İlk Türkçe Oyunlardan Vakayi-i Acibe ve Havadis-i Garibe-i Keşfger Ahmet Üzerine Bir İnceleme

Şair Evlenmesi''nden önce Türkçe kaleme alınmış oyunlardan biri olan Vakayi-i Acibe ve Havadis-i Garibe-i Keşfger Ahmed, yazan ve tarihi kesin olarak bilinmeyen bir eserdir. Oyun, Batı tiyatrosunun yapısal özellikleriyle geleneksel Türk tiyatrosunun doğasını, motiflerini ve gülmece anlayışını ustaca birleştirir. Bu makalede, eserle ilgili çeşitli kaynaklarda verilen bilgiler karşılaştırılarak oyun incelenmekte, Batı ti­yatrosundan ve geleneksel Türk tiyatrosundan taşıdığı özellikler belir­lenmektedir.

An Anaylsis on "Vakayi-i Acibe ve Havadis-i Garibe-i Keşfger Ahmed"

"Vakayi-i Acibe ve Havadis-i Garibe-i Keşfger Ahmed" that was written in Turkish before "Şair Evlenmesi", is a theatre, whose author and date is not known precisely. The play skillfully combines the structural features of the Western theatre with the features, motives and the style of humor in traditional Turkish theatre. In this article, first the play is analysed by comparing and contrasting information given in various bibliographical sources and then the features of the Western theatre and the traditional Turkish theatre in the play are idem tifed.

___

AKI,Niyazi (1989), Türk Tiyatro Edebiyatı Tarihi I, İstanbul: Dergâh Yayınları.

AND, Metin (1977), Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.

(1983), Şair Evlenmesi'nden Önceki İlk Türkçe Oyunlar, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevi.

(1985), Geleneksel Türk Tiyatrosu: Köylü ve Halk Tiyatrosu Gelenekleri, İstanbul: İnkılap Kitabevi.

İZ, Fahir (1958) "150 Yıl Önce Yazılmış Bir Türkçe Piyes", Forum, 101, 1 Haziran: 17-18.

(1961), Pabuççu Ahmed'in Garip Maceraları (XIX. Yüzyıl Başında Yazıl­ mış Bir Türkçe Piyes: Vakayi-i Acibe ve Havadis-i Garibe-i Keşfger Ahmed), İstanbul: Kitap Yayınları.

KUDRET, Cevdet (1968), Karagöz, Ankara: Bilgi Yayınevi.

(1994), Ortaoyunu I, İstanbul: Remzi Kitabevi.

LABECKA-KOECHER, Malgorzata (1970), "Une Comedie Turque Inconnue dans les Collection Polonaises/ An Unknown Turkish Comedy in Polish Collections", Le Theatre en Pologne/ The Theatre in Poland, 8: 27-33.

NUTKU, Özdemir (1985), Dünya Tiyatrosu Tarihi I: Başlangıcından 19. Yüzyıla Ka­dar, İstanbul: Remzi Kitabevi.

SEVENGİL, Refik Ahmed (1959a), "İlk Türk Tiyatro Eseri Hangisidir?", Cumhuriyet,2 Haziran: 4.

(1959b), "Selim III Devrinde Yazılmış Bir Komedi", Cumhuriyet, 4 Hazi­ ran: 4.

(1959c), "Viyana'da Bulunan Türkçe Piyes Kimin Eseri?", Cumhuriyet, 8 Haziran: 4.

(1962), Türk Tiyatrosu Tarihi JV: Saray Tiyatrosu, Ankara, Devlet Konservatuvarı Yayınları.

(1968), Türk Tiyatrosu Tarihi III: Tanzimat Tiyatrosu, Ankara, Devlet Konservatuvarı Yayınları.

(1969a), Türk Tiyatrosu Tarihi i. Eski Türklerde Dram San'atı, Ankara, Devlet Konservatuvarı Yayınları.

(1969b), Türk Tiyatrosu Tarihi II: Opera San'atı ile İlk Temaslarımız, Ankara, Devlet Konservatuvarı Yayınları.

SOKULLU, Sevinç (1993), Türk Tiyatrosunda Komedyanın Evrimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.