19. YÜZYILIN SON ÇEYREĞİNDE İNGİLİZ GEZGİN’İN GÖZLEMLERİNE GÖRE BİR YÖRÜK BEYİ

Türk topraklarında 19. yüzyılda çok sayıda gezgin çeşitli amaçlarla dolaştığı gibi bunlardan birisi de Edwin John Davis’tir. İngiliz vatandaşı olan gezgin, İskenderiye’deki İngiliz okulu ve askeri birliğinde piskopos olarak görev yapar. Bu görev sırasında 1875 yılında Türkiye’nin Akdeniz ve İç Anadolu Bölgesinin bir kısmını gezer. Gezip gördüğü yerler ile ilgili hemen hemen birçok konuda bilgiler verir. Genellikle gözlemlerini olduğu gibi aktarmaya çalışır ancak bazen değerlendirmelerinde ikilem içerisinde kalır ve oryantalist bakış açısından kurtulamaz. Gezi yolu üzerinde gördüğü Yörükler hakkında bilgiler verirken, yolculuğu boyunca köylerden ziyade Yörüklerin bulunduğu çadırlarda konakladığını belirtir ve buna neden olarak da temizlik, misafirperverlik ve insan ilişkilerini gösterir. Çıktığı yolculukta, Karaman’dan Mersin’e dönerken İbrala’dan sonra Karakuyu Yaylası’nda misafir olduğu Bahşiş Yörükleri Beyi Mustafa Tekerlek hakkında verdiği bilgiler dönem içerisinde o yörede yaşayan Yörüklere dair sosyo-ekonomik bakımdan olduğu kadar idareciler ile Yörükler arasında yaşanan çatışmalar bakımından da önemli veriler içerir. Yine Yörük Beyi’nin, yaşadığı yörede, Yörüklerin oynadığı role ilişkin önemli değerlendirmeleri bulunur.

A YORUK CHEF ACCORDING TO THE OBSERVATIONS OF THE BRITISH TRAVELLER IN THE LAST QUARTER OF THE 19TH CENTURY

A great number of travelers, one of whom is Edwin John Davis, wandered in Turkish lands for various purposes in the 19th century. The traveler who is British serves as a bishop in the British school and the military unit in Alexandria. During this task, he visits some of the Mediterranean and Central Anatolia regions of Turkey in 1875. He gives information about almost everything that he has visited. He usually tries to convey his observations objectively, but sometimes he falls into the dilemma in his evaluations and cannot escape from the orientalist point of view. While giving information about the Yoruks that he saw on the excursion road, he states that he stayed in the tents with the Yoruks rather than the villages during his journey. He states the reason for it as the cleanliness, hospitality and human relations of the Yoruks. On his journey from Karaman to Mersin, he gives information about Mustafa Tekerlek, the Chef of Bahşiş Yoruks, by whom he was guested in Karakuyu Plateau after İbrala. His information contains significant data about socio-economic aspects of the Yoruks living in the region in that period and the conflicts between the administrators and the Yoruks. He, again, makes significant evaluations about the role of the Yoruks in their region where the chef of the Yoruks lives.

PDF

___

Adana Vilayet Salnamesi, 1293, Defa’ 4.
Adana Vilayet Salnamesi, 1294, Defa’ 5.
Ak, Mehmet, Teke Yörükleri (1800-1900), Ankara 2015, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Akbayar, Nuri, Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, İstanbul 2001, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Bilici, Z. Kenan, “Bir Gezginin Gözüyle 19. Yüzyılda Karaman’daki Anıtlar”, Milli Kültür, S. 56, (Mart 1987), s. 78-81.
Demir, Alpaslan, XVIII. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Anadolu’da Bozdoğan Yörükleri, Ankara 2012, Berikan Yayınevi.
Demir, Alpaslan, “Aşiret Devlet İlişkileri ve Aşiretlerin Ekonomik Faaliyetleri”, Konya Araştırmaları Göç ve İskan, (Ed. A. Aköz, D. Yörük), Konya 2017, Palet Yayınları, s. 65-80.
Çam, Nusret, “E. J. Davis’in Seyahatnamesine Göre 115 Yıl Önce Anadolu’dan Resimler”, Kültür ve Sanat, S. 11, (Eylül 1991), s. 50-55.
Davis, E. J., Anatolica; Or, The Journal Of A Visit To Some Of The Ancient Ruined Cities Of Caria, Phrygia, Lycia, And Pisidia, London 1874.
Davis, E. J., Anadolu XIX Yüzyılda Karya, Frigya, Likya ve Pisidya Antik Kentlerine Yapılan Bir Gezinin Öyküsü, (Çev. F. Yılmaz), İstanbul 2006, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Davis, E. J., Life İn Asiatic Turkey, A Journal Of Travel İn Cilicia, (Pedias And Trach(ea) İsauria, And Parts Of Lycaonia And Cappadocia, London 1879.
Ferwerda, Frank Fokke, “Mersin’i Ziyaret Edenler: Peder Edwin John Davis”, Kebikeç, Y. 2, S. 5, (1997), s. 221-226.
Gülten, Sadullah, “Yörük Adına Dair Bazı Düşünceler”, Ekev Akademi Dergisi, Y. 13. S. 39, (Bahar 2009), s. 1-10.
Gülten, Sadullah, Atayurttan Anayurda Yörükler, Ankara 2016, Gece Kitaplığı.
Pakalın, Mehmet Zeki, Sicill-i Osmanî Zeyli Son Devir Osmanlı Meşhurları Ansiklopedisi, C. XV, (Yay. Haz. A. Öztürk), Ankara 2008, TTK Yayınları.
Sezen, Tahir, Osmanlı Yer Adları, Ankara 2006, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayını.
Şahin, Gürsoy, “İngiliz Gezgin Edwin John Davis’in Seyahatnamesine Göre XIX. Yüzyılın Son Çeyreğinde Adana ve Çevresi”, OSMED/Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, C. 2, S. 2, (Ocak 2016), s. 60-77.
Yalman (Yalgın), Ali Rıza, Cenupta Türkmen Oymakları, (Haz. S. Emir), C. I, Ankara 1977, Kültür Bakanlığı Yayınları.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi