YUNAN İŞGALİ DÖNEMİNDE EDİRNE'DEN BULGARİSTAN'A SIĞINAN ASKERÎ OKUL İDARECİ VE ÖĞRENCİLERİ

I. Dünya Savaşı, 30 Ekim 1918'de Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondros Mütarekesi ile bitmişti. Mütareke sonrasında ülke topraklarının bir bölümü işgal edilmiş ve Müttefik Devletlerce paylaşıma açılmıştı. Bu paylaşım planına göre; Çatalca'ya kadar olan Doğu Trakya toprakları da Yunanistan'a bırakılmıştı. Yunanistan, 20-27 Temmuz 1920 tarihleri arasında Trakya topraklarını işgal etmiştir. Trakya'da konuşlanmış bulunan I. Kolordu birlikleri ve Trakya Paşaeli Müdafa'a-i Hukuk-ı Milliye Merkez Heyeti'ne bağlı milis kuvvetleri, işgale karşı cılız bir direniş göstermişlerse de başarılı olamamışlardır. I. Kolordu birliklerinden bir kısmı bozgun sonrası Bulgaristan'a sığınmıştır. Kolordu birlikleri ile beraber Edirne Askeri okul idareci, subay ve öğrencilerinin bir kısmı da Bulgaristan'a geçerek iltica etmişlerdir. Askeri okul öğrencileri ile beraber az sayıda sivil okul öğrencisi de Bulgaristan'a geçmiştir. Bulgaristan'a sığınan öğrencilerin okulları şunlardır; Edirne Askerî Rüşdiyesi, Edirne Askerî İdadîsi, Sanayî Mektebi (Sanat Okulu), Mekteb-i Sultanî (Edirne Lisesi). Bunlardan Sanayî Mektebi ve Mekteb-i Sultanî öğrencileri sivillerdir. Askeri okul mensupları, sınırı geçtikten sonra Bulgar makamları tarafından Bulgaristan'ın Türk sınırına yakın bir bölgesinde yer alan Yanbol şehrine gönderildiler ve bir müddet burada misafir edildiler. Daha sonra da kalıcı misafirliklerini geçirecekleri Bulgaristan'ın Kuzey bölgesinde yer alan ve Türk nüfusun yoğunluklu bulunduğu Şumnu şehrine nakledildiler. Askeri okul mensupları Yanbol ve Şumnu'da hayatlarını bir süre Bulgar makamlarının yardımları ile sürdürdüler. Şumnu'ya gönderildiklerinde Bulgar makamlarının yardımı azalınca, bölgedeki Müslüman Türklerin yardımları ile hayatta kalmayı başardılar. Ancak her geçen gün hayat şartları kendileri için zorlaşmaktaydı. Hayat şartları güçlenen öğrenciler, ailelerine mektup yazarak yardım istediler. Bu çalışma; Bulgaristan'a sığınan toplamda 71 kişiden oluşan Askeri okul öğrenci ve diğer mensuplarının Edirne'den Bulgaristan'a geçişlerini, yaşadıkları sıkıntıları içermektedir.

MILITARY SCHOOL ADMINISTRATORS AND STUDENTS TAKING REFUGE FROM EDIRNE TO BULGARIA DURING THE GREEK OCCUPATION

First World War ended with the Armistice of Mudros, signed between the Ottoman Empire and the Entente States on October 30, 1918. After the armistice, a part of the country's territory was occupied and opened for sharing by the Allied States. According to this sharing plan; Eastern Thrace lands up to Çatalca were also left to Greece. Greece occupied Thrace between 20-27 July 1920. Although the troops of the 1st Corps and the militia forces of the Thrace - Pashaeli Defense of National Rights Central Committee deployed in Thrace showed a weak resistance against the occupation, they could not be successful. Some of the 1st Corps troops took shelter in Bulgaria after the defeat. Along with the corps units, Edirne Military School administrators, officers and some of their students took refuge in Bulgaria. Along with the military school students, a small number of civilian school students also went to Bulgaria. The schools of the students who took refuge in Bulgaria are as follows; Edirne Military Middle School, Edirne Military High School, Industry School (Art School), Mekteb-i Sultani (Edirne High School). Among them, the students of the Industrial School and the Mekteb-i Sultani are civilians. After crossing the border, the members of the military school were sent by the Bulgarian authorities to the city of Yanbol, which is located in a region of Bulgaria close to the Turkish border, and they were hosted here for a while. Afterwards, they were transferred to the city of Shumen, located in the Northern part of Bulgaria, where they will spend their permanent stay and where the Turkish population is concentrated. The students, who lived in Bulgaria for a while with the help of the Bulgarian authorities and the Muslim Turks in the region where they were settled, asked for help by writing a letter to their families when their conditions got tough. This article; It includes the transition of students and other members of the Military School, which consists of 71 people who took refuge in Bulgaria, from Edirne to Bulgaria, and the problems they experienced.

PDF

___

Arşivler
1- Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi
COA, HR SYS 02571.0004.023
COA, HR SYS 02571.0004.029
COA, HR SYS 02571.0004.004
COA; HR SYS 2539.12.57
COA; HR SYS 2539.12.57.
COA; HR SYS 2539.12.59
COA; HR SYS 2539.12.59.
COA; HR SYS 2539.12.63.
COA; DH UMUM 041.021.
2- Milli Savunma Bakanlığı Arşivi, Künye Defteri: Arşiv Kayıt No: 166, 1328 Yılı Edirne Mekteb-i İdadîsi Künye Defteri. Eserler
AKIN, Veysi (1995), “Cafer Tayyar Paşa’nın Esir Alınışı ve Esaret Hayatı”, İlmi Araştırmalar, S. 1, s. 38-53.
AKIN, Veysi (1996), Trakya’nın Türklere Devir Teslimi, Ankara, Genelkurmay Yay.
BAŞER, Edip (2009), Mütarekeden Sonra İstanbul Hükümetleri ve Trakya Politikaları, İstanbul, IQ Kültür Sanat Yay.
BELEN, Fahri (1934), “İstiklal Harbi’nde Trakya Harekâtı”, Askeri Mecmua, Yıl 54, S. 101, s. 275-282.
BIYIKLIOĞLU, Tevfik (2002), Trakya’da Milli Mücadele, C. I, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yay.
BOZKURT, Abdurrahman (2012), “Yunanistan’ın Edirne’de İşgal Uygulamalarından Örnekler (1920-1922)”, Uluslararası Edirne’nin Fethi’nin 650. Yılı Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Edirne, Trakya Üniversitesi Yay., s. 435-455.
BOZKURT, Abdurrahman (2019), “Trakya’nın İtilaf Devletleri Tarafından Yunanistan’a Devri”, Türkiyat Mecmuası - Journal of Turkology, C. 29, Milli Mücadele Özel Sayısı, s. 25-46.
DEĞERLİ S., Esra (2007), “Türk-Bulgar İlişkilerinde Mustafa Kemal Atatürk”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 18 (Ağustos), s. 301-319.
GÜNER, Zekai (1998), Trakya- Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin Kuruluşu ve Faaliyetleri (1 Aralık 1918- 13 Mayıs 1920), Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yay.
GÜZEL, Mehmet Şükrü (2014), “Bir Savaş Suçu Olarak Doğu Trakya’da Yunanistan Tarafından Türklere Yapılan Etnik Temizlik Harekâtı”, Akademik Bakış, C. VIII, S. 15 (Kış), s. 133-155.
HAKOV, Cengiz (1996), “Atatürk ve Bulgaristan İle Türkiye Arasında Yeni Siyasal-Diplomatik Münasebetler”, Uluslararası İkinci Atatürk Sempozyumu (5-11 Eylül, 1991), C. II, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., s. 1271-1278.
KAYICI, Haluk (2013), Salnamelere Göre İdari Sosyal ve Ekonomik Yapısıyla Edirne Sancağı, İstanbul, Edirne Valiliği Yay.
KAZANCIGİL, Ratip - Nilüfer Gökçe - Ender Bilar (2006), Edirne’nin Eğitim Tarihi 1361- 2005, Edirne, Edirne Valiliği Yay.
Mekatib-i Askeriye-i Şahane Şakirdanının İmtihan-ı Umumi Cedvelidir, sene 1305. MERT, Özgür (2016), “İşgalden Kurtuluşa Doğu Trakya”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, C. 15, S. 58 (Bahar), s. 140-146.
TOKER, Hülya (2005), “Milli Mücadele Döneminde Türk-Bulgar İlişkileri ve 1 nci Kolordunun Bulgaristan’a Sığınması”, XX. Yüzyılın İlk Yarısında Türk-Bulgar Askeri Siyasi İlişkileri, Ankara, Genelkurmay Yay.
(TOSYAVİZADE), Rıfat Osman (1336/1920), Edirne Rehnüması, Edirne, Vilayet Matbaası.
Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi (4 Eylülm1919- 9 Kasım 1920), II nci Cilt 2 nci Kısım, Ankara 1991, Genelkurmay Yay.
ÜNAL, Uğur (2009), “Osmanlı Askeri Mektepleri”, Belleten, C. LXXIII, S. 267 (Ağustos), s. 581-604.
VELİKOV, Stefan (1983), “Kemal Atatürk ve Bulgaristan”, VIII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, C. III, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yay., s.1865-1876.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi