DİL DEVRİMİNİN HALKÇILIK BOYUTU

Yeni Türk devletinin ideallerinden biri, halkın yönetime katılması, kendi yararına davranabilmesiydi. Gerçekleştirilecek kültür devrimi sayesinde halkın ulaşacağı kültürel ve entelektüel düzey ile bu ideale ulaşılabilirdi. Halkın devletle ve aydınlarla yakınlaşması, dilde yapılacak devrimle mümkündü. Bu ihtiyaç, Osmanlı Devleti’nin son yüzyılında açıkça görülmüştü. Ancak bu gereksinimi gideren hareket, milli uyanışın gerçekleşmesiydi. Dil devriminin özünde halka doğru gitmek, onun kolayca okuyup yazmasını kolaylaştırmaktı. Bunun için yalnız yazıda Latin kökenli yeni Türk alfabesinin kabulü yeterli değildi. Hukukta olduğu gibi halkın hayatının içindeki her noktada dilin kullanabilir ve anlaşılabilir olması gerekliydi. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Milli Mücadele’nin başından itibaren olduğu gibi halk için halkla beraber hareket etmiş; dil konusunda bu tutumunu sürdürmüştü. Kanun önünde olduğu gibi eşit, ayrımsız, ayrıcalıksız bir toplum için, hayat içinde fırsat eşitliğinin korunmasında toplum fertlerinin her birinin diğerinin yazdıklarını kolayca okuyup anlayabilmeleri Türk kültür devriminin bir gereğiydi. Bu yaklaşım bağlamında dil devriminin halkçı bir tarafının olduğunu söylemek mümkündür.

POPULISM DIMENSION OF LANGUAGE REVOLUTION

One of the ideals of the new Turkish state was the popular participation of the people in the government and the ability to act for their own benefit. Thanks to the cultural revolution to be realized, this ideal could be reached with the cultural and intellectual level to be reached by the public. The convergence of the people with the state and the intellectuals was possible with the “purification” of the language by a reduction of the number of words of foreign origin. This requirement was clearly felt in the last century of the Ottoman Empire. However, the remedy came after the national awakening took place. The essence of the language revolution was to go to the people, making it easy for them to read and write. For this, only the acceptance of the new Turkish alphabet of Latin origin was not enough. As in law, the language should be able to be used and understandable at any moment in the life of the people. Atatürk has acted with the people for the public as it was from the beginning of the National Struggle. He maintained his attitude towards language. It was a requirement of the Turkish cultural revolution that every member of the society could read and understand the writings of the other easily in the protection of equality of opportunity in life. In the context of this approach, it is possible to say that there is a populist side of the language revolution.

PDF

___

Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C. I-III, 5. bs., Ankara 1997.
AĞAKAY, Mehmet Ali, Atatürk’ten 20 Anı, 7. bs., Türk Dil Kurumu (TDK) Yay., Ankara 2015.
AKSOY, Ömer Asım, Dil Gerçeği, TDK Yay., Ankara 1982.
ARAR, İsmail, Atatürk’ün Halkçılık Programı ve Halkçılık İlkesinin Tarihçesi, İstanbul 1963.
ARIBURNU, Kemal, Atatürk Muhtelif Cepheleriyle, Güzel Sanatlar Matbaası, Ankara 1953.
BAYAR, Celâl, Ben de Yazdım: Millî Mücadeleye Giriş, C. 5, İstanbul 1997.
BAYUR, Hikmet “Atatürk ve Dil Devrimi”, Dil Devrimi Üzerine, TDK Yay., Ankara 1967, s.28-37.
CERECİ, Sedat, “Halkın İçinde Halkçı Bir Önder”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. XIV, Sayı: 32 (Kasım 1998), s.279-288.
ÇELEN, Gülru, Atatürk’ün Düşünce Dünyasında Halkın Yeri, Genelkurmay Basımevi, Ankara 2013.
Dil Devriminin 30 Yılı, Türk Dil Kurumu Tanıtma Yay., Ankara 1962.
ECEVİT, Bülent, Atatürk ve Devrimcilik, Üçüncü bs., Tekin Yayınevi, İstanbul 1974.
EDİSKUN, Haydar, “Türk Dilini Koruma ve Geliştirme Cemiyeti”, Dil Devrimi Üzerine, TDK Yay., Ankara 1967, s.250-259
ERARSLAN, Cezmi, Yakın Dönem Türk Düşüncesinde Halkçılık ve Atatürk, Kum Saati Yay., İstanbul 2003.
EYUBOĞLU, İsmet Zeki, Atatürk İlkeleri, İkinci bs., Uygarlık Yay., İstanbul 1984.
EYÜBOĞLU, İsmet Zeki, “Dil Bayramı”, Dil Devrimi Üzerine, TDK Yay., Ankara 1967, s.217-221.
Genelkurmay Başkanlığı (haz.), Atatürkçülük (Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri), Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Yay., İstanbul 1998.
Genelkurmay Başkanlığı (haz.), Atatürkçülük (Atatürkçü Düşünce Sistemi), MEB Yay., İstanbul 2001.
Halil Nimetullah, Halkçılık ve Cumhuriyet, Türk Halkçılığı ve Cumhuriyeti, İstanbul 1930.
HATİBOĞLU, Vecihe, Ölümsüz Atatürk ve Dil Devrimi, 2. bs., TDK Yay., Ankara 1981.
HEYD, Uriel, Türk Ulusçuluğunun Temelleri, çev. Kadir Günay, 2. bs., Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2002.
HUGHES, Preston, Türkiye’nin Demokratikleşme Sürecinde Atatürkçülük, çev. Narin Özlem, Arkadaş Yayınevi, Ankara 2009.
IRMAK, Sadi, Atatürk Devrimleri Tarihi (İdeoloji ve Tarih Açısından İnceleme), İstanbul 1973.
İNAN, M. Rauf, “Atatürk Devrimleri ve Yazı Değişimi, Yazı Devrimi”, Yazı Devrimi, TDK Yay., yy., 1978, s.43-64.
İPEKÇİ, Abdi, İnönü Atatürk’ü Anlatıyor, Dünya Yay., İstanbul 2004.
KOCATÜRK, Utkan, Atatürk, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1987.
KOCATÜRK, Utkan, Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, İkinci bs., ATAM Yay., Ankara 2005.
KORKMAZ, Zeynep, “Dilde ‘Doğal Gelişme’ ve ‘Devrim’ Açısından Türk Dil Devrimi, Türkoloji Dergisi, C. 4, Sayı: 1 (1972), s.97-114.
KURAN, Ercümend, Atatürkçülük Üzerine Denemeler, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1981.
KURAN, Ercüment, Türk Çağdaşlaşması: Çileli Bir Yolda İlerleyiş, der. Mehmet Erdoğan, Akçağ Yay., Ankara 1997.
LEVEND, Agâh Sırrı, “Dilde Özleşme Hareketinin Tarihçesi”, Dil Devrimi Üzerine, TDK Yay., Ankara 1967, s.14-25.
LEWIS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Metin Kıratlı, 7. bs., TTK Yay., Ankara 1998.
SEVÜK, İsmail Habib, Dil Da’vâsı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1949.
SHAW, Stanford J.- SHAW, Ezel Kural, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, İkinci Cilt, çev. Mehmet Harmancı, Üçüncü bs., E Yay., İstanbul 2000.
ŞENOĞLU, Kemal, Yusuf Akçura: Kemalizmin İdeoloğu, Kaynak Yay., İstanbul 2009.
TANYOL, Cahit, Atatürk ve Halkçılık, 2. bs., Türkiye İş Bankası Yay., Ankara 1984.
TOPRAK, Zafer, Türkiye’de Popülizm 1908-1923, Doğan Kitap, İstanbul 2013.
TUNAYA, Tarık Zafer, Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2007.
TÜRK, Vahit, Türkçe Yazılar, Berikan Yay., Ankara 2014.
YÜCEL, Tahsin, Dil Devrimi ve Sonuçları, TDK Yay., Ankara 1982.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi