İNGİLİZ BELGELERİNE GÖRE İNGİLTERE’NİN ORTADOĞU’DAKİ İSTİHBARAT MERKEZİ: ARAP BÜRO(1916-1920)

İngiliz istihbaratı Ortadoğu’da çeşitli isimler altında faaliyet yürüttü. Özellikle de 20. yüzyılın başında bölgedeki faaliyetlerini artırdılar. Birinci Dünya Savaşı başlamadan önce Ortadoğu ve Afrika’da Mısır merkezli yaygın bir istihbarat ağı kurdular. Savaşın başlamasıyla birlikte İngiltere’nin bölgedeki faaliyetlerini ve Hindistan haricindeki Müslümanlara yönelik politikalarını yönlendirecek ve bölgedeki Müslüman halka İngiltere lehinde propaganda yapacak bir kuruma ihtiyaç duyuldu. Bu nedenle, bölgede İngiltere için istihbarat toplayacak ve bunları analiz ederek Londra’ya, Hindistan, Sudan ve Mısır gibi İngiltere’nin önemli sömürge merkezlerine iletecek bir ofisi Arap Büro adıyla Kahire’de kurdular. Bu ofis, İngiltere Dış İşleri’ne ve Mısır’daki İngiliz Müstemleke yönetimine bağlı olarak çalışan yarı özerk bir yapıya sahipti. Arap Büro’da askerden, akademisyene, bankacıya, arkeologdan gazeteciye kadar çok farklı meslek grubundan elemanlar istihdam edildi. Arap Büro, Şerif Hüseyin isyanından sonra faaliyetlerini bu isyan üzerine yoğunlaştırarak devam ettirdi. İsyancılara silah, para yardımı yaparak eğitim ve danışmalık hizmeti verdi. Bölgede saha çalışmaları yaparak bölgenin haritalarını çıkarttılar. Savaş sırasında Arap Bülten adıyla gizli bir istihbarat dergisi çıkardılar. Bölgedeki kabilelerle ve etkili liderlerle ilgili saha ve istihbarat çalışması yürüterek elde ettikleri bilgileri Londra’ya gönderdiler. Savaştan sonra da Arap Büro 1920 yılına kadar faaliyetlerini devam ettirdi.

ACCORDING TO BRITISH DOCUMENTS INTELLIGENCE CENTER OF THE ENGLAND IN THE MIDDLE EAST: ARAB BUREAU(1916-1920)

British intelligence operated in the Middle East under various names. Especially in the beginning of the 20th century, they increased their activities in the region. Before the start of World War First, they established a widespread intelligence network based in Egypt in the Middle East and Africa. With the beginning of the war, an organization was needed to direct the England's activities in the region and its policies towards non-Indian Muslims and to disseminate the Muslim population in the region in favor of the England. For this reason, they established an office in the region under the name of Arab Bureau, which would collect intelligence for the England and analyze them and forward them to London, India, Sudan and Egypt. This office had a semi-autonomous structure that was connected to the England Foreign Office and to the British colony government in Egypt. Members of the Arab Bureau have been employed from a wide range of professions, ranging from soldiers, academicians, bankers, archaeologists to journalists. After the revolt of Şerif Hüseyin, the Arab Bureau focused its activities on this uprising. Bureau provided training and consultancy services to the rebels with the help of weapons and money. They carried out field studies in the region and made maps of the region. During the war, they published a secret intelligence magazine called Arab Bulletin. They sent information about the tribes and the influential leaders in the area and intelligence to London. After the war, the Arab Office continued its activities until 1920.

PDF

___

IOR: R/20/A/1569
IOR/L/PS/10/576/2 s. 21
IOR: R/20/A/1569/ Sayfa 14
IOR: R/20/A/1569/ Sayfa 15
IOR: R/20/A/1569/ Sayfa: 69
IOR: R/20/A/1569/ Sayfa 65
IOR: R/20/A/1569/ s. 70
IOR/L/PS/11/119 page 782/1917
IOR/R/15/5/382
IOR/L/PS/10/657
IOR/L/PS/10/658
Mss Eur G117/5
CO 323/776/295
FO 141/735/2
FO 686 part 1, Sayfa 186-188.
FO141/465/5
INF 4/1B
A collection of First World War Military Handbooks of Arabia 1913-1917, Vol. 2, The Arab Bureau Handbooks of Hejaz, Asir, Yemen, England: Archive Editions, 1988. “Handbook of Hejaz”, Cairo, Government Press, 1917. Prepared by Arab Bureau.
A collection of First World War Military Handbooks of Arabia 1913-1917, Vol. II, The Arab Bureau Handbooks Of Hejaz, Asır, Yemen 1917, Government Press, Cairo, Archive Editions, 1988.
Blumı, Isa, “İmam Olmak: I. Dünya Savaşı Sırasında Osmanlı Hâkimiyeti Altındaki Yemen›de İmparatorluk ve İktidar Macerası”, Osmanlı Ansiklopedisi, Cilt 2, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.
Brown, Malcolm, The letters of T. E. Lawrence, J. M. Dent & Sons Ltd., London,1988 Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi IX. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2011 Koloğlu, Orhan, “Lawrence, Thomas Edward”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 27, Ankara, 2003, ss.115-116
Lawrence, T. E. Seven Pillars Of Wisdom, Alden Press, London, 1935
Mohs, Polly A. Military İntelligence and the Arab Revolt, Routledge, Oxon, 2008
Johnson, Maxwell Orme “The Arab Bureau and the Arab Revolt: Yanbu to Aqaba”,Military Affairs, Vol. 46, No.4,1982, pp. 194-201.
Öke, Mim Kemal vd., Kutsal Topraklarda Casuslar Savaşı, İrfan Yayıncılık, İstanbul, 2013
Özdemir, Bülent, Irkıçatal, Eftal, İngiliz Arap Büro Raporlarında Arap Ayaklanması Bir İsyanın Kodları, Yitik Hazine Yayınları, İstanbul, 2011
Polat, Ümmügülsüm, Türk-Alman Propagandası Karşısında Arap Bürosu’nun Kuruluşu, Atatürk Araştırma Dergisi, S.76, 2010, ss.97-131
Polat, Ümmügülsüm, “I. Dünya Savaşında İngiliz ve Türk Propaganda Gazetelerinin Etkinliği Üzerine Bir Değerlendirme (el-Hakika ve Musavver Çöl)”, OTAM, 36 /Güz 2014, ss. 141-155.
Rogan, Eugene, “The First World War İn The Middle East, by Kristian Coates ULrichsen”, Middle Eastern Studies, 2015,S. 51: 4.
Satia, Priya, Spies in Arabia, Oxford University Press, 2008.
Sheffy, Yigal, British Military İntelligenceIn The Palestine Campaıgn 1914-1918, Routledge, London,2014
Westrate, Bruce, The Arab Bureau: British Policy in the Middle East, 1916-1920, Pennsylvania State University Press, Pennsylvania, 1992.
Winstone, H. V. F., The Diares Of Parker Pasha, Quartet Books, London, 1983.
Yılmaz, Sait, Ortadoğu’da İngiliz istihbaratı; 1914-1918, 29 Mayıs 2017, ss.1-20. https:// www.academia.edu (21/11/2018)

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi