Altay Tuvaları - Altaylarda Unutulmuş Bir Türk Halkı

Bir disiplin olarak Türkoloji, sadece Türk dillerin araştırılmasını değil, aynı zamanda Türk halklarının tarihini, menşeini, dini inanışlarını, maddi-manevi kültürünü ve sosyoekonomik yapısını araştırmayı da kapsamaktadır. Bu bağlamda büyük küçük bütün Türk halklarının tarihleri ve maddi kültür varlıkları bilimsel veriler ve ölçütler dikkate alınarak araştırılmalı ve irdelenmelidir. İşte biz bu makalede, Doğu Altaylar’da bugünkü Moğolistan’ın batısında yaşayan küçük bir Tuva grubunu konu edindik. Altay Tuvaları olarak da adlandırılan bu grup, başta Tuva Cumhuriyeti Tuvaları olmak üzere diğer Tuva gruplarından çok uzun yıllar ayrı kalmışlardır. Bu ayrı kalışın ve isole bir hayat sürüşün de neticesi olarak Altay Tuvalarının bugün kendine has dili, tarihi, ve kültürü oluşmuştur. Bu makalede öncelikle Altay Tuvalarının tarihi, kökeni, dili, dini ve maddi kültürü ön plana çıkarılmıştır. Bunlar ortaya konulurken bir taraftan da Altay Tuvalarının halihazırdaki durumları da en son bilimsel veriler dikkate alınarak betimlenmeye çalışılmıştır.

The Altai Tuvas: A Forgotten Turkish People in the Altai Region

Turkology as a discipline engages in research on not only Turkish languages but also the history, origins, religious beliefs, material and moral cultural aspects as well as the socioeconomic composition of Turkish peoples. In this regard, the history and cultural heritage of all small and large Turkish communities need to be researched thoroughly in line with scientific data and criteria. In this study we focus on a small group of Tuvas, a people living in the west of today’s Mongolia, in the Eastern Altai region. These people, who are also referred to as the Altai Tuvas, have lived apart from other Tuva groups, especially from the inhabitants of the Tuva Republic. As an outcome of this separation and isolated way of life, the Altai Tuvas have developed a language, history and culture peculiar to themselves. This article concentrates primarily on the history, origin, language, religion, and material culture of the Altai Tuvas. In doing so, it also attempts to describe the current situation of the Altai Tuvas in line with the latest scientific data in this regard.

PDF

___

Boeschoten, Hendrik (1998). “The speakers of Turkic languages”. L. Johanson ve É. Á. Csató (Haz.) The Turkic Languages, London, New York: Routledge. 1-15.

Golden. Peter B. (2006). Türk Halkları Tarihine Giriş. Çev. Osman Karatay. Çorum: Karadeniz Araştırmaları Merkezi (KaraM).

Johanson, Lars (1992). “Periodische Kettensätze im Türkischen”. Wiener Zeitschrift für Kunde des Morgenlandes 80. 201-211.

Johanson, Lars (2001). Discoveries on the Turkic linguistic map. Stockholm: Swedish Research Institute in Istanbul.

Menges, K. Heinrich (1959a). “Das Sojonische und Karagassische”. J. Deny (Haz.) PhTF I. 640-670.

Menges, K. Heinrich (1959b). “Die türkischen Sprachen Süd-Sibiriens III, Tuba (Sojon und Karagas) 1”. Central Asiatic Journal (CAJ) 4. 90-118.

Menges, K. Heinrich (1963). “Die sibirischen Türksprachen”, Handbuch der Orientalistik 5,1 (Turkologie), 72-137.

Potapov, Leonid P. (1969). Očerki narodnogo byta tuvincev Akademi March, Moskva.

Taube, Erika (1972). “Die Widerspiegelung religiöser Vorstellungen im Alltagsbrauchtum der Tuwiner der Westmongolei”. Parareligieuses des peuples altaique. Strasbourg. 119-138.

Taube, Erika (1977). “Zur Jagd bei den Tuwinern des Cengel-sum in der Westmongolei”. Jahrbuch des Museums für Völkerkunde zu Leipzig 31. 37-50.

Taube, Erika (1978). Tuwinische Volksmärchen. Berlin: Akademie Verlag.

Taube, Erika(1981a). “Die Tuwiner im Altai (MVR)”. Kleine Beiträge des Museums für Völkerkunde Dresden 4. 34-40.

Taube, Erika (1981b). “Anfänge der Seßhaftwerdung bei den Tuwinern im Westen der Mongolischen Volksrepublik”. Die Nomaden in Geschichte und Gegenwart. Berlin. 97-108.

Taube, Erika (1981c). “Notizen zum Schamanismus bei den Tuwinern des Cengel-sum (Westmongo)”. Kleine Beiträge des Museums für Völkerkunde Dresden 33. 43-69.

Taube, Erika (1987). “Zur traditionellen Kleidung der Tuwiner des Cengel-sum”. Jahrbuch des Museums für Völkerkunde zu Leipzig 37. 99-128.

Taube, Erika(1994). “Überlieferungen zur Geschichte der Tuwiner im Altai”. D. Schorkowitz (Haz.). Ethnohistorische Wege und Lehrjahre eines Philosophen. Festschrift für Lawrence Krader zum 75. Geburtstag içinde, Frankfurt/M.Peter Lang. 279-292.

Taube, Erika(1996). “Zur gegenwärtigen Situation der Tuwiner im west-mongolischen Altai”, A. Berta & B. Brendemoen, C. Schönig (Haz.). Symbolae Turcologicae. Gedenkschrift für Lars Johanson zum 60. Geburtstag, Istanbul, Uppsala: Swedish Research Instıtut in Istanbul. 213-226.