Sürgün, Toplumsal Hafıza ve Kültürel Göç: ABD'deki Ahıska Türkleri Üzerine Bir Araştırma

Sürgün kavramı, coğrafi olarak yerinden yurdundan edilme anlamı yanında siyasal, kültürel ve ekonomik boyutlar içeren bir sürece karşılık gelmektedir. Kültür ve kimliğin yaşamın her boyutuyla olan ilişkisi nedeniyle sürgün öncesi ve sonrasında yaşananları içerisine alan hafızalaştırmalar, derin sosyal ilişkiler içerisinde taşınmakta ve kuşaktan kuşağa aktarılmaktadır. Belirli bir grup ya da bireye ait hatırlamalar kendi deneyimlerine dayalıdır ve hissi olabilmektedir. Ancak benzer hatıraların varlığı birey ve grupların böyle bir olay yaşadıklarını göstermekte ve toplumsal hafızanın homojenliğine vurgu yapmaktadır. Çalışmanın konusunu oluşturan, 1944 yılında Stalin'in emriyle Özbekistan'ın Fergana kentine gönderilen Ahıska Türkleri arasındaki sürgün anlatıları da yaşananların benzerliğini ortaya çıkarmakta ve yol açtığı etkileri somutlaştırmaktadır. Bu çalışmada sürgün ve yer değiştirme sürecinin toplumsal hafıza ve kültürel taşınmadaki rolü, Fergana olayları nedeniyle önce Rusya'nın Krasnodar bölgesine, sonra da Amerika Birleşik Devletlerinin Utah Eyaletine göç etmek zorunda kalan Ahıska Türkleri örneği üzerinden ele alınmakta ve değerlendirilmektedir.

Exile, Social Memory and Cultural Migration: A Study on the Ahiska Turks in USA

Exile means being geographically away from one's home, and corresponds to a process which has political, cultural and economic dimensions. As culture and identity are closely linked to every aspect of life, memory that captures pre- and post- exile experiences is transferred from generation to generation through profound social relationships. The memory of a group or individual depends essentially on self-experiences and bears the possibility of having an emotional character. However, the existence of similar memories reveals that a certain event has been experienced by the individual or group, and emphasizes the homogeneity of social memory. Accordingly, the exile narratives of the Ahiska Turks, who were exiled to the province of Fergana in Uzbekistan by the command of Stalin in 1944, demonstrate the homogeneity of the accounts and objectify the consequent effects of the process of exile. In this study, the role of the process of exile and displacement in social memory and cultural transfer is discussed through the example of the Ahiska Turks, who had to migrate first to the Krasnodar region of Russia and later to the state of Utah in the United States as a consequence of the Fergana events.

___

  • Agnew, Vijay (2005). "A Diasporic Bounty: Cultural History and Heritage". Diaspora, Memory, and Identity: A Search for Home. Ed. Vijay Agnew. To- ronto: University of Toronto Press. 171-186.
  • Aslan, Kıyas (1995). Ahıska Türkleri. Ankara: Ahıska Türkleri Kültür ve Daya- nışma Derneği Yay.
  • Ataöv, Türkkaya (2007). "Ahıska Türkleri: Kendine Özgü Durumları". Bizim Ahıska Dergisi 3 (7): 22-27.
  • Aydıngün, Ayşegül (2002a). "Kültürünü Koruyan Bir Halk: Ahıska Türkleri", VI. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi (Genel Konular Seksiyon Bildiri- leri.) Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 23-33.
  • _____ (2002b). "Ahıska (Meskhetian) Turks: Source of Conflict in the Caucasus?". The International Journal of Human Rights 6 (2): 49-64.
  • _____ (2002c). "Creating, Recreating and Redefiing Ethnic Identity: Ahıska/Meskhetian Turks in Soviet and Post-Soviet Contexts". Central Asia Survey 21(2):185-197.
  • Balım, Çiğdem ve Ayşegül Aydıngün (2003). "Dil ve Grup Kimliği: Ahıska Türk- leri". Günümüz Dilbilim Çalışmaları. Yay. Haz. Ayşe Kıran vd. İstanbul: Multilingual.
  • Bayraktar, Rasim (2000). Ahıska-Çıldır Beyberbeyliği. İstanbul: Yaşayan Kitaplar.
  • Benhür, Çağatay (2004). "Stalin Dönemi Türk-Sovyet İlişkileri". Selçuk Üniversi- tesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 15 (Güz): 325-337.
  • Climo, Jocob J. ve Maria G. Cattell (2002). "Introduction: Meaning in Social Memory and History". Social Memory and History: Anthropological Perspectives. Ed. Jocob J. Climo ve Maria G. Cattell. California: Altamira Press.
  • Connerton, Paul (1989). How Societies Remember. NewYork: Cambridge University Press.
  • Fuller, Graham E. (2008). Yeni Türkiye Cumhuriyeti: Yükselen Bölgesel Aktör. Çev. Mustafa Acar. İstanbul: Timaş Yay.
  • Goldman, Wendy Z. (2007). Terror and Democracy in the Age of Stalin, The Social Dynamics of Repression. New York: Cambridge University Press.
  • Gregory, Paul R. (2009). Terror By Quota, State Security from Lenin to Stalin (An Archival Study). New Haven and London: Yale University Press.
  • Hua, Anh (2005). "Diaspora and Cultural Memory". Diaspora, Memory, and Identity: A Search for Home. Ed. Vijay Agnew. Toronto: University of Toronto Press.
  • Jansen, Stef ve Staffan Löfving (2009). "Introduction: Towards an Anthropology of Violence, Hope and the Movement of People". Struggles for Home: Violence, Hope and the Movement of People. Ed. Stef Jansen ve Staffan Löfving. New York: Berghahn Books.
  • Kvale, Steinar ve Svend Brinkmann (2009). Interviews, Learning the Craft Wualitative Research Interviewing. California: Sage Publications.
  • Leeuwen, Theo Van (2008). Discourse and Practice: New Tools for Critical Discourse Analysis. New York: Cambridge University Press.
  • Mills, Barbara J. (2008). "Remembering while Forgetting: Depositional Practices and Social Memory at Chaco". Memory Work. Ed. Barbara J. Mills and William H. Walker. Santa Fe: School for Advanced Research Press.
  • Mirkhenova, Malika (2006). "People in Exile: The Oral History of Meskhetian Turks (Akhyskha Turkleri)". Journal of Muslim Minority Affairs 26 (1): 33-44.
  • Müller, Daniel (1995). "Ethnische Gruppen in der Republik Georgien". Zeitschrift für Türkeistudien 8 (1): 5-50.
  • Nunn, Sam vd. (1999). Calming The Ferghana Valley, Development and Dialogue in the Heart of Central Asia. New York: The Century Foundation Press.
  • Perov, Sergey (2007). "Ahıska Türkleri Başkenti Terk Etti". Çev. Erdoğan Ilgaz. Noviye İzvestia Gazetesi. 25 Nisan 2007. 3.
  • Qi Wang ve A. Conway Maratin (2006). "Autobiographical Memory, Self and Culture". Memory and Society. Ed. Lars-Göran ve Nobuo Ohta. Hove and New York: Psychology Press.
  • Özkul, Osman ve Hüseyin Vermez (2009). "Dağlık Karabağ Göçmenlerinin Sosyo-Ekonomik Sorunları". bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 51: 139-170.
  • Rodriguez, Jeanette ve Ted Fortier (2007). Cultural Memory: Resistance, Faith and Identity. Austin: University of Texas Press.
  • Schonpflug, Ute (2009). "Theory and Research in Cultural Transmission: A Short History". Cultural Transmission, Psychological, Developmental, Social, and Methodological Aspects. Ed. Ute Schonpflug. New York: Cambridge University Press.
  • Swerdlow, Steve (2006). "Understanding Post-Soviet Ethnic Discrimination and the Effective Use of U.S. Refugee Resettlement: The Case of the Meskhetian Turks of Krasnodar Krai". California Law Review 94 (6): 1827-1878.
  • Şen, Yunus (2009). Hazar'ın Kanı: Orta Asya'nın Petrolle Yazılan Tarihi. İstanbul: Doğan Kitap.
  • Tabyshalieva, Anara (1999). The Challenge of Regional Cooperation in Central Asia, Peaceworks. Washington: United States Institute of Peace.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi (2009). 3835 Sayılı Ahıska Türklerinin Türkiye'ye Kabülü ve İskanına Dair Kanun.
  • van Dijk, Teun A. (2008). Discourse and Power. New York: Palgrave Macmillan.
  • Wertsch, James V. (2002). Voices of Collective Remembering. New York: Cambridge University Press.
  • Zeyrek, Yunus (2001). Ahıska Bölgesi ve Ahıska Türkleri. Ankara: Pozitif Matbaacılık.
  • _____ (2006). Ahıska Araştırmaları. Ankara: Kozan Ofset Matbaacılık.