1006.

SOLAK, Ferruh, (1995), "Türkiye'ye Göçler" 'Gök'Aylık Dergi, Yıl: 1, Sayı: 9, Ağustos, Ankara: Yada Yayıncılık ve Tic. Ltd. Şti., 6-11.

STATISTICAL OFFICE OF MACEDONIA, (1996), Population, November 1996, Skopje: Zavodza Statistica.

ŞİMŞİR, N. Bilal, (1989a), Rumeli'den Türk Göçleri-Belgeler I (1877-1878), Ankara: TTK Yayınları, TTK Basımevi.

(1989b), Rumeli'den Türk Göçleri-Belgeler II (1879), Ankara: TTK Yayınları, TTK Basımevi.

(1989c), Rumeli'den Türk Göçleri-Belgeler III (1880-1885), Ankara: TTK Yayınları, TTK Basımevi.

TEKELİ, İlhan, (1985), "Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Kentsel Dönüşüm" Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (4.c), İstanbul: İletişim Yayınları, 878-890.

TİTO, Josip Broz, (1978), Özyönetimli Sosyalizm (Türkçesi: İlhami Emin), İstanbul: Koza Yayınları.

TOĞROL, Beğlan, (1991), Direniş (Bulgaristan Türklerinin 114 Yıllık Onur Mücadelesinin Karşılaştırmalı Psikolojik İncelemesi), Boğaziçi Üniversitesi Matbaasında Basılmıştır, İstanbul.

UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, (1961), Osmanlı Tarihi (I.e.), Ankara: TTK Yayınlarından.

YÜCELTEN Ş., (1974) "Yugoslavya Türkleri" Türk Dünyası El Kitabı, Ankara: TKA Enstitüsü Yayınları.

ZAİM, Sabahattin, (1958), "Son Yugoslavya Muhacirleri Hakkında Rapor" İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: 19, Ekim 1957-Temmuz 1958, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.