UZAKDOĞU’DAN ESEN RÜZGÂR (1960): GÜNEY KORE’DEKİ GENÇLİK HAREKETİNİN TÜRKİYE’DEKİ YANSIMALARI

1948 yılında Güney Kore Devlet Başkanlığı görevine Syngman Rhee’nin seçilmesiyle birlikte ülkede yeni bir siyasal süreç başladı. Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) öncülüğündeki Batı Bloğu’nun desteğiyle Güney Kore Devlet Başkanı seçilen Rhee, Kuzey Kore ile girişilen savaşta bu desteği daha da sağlamlaştırdı. Nitekim bu durum bir yandan Rhee’nin diğer seçimlerden de zaferle çıkmasını sağlarken, öte yandan sağladığı aşırı özgüven nedeniyle Rhee’yi keyfi yönetime sevk etti. Rhee’nin keyfi tutumu, Güney Kore’deki rejimi totalitarizme sürüklüyordu. Ayrıca ekonomideki kötü gidişatın da etkisiyle halk nezdinde Rhee’ye yönelik tepkiler giderek artıyordu. 12 yıllık Rhee iktidarının yıprandığı bir süreçte gerçekleştirilen seçimlere “hile” karıştırıldığı iddiası, ekonomik olarak güç koşullar altında yaşarken, totaliter yönetim anlayışının keyfiliğiyle karşı karşıya kalan gençlerin protestosuna neden oldu. İktidarın protestolara yönelik sert tutumu, hareketin etkisini beklenmedik bir şekilde arttırdı ve süreç, Rhee’nin istifasıyla gençler açısından “zafer”le sonuçlandı. Güney Kore’deki hareketler, gerek siyasal gerekse ekonomik olarak benzer bir süreç yaşayan Türkiye’de büyük bir ilgiyle takip ediliyordu. Özellikle Demokrat Parti (DP) iktidarı, Güney Kore’deki hareketlere temkinli yaklaşırken, muhalifler ise açıkça destek veriyorlardı. Öyle ki İstanbul Üniversitesi Tıp Talebe Cemiyeti Kongresi’nde Güney Kore’deki gençlere destek mesajları veriliyordu. Neticede Güney Kore’de Rhee iktidarının devrilmesi, Türkiye’deki gençler üzerinde “ümit verici” bir etki yaratmış olmalı ki aynı günlerde DP iktidarının sonunu getirecek yeni bir gençlik hareketinin fitili ateşleniyordu. Bu çalışmada Güney Kore’de yaşanan gençlik hareketini doğuran sebepler, hareketin gelişim süreci ve sonucunun yanı sıra söz konusu hareketin Türkiye’de uyandırdığı yankılar ve Türkiye’deki gençlik hareketleri üzerindeki etkisi ele alınmıştır. Dönemin ulusal ve uluslararası çaptaki yayın organları başta olmak üzere, kitap ve makale gibi bilimsel çalışmalara ilaveten bu döneme ilişkin hatırat çalışmanın ana kaynakçasını teşkil etmektedir.

BLOWING WIND FROM THE FAR-EAST (1960): THE REFLECTIONS IN TURKEY OF YOUTH MOVEMENT IN SOUTH KOREA

With the election of Syngman Rhee as President of South Korea in 1948, a new political process began in the country. Elected President of South Korea with the support of the US led Western Bloc, Rhee reinforced this support in the war with North Korea. As a matter of fact, while this situation enabled Rhee to win the other elections, on the other hand, due to the excessive self-confidence she provided, it led Rhee to arbitrary rule. Rhee's arbitrary attitude was driving the South Korean regime into totalitarianism. In addition, with the effect of the bad course of the economy, public reactions to Rhee were increasing. The claim that "cheating" mixed in the elections during a period when the 12-year Rhee rule was worn down, led to the protest of the young people who were faced with the arbitrariness of the totalitarian rule while living under economically difficult conditions. The government's harsh stance on the protests unexpectedly increased the influence of the movement. As a matter of fact, the process resulted in a "victory" in terms of the youth with Rhee’s resignation. Movements in South Korea, both political as well as economic in nature a similar process living was being followed with great interest in Turkey. Particularly, while the Democratic Party (DP) government was cautious to the movements in South Korea, the opposition was openly supporting them. In fact, support messages were given to the youth in South Korea at the Congress of the Istanbul University Medical Student Association. As a result, overthrow of Rhee government in South Korea, on young people in Turkey "promising" it must have an impact. Because, on those same days, a new youth movement that would bring the end of DP rule was ignited. In this study, the reasons for the youth movement in South Korea, the development process and result of the movementi also echoes that the movement aroused in Turkey and impact that on youth movements in Turkey were discussed. Especially the national and international media of the period, Scientific studies such as books and articles and the memoirs that related to the period in question constitute the main bibliography of the study.

PDF

___

1. ARŞİV BELGESİ VE TUTANAKLAR
B.C.A., 30.10.0.0/40.236.8, (27.05.1960).
Millî Birlik Komitesi Genel Kurul Toplantısı, C.1, B.1, O.1, (24.6.1960).
T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, D.11, C.13, İ. 58, (18 Nisan 1960).
2. RESMÎ YAYINLAR
“T.B.M.M. Kararı”, (1960), Resmî Gazete, 19 Nisan, S.10484, s.1178/a.
“T.C. Milli Birlik Komitesi Kararı”, (1961), Resmî Gazete, 16 Eylül, S.10908, s.5161.
“Türkiye Büyük Millet Meclisi Tahkikat Encümenlerinin vazife ve salâhiyetleri hakkında Kanun”, (1960), Resmî Gazete, 28 Nisan, S.10491, s.1.
3. SÜRELİ YAYINLAR
Auttaja,
Cumhuriyet,
Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi,
Gaziantep University Journal of Social Sciences,
Milliyet,
Politik Ekonomik Durum,
Românul American,
The Daily Herald,
The Sunday Herald,
The Utah Nippo,
Ulus,
Zafer,
4. KİTAPLAR
Ahmad, Feroz (2017), Modern Türkiye’nin Oluşumu, Çeviren. Yavuz Alogan, 11. bs., İstanbul: Kaynak Yay.
Ahmad, Feroz, Ahmad, Bedia Turgay (1976), Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi 1945–1971, 1. bs., Ankara: Bilgi Yay.
Ak Devrim (1960), Ankara: Başbakanlık Devlet Basımevi.
Alper, Emin (2019), Jakobenlerden Devrimcilere: Türkiye’de Öğrenci Hareketlerinin Dinamikleri (1960–1971), Çeviren. Eylem Yenisoy, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Arcayürek, Cüneyt (1984), Bir İktidar Bir İhtilal 1955–1960, 1. bs., Ankara: Bilgi Yay.
Arslan, Zühtü (2009), Türk Parlamento Tarihi–TBMM XI. Dönem (1957 – 1960), C.1., Ankara: TBMM Kültür, Sanat Ve Yayın Kurulu Yay.
Aydemir, Şevket Süreyya (2000), İhtilâlin Mantığı ve 27 Mayıs İhtilâli, 7.bs., İstanbul: Remzi Kitabevi.
Burçak, Salim Rıfkı (1976), Yassıada Ve Öncesi, Ankara: Çam Matbaası.
Çelikoğlu, Adnan (2010), Bir Darbeci Subayın Anıları-27 Mayıs Öncesi Ve Sonrası, 1.bs., İstanbul: Yapı Kredi Yay.
Elevli, Avni (1960), Hürriyet İçin 27 Mayıs 1960 Devrimi, Ankara: Yeni Desen Matbaası.
Eren, Memduh (1996), 27–28 Nisan Gençlik Eylemi Işığında 27 Mayıs, İstanbul: Kardeşler Matbaası.
Erkanlı, Orha , Anılar… Sorunlar… Sorumlular, 2.bs., İstanbul: Baha Matbaası.
Gencer, Ali İsmet (1961), Hürriyet Savaşı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Talebe Cemiyeti Yay.
Kabacalı, Alpay (2007), Türkiye’de Gençlik Hareketleri, 3.bs., İstanbul: Gürer Yay.
Kaya, Asil (2021), Modernleşme Sürecinde Türkiye’de Gençlik Hareketleri, İstanbul: Libra Yay.
Küçük, Sami (2008), Rumeli’den.27 Mayıs’a, İstanbul: Mikado Yay.
Milletvekili Genel Seçimleri 1923–2011 (2012), Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
Öymen, Altan (2013), …Ve İhtilâl, 1.bs., İstanbul: Doğan Kitap.
Perin, Mithat (1995), Menderes’i Kim Astırdı?, 1.bs., İstanbul: Dünya Yay.
Seyhan, Dündr (1966), Gölgedeki Adam, İstanbul: Nurettin Uycan Matbaası.
Toker, Metin (1966), İsmet Paşayla 10 Yıl (1957-1960), C.2., byy: Akis Yay.
Ulay, Sıtkı (1968), Harbiye Silah Başına, İstanbul: Kitapçılık Ticaret Ltd. Şti.
Uyar, Hakkı (2001), Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek: Vatan Cephesi, 1.bs., İstanbul: Büke Kitapları.
Weiker, Walter F. (1967), 1960 Türk İhtilâli, Çeviren. Mete Ergin, İstanbul: Cem Yay. Yıldız, Ahmet (2001), İhtilalin İçinden, 1.bs., İstanbul: Alan Yay.
Zileli, Gün (2004), Ev (1946–1954), 1.bs., İstanbul: İletişim Yay.
Zurcher, Eric Jan (2007), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çeviren. Yasemin Saner Gönen, 21.bs., İstanbul: İletişim Yay.
5. MAKALELER
“Amerika, Güney Kore’ye dün sert bir ihtarda bulundu”, (1960), Cumhuriyet, 21 Nisan, S.12839, ss.1,5.
“Anti-Rhee Riots S pread Over Entire South Korea”, (1960), The Daily Herald, 20 Nisan, S.187, ss.1,4.
“Basın Enstitüsü Kore’de Çalışmalarına Başladı”, (1960), Milliyet, 7 Nisan, S.3560, s.5.
“Basın hürriyeti için Amerikanın teşebbüsü”, (1958), Cumhuriyet, 1 Aralık, S.12339, ss. 1,5.
“Basın Kanununun tâdili için Kore’de muhalif meb’uslar hapsedildi”, (1958), Milliyet, 25 Aralık, S.3098, s.1.
“Başkan Eisenhower Güney Kreye gitmekten vazgeçti”, (1960), Ulus, 21 Nisan, S.13190, ss.1,4.
Coşar, Ömer Sami, (1960), “Artık Sevilmiyor”, 21 Nisan, Milliyet, S.3574, s.3.
______________ , (1960), “Bir Diktatör Devrildi”, 28 Nisan, Milliyet, S.3581, s.3.
“Diktatörler milletleri için değil, insanlık için de bir felaket kaynağıdır”, (1960) Ulus, 23 Nisan, S.13192, s.1.
“Eisenhower, Rhee’ye Endişesini Bildirdi”, (1959), Milliyet, 3 Ocak, S.3107, s.5.
“Eisenhower Syngman Rhee’yi ikaz ediyor”, (1959), Cumhuriyet, 3 Ocak, S.12372, s.1.
Erkmen, Ayşe, (2018) “Türkiye’de 1950 İle 2002 Yılları Arasında Uygulanan Genel Seçim Sistemlerinin Halk İradesine Etkisi”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, C.17, S.3, ss.1225-1247.
Esmer, Ahmet Şükrü, (1960), “Kore olayları”, Ulus, 22 Nisan, S.13191, s.3.
“G. Kore muhalefet lideri asıldı”, (1959), Milliyet, 1 Ağustos, S.3312, s.1.
“G. Kore seçim hileleri tekrar protesto edildi”, (1960), Ulus, 25 Mart, S.13165, s.5.
“G. Kore seçimlerinde kanlı hâdiseler oldu”, (1960), Ulus, 16 Mart, S.13156, s.3
“G. Kore’de nümayiş”, (1960), Ulus, 23 Mart, S.13192, ss.1,5.
“G. Kore’deki hadiselerde yirmi lise öğrencisi öldü”, (1960), Ulus, 21 Mart, S.13161, s.3.
Griberg, Nicolas (2014), “From Miracle To Crisis And Back: The Political Economy Of South Korean Long-Term Development”, Journal Of Contemporary Asia, C.44, S.4, ss. 711–734.
“Güney Kore Meclisinde Mebuslar Kavga Etti”, (1958), Milliyet, 7 Aralık, S.3080, s.5.
“Güney Kore Olayları”, (1960), Zafer, 29 Nisan, S.3812, ss.1,4.
“Güney Kore seçimleri neticeleri”, (1954), Milliyet, 22 Mayıs, S.1452, s.3.
“Güney Kore yeni seçime gidiyor”, (1959), Cumhuriyet, 7 Ocak, S.12376, s.3.
“Güney Kore’de 2 Gazeteci Polislerin göz önünde dayak yedi”, (1960), Milliyet, 14 Şubat, S.3509, s.1.
“Güney Kore’de basın hürriyeti yok ediliyor”, (1958), Milliyet, 1 Aralık, S.3074, ss. 1,5.
“Güney Kore’de Basın ve muhalefete karşı ‘Birleşik cephe’”, (1958), Milliyet, 3 Aralık, S.3076, s.1.
“Güney Kore’de, dün bin kişi nümayişte bulundu”, (1960), Ulus, 14 Nisan, S.13183, s.3. “Güney Kore’de dün yeniden öğrenci nümayişleri oldu”, (1960), Ulus, 16 Nisan, S.13185, s.3.
“Güney Kore’de hürriyet isteyen halkın kanlı nümayişleri”, (1960), Cumhuriyet, 13 Nisan, S.12831, s.1.
“Güney Kore’de seçim yapılıyor”, (1954), Cumhuriyet, 20 Mayıs, S.10708, s.3.
“Güney Kore’de seçimi iktidar partisi kazandı”, (1954), Cumhuriyet, 22 Mayıs, S.10710, s.7.
“Güney Kore’de seçimi Syngman Rhee kazandı”, (1958), Cumhuriyet, 5 Mayıs, S.12132, s.3.
“Güney Korede Siyasî Durum”, (1960), Zafer, 23 Nisan, S.3806, s.8.
“Güney Kore’de Syngman Rhee aleyhtarlığı”, (1953), Cumhuriyet, 16 Eylül, S.10462, ss.1,6.
“Güney Kore’de yine hadiseler çıktı”, (1960), Cumhuriyet, 16 Nisan, S.12834, s.3.
“Güney Kore’deki Seçim Kanlı Oldu”, (1960), Milliyet, 16 Mart, S.3540, ss.1,5.
İpekçi, Abdi, (1961), “Kore”, Milliyet, 16 Ağustos, S.4030, s.3.
Karaosmanoğlu, Y. K. (1960), “Güney Kore ikinci kurtuluş savaşında”, 25 Nisan, Ulus, S.13194, ss.1,5.
_________________ (1960), “Türkiye ve Güney Kore”, 27 Mart, Ulus, S.13167, ss.1,5. Kohen, Sami (1987), “Bahar Taarruzu”, Milliyet, 17 Nisan, S.14163, s.5.
___________(1960), “Güney Kore’de İsyan”, Milliyet, 21 Nisan, S.3574, s.2.
___________(1961), “Güney Kore’de, Ordu Çang idaresini neden devirdi?”, Milliyet, 17 Mayıs, S.3943, s.3.
___________(1959), “Hür Olmayan ‘Hür Milletler’”, Milliyet, 16 Şubat, S.3151, s.2. “Kore Başkanı Teminat Verdi”, (1959), Milliyet, 28 Ocak, S.3132, s.5.
“Kore Cumhurbaşkanı Syngman Rhee dün istifa edeceğini söyledi”, (1960), Cumhuriyet, 27 Nisan, S.12845, ss.1,5.
“Kore Hükümeti istifa mecburiyetinde kaldı”, (1960), Cumhuriyet, 22 Nisan, S.12840, ss.1,5.
“Kore Meclisi Rhee’nin İstifa Etmesini İstedi”, (1960), Milliyet, 27 Nisan, S.3580, ss.1,5.
“Kore Meclisi’nde Büyük Kavga Çıktı”, (1960), Milliyet, 23 Nisan, S.3576, ss.1,7.
“Kore’de binlerce öğrenci dün de nümayiş yaptı”, (1960), Ulus, 20 Nisan, S.13189, s.3.
“Kore’de Bugün Seçim Yapılıyor”, (1960), Milliyet, 15 Mart, S.3539, s.1.
“Kore’de halk yine ayaklandı”, (1960), Cumhuriyet, 20 Nisan, S.12838, ss. 1,5.
“Kore’de Hükümet Dün İstifa Etti”, (1960), Milliyet, 22 Nisan, S.3575, s.1.
“Kore’de muhalefet yeni seçim istiyor”, (1960), Cumhuriyet, 23 Nisan, S.12841, ss.1,7.
“Kore’de mücadele bitti: Rhee istifa etti”, (1960), Milliyet, 28 Nisan, S.3581, ss.1,5.
“Kore’de nümayiş isyan halini aldı”, (1960), Milliyet, 20 Nisan, S.3573, ss. 1,5.
“Kore’de nümayişçiler dün polise ateş açtılar”, (1960), Milliyet, 21 Nisan, S.3574, ss.1,5.
“Kore’de profesörler dün nümayiş yaptılar”, (1960), Ulus, 26 Nisan, S.13195, ss.1,4.
“Kore’de Rhee Boyun Eğdi”, (1960), Milliyet, 24 Nisan, S.3577, ss.1,5.
“Kore’de seçimde ölenleri polisin vurduğu bildirildi”, (1960), Milliyet, 20 Mart, S.3544, s.5.
“Kore’de seçime hile mi karıştı?”, (1960), Ulus, 17 Mart, S.13157, ss.1,5.
“Kore’de talebe dün yine polisle çarpıştı”, (1960), Milliyet, 19 Nisan, S.3572, s.1.
“Kore’deki seçimlerde hile yapıldığını duyan halk ayaklandı”, (1960), Cumhuriyet, 16 Mart, S.12805, ss.1,5.
“Levottoman Korean presidentti lupaa erota”, (1960), Auttaja, 28 Nisan, C.55, S.17, s.1.
“NATO opens Meet in Riot-Torn Turkey”, (1960), The Daily Herald, 2 Mayıs, S.195, s.1.
“New Riots In Ankara”, (1960), The Sunday Herald, 15 Mayıs, C.37, S.49, s.1.
Öymen, A.Ö. (1960), “Hürriyet yolundaki ilk Bulvar gösterisi”, Ulus, 4 Ağustos, S.13264, s.4.
___________(1960), “Üniversite Bahçesinde Gözü Kanlı Bir Polis: Bumin”, Ulus, 28 Haziran, S13227, s.4.
Piri, M.(1960), “Güney Kore’deki mücadelenin içyüzü ve beklenen netice”, Cumhuriyet, 22 Nisan, S.12840, s.2.
______(1960), “Amerika’nın ihtarı ve tefsirler”, Cumhuriyet, 23 Nisan, S.12841, s.3.
“President May Cancel Visit To Korea”, (1960), The Utah Nippo, 22 Nisan, S.9571, s.4.
“Rhee Agrees To Reorganize Government”, (1960), The Sunday Herald, 24 Nisan, C.37, S.46, ss.1,4.
“Rhee Scores Victory in Korea Vote”, (1960), The Daily Herald, 16 Mart, S.162, s.1.
“Rhee’nin partisi Meclis ekseriyetini kaybetti”, (1960), Milliyet, 26 Nisan, S.3579, ss.1,5.
“Rhee’s Palace Under Siege in Korea Riot”, (1960), The Daily Herald, 19 Nisan, S.186, ss.1,4.
“Rhee’s Resignation Imminent”, (1960), The Daily Herald, 26 Nisan, S.191, ss.1,2.
“Rhee’yi kendi partisi şiddetle tenkit etti”, (1960), Milliyet, 22 Mart, S.3546, s.3.
“Rioting Kills 14 in Cities Of Turkey”, (1960), The Daily Herald, 29 Nisan, S.194, ss.1,4.
“Sakin Sabahlarda Kanlı Seçimler”, (1960), Milliyet, 17 Mart, S.3541, s.1.
SELENER, N., “Kore’nin başa çıkılmaz tek şahsiyeti: Syngman Rhee”, Milliyet, S.1130, (01.07.1953), s.3.
“Singman Rinin bazı yetkileri alınıyor”, (1960), Ulus, 24 Nisan, S.13193, ss.1,5.
“Studentii Turci Demonstreaza; Cer Demisia Guvernului Menderes”, (1960), Românul American, 7 Mayıs, S.19, s.1.
“Sute de Oameni Ucişi de Armata Lui Syngman Rhee”, (1960), Românul American, 23 Nisan, S.17, s.1.
“Syngman Rheeyi kendi partisi tehdit ediyor”, (1960), Ulus, 22 Mart, S.13162, s.3.
Taşkın, Erdoğan (2014), “Yönetimde Kelebek Etkisi,” Politik Ekonomik Durum, S.200, s.6.
Temizgüney, Firdes (2018), “1960 Darbesine Giden Süreçte Önemli Bir Kesit: İstanbul Öğrenci Olayları”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.27, ss.181-211.
Tezer, Özlem (2019), “Güney Kore’nin Ekonomik Elitleri Ve Siyasal Sistem İçerisindeki Konumları”, Fiscaoeconomia, C.3, S.3, ss.80-97.
“U.S. Asks Rhee Fire Veep, Hold New Korea Election”, (1960), The Daily Herald, 21 Nisan, S.188, ss.1,4.
“Vanha Korean presidentti voitti vaalissa”, (1960), Auttaja, 24 Mart, C.55, S.12, s.1.
“What Is Korea Rioting All About? When Will It End?”, (1960), The Daily Herald, 20 Nisan, S.187, s.1.
“Yalnız başına girdiği seçimi Rhee kazandı”, (1960), Milliyet, 17 Mart, S.3541,
6. TEZ
Sev, Yasin Gurur (2019), “Güney Kore’nin Moder eşme Sürecinin Zemini Olarak
Senkretizm”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi