İNGİLİZ RESMİ BELGELERİNDE VE YABANCI BASINDA ADANA OLAYLARI- 1909

14 Nisan 1909’da, yani 31 Mart Vakasının yaşanmasından bir gün sonra, Adana’da Ermeniler ve Müslümanlar arasında karşılıklı birtakım kanlı olaylar meydana gelmiştir, bu olaylar Ermeniler ve bölgede yaşayan Müslümanlar arasında yıkıcı etkilere sebep olmuştur. Adana olayları, birçok yabancı kaynak ve dış basında “massacre” yani katliam olarak nitelendirilmiştir. Bazı yerel kaynaklarda ise, “iğtişaş”, “isyan”, “vaka” gibi ifadelerle anılmaktadır. Başbakanlık Osmanlı Arşivlerindeki belgelerde ise “iğtişaşat” olarak ifade edilmektedir.Bu çalışmamızda Adana’da gerçekleşen olayların İngiliz arşiv belgelerinde nasıl yer aldığını ve olaylara tanık olan resmi kişilerin raporlarında bu olaylara nasıl yer verildiğini inceledik. Ayrıca yabancı basında konunun nasıl yorumlandığı ve kamuoyuna nasıl yansıtıldığı üzerine örnekler vermeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler:

Ermeni Sorunu, 1909 Adana Olayları, İğtişaş, Muşeg Efendi

ADANA EVENTS IN ENGLISH PAPERS and FOREIGN PRESS-1909

Özet14 Nisan 1909’da, yani 31 Mart Vakasının yaşanmasından bir gün sonra, Adana’da Ermeniler ve Müslümanlar arasında karşılıklı birtakım kanlı olaylar meydana gelmiştir, bu olaylar Ermeniler ve bölgede yaşayan Müslümanlar arasında yıkıcı etkilere sebep olmuştur. Adana olayları, birçok yabancı kaynak ve dış basında “massacre” yani katliam olarak nitelendirilmiştir. Bazı yerel kaynaklarda ise, “iğtişaş”, “isyan”, “vaka” gibi ifadelerle anılmaktadır. Başbakanlık Osmanlı Arşivlerindeki belgelerde ise “iğtişaşat” olarak ifade edilmektedir.Bu çalışmamızda Adana’da gerçekleşen olayların İngiliz resmi belgelerinde nasıl yer aldığını ve olaylara tanık olan resmi kişilerin raporlarında bu olaylara nasıl yer verildiğini inceledik. Ayrıca yabancı basında konunun nasıl yorumlandığı ve kamuoyuna nasıl yansıtıldığı üzerine örnekler vermeye çalıştık.

Keywords:

Ermeni Sorunu, 1909, Adana Olayları,

PDF

___

Arşiv Belgeleri
F0 195/2306BOA. DDH. MKT.2807/40BOA, BEO.353-5/265082/3BOA, DH. MKT, 2809/80BOA, BEO.3621/271525/3
Kitaplar:Cemal Paşa, Hatıralar(2017), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları Ermeni Komitelerinin Amaçları ve İhtilal Hareketleri (Meşrutiyetin İlanından Önce ve Sonra)( 2003), Ankara: Genelkurmay BasımeviGürün, Kamuran (2010), Ermeni Dosyası, , İstanbul: Remzi Kitabevi Karal, Enver Ziya (1996), Osmanlı Tarihi IX. Cilt, İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı, Ankara: TTK Yayınları Lewy, Guenter (2005), The Armenian Massacres In Ottoman Turkey-A Disputed Genocide, The Univercity of Utan PressMehmed Asaf (1986), 1909 Adana Ermeni Olayları ve Anılarım, (Yay.Haz.İsmet Parmaksızoğlu), Ankara: TTK BasımeviSonyel, Salahi R. (2009) Osmanlı Ermenileri-Büyük Güçler Diplomasisinin Kurbanları, İstanbul: Remzi KitabeviTalat Paşa’nın Anıları (Hazırlayan: Alpay Kabacalı) (2017), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür YayınlarıT.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı(2010), 1909 Adana Olayları 1, Ankara: Başbakanlık BasımeviT.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı(2010), 1909 Adana Olayları 2, Ankara: Başbakanlık BasımeviMakaleler:Ersan, Mehmet (2015), “Rupenliler Dönemi’nde Kilikya Ermeni Krallığı ve Antakya Haçlı Princepsliği’nin Çukurova’da Hâkimiyet Mücadelesi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, 13 (1), ss. 83-95
Nejla Günay (2009), “1909 Adana Olaylarından Sonra Yapılan Yardım Çalışmaları”, Akademik Bakış, C:2, S:4, ss.113-123
Karacakaya, Recep, “ 1909 Adana Ermeni Olayları”, http://turksandarmenians.marmara.edu.tr/tr/1909-adana-ermeni-olaylari/ (12.02.2019)
Sonyel, Salahi R. (1987), “İngiliz Gizli Belgelerine Göre Adana’da Vuku Bulan Türk-Ermeni Olayları”, Belleten, Cilt 51, Sayı 201, Ankara, ss. 1241-1338
Karahan, Ali, “1909 Maraş Olayları”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, Cilt:IV/Sayı:XI/Mayıs /MMXVII, Ss.155-167
Gazeteler:Tanin, 1909The Courier, 1909The Daily News,1909The Graphic,1909 The Illustrated London News, 1915The Sphere,1909The Manchester Guardian, 1909The New York Herald,1909The Times, 1909The Irish Times, 1909The New York Times,1909The Scotsman, 1909The Belfast News-Letter, 1909The Freeman’s Journal, 1909The Manchester Carrier, 1909

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi