ALMAN TOPÇU BİNBAŞI LİERAU’NUN DİLİNDEN KÖSTEN ADASI’NIN KURTARILMASI

Osmanlı ordusunun ıslahı kapsamında Almanya ile işbirliği Birinci Dünya Harbi öncesinde başlamıştı.Osmanlı Devleti’nin bu konudaki talepleri 1913 yılında Almanya tarafından uygun görülmüş,gelen askerî heyetin başkanlığına General Liman von Sanders tayin edilmişti. Birinci Dünya Savaşıboyunca Osmanlı Devleti’nde görev yapan Alman subaylar, Türk ordusunda önemli görevler almıştı.Çanakkale Muharebeleri başta olmak üzere bu subayların Almanya’ya hizmet ettikleri, emirleriBerlin’den aldıkları, gerçek anlamda Osmanlı Devleti’nin çıkarlarını göz ardı ettikleri yönünde genelbir eleştiri de bulunmaktadır. Ancak Birinci Dünya Savaşı’nda görevini layıkıyla yerine getiren veyaptıkları işlerle ön plana çıkan Osmanlı Devleti’nin müttefiki yabancı subaylar da bulunmaktaydı.Bunlardan birisi de Osmanlı ordusunda görev yapan ve Kösten (Uzun Ada) Adası’nın kurtarılmasındaönemli bir görev üstlenen Alman Topçu Binbaşı Lierau ve emrindeki personeliydi.Birinci Dünya Savaşı’nda İngilizler ele geçirdikleri Kösten (Uzunada) Adası’na kurdukları üs ile İzmir veçevresini uçaklarla bombardıman etmekte ve keşif faaliyeti yürütmekteydi. İngilizlerin Midilli Adasıöncesi önemli bir üssü olan Kösten Adası sayesinde İzmir ve çevresi abluka altında tutulmaktaydı.Kösten Adası 6 Mayıs 1916’da yapılan baskın sonrası kurtarılmış ve sonrasında İngilizler adayıboşaltmak zorunda kalmıştır. Bu baskında en büyük pay sahibi Alman Topçu Binbaşısı Lierau’dur.Savaşın sonuna kadar Kösten Adası Türklerin elinde kalırken, Binbaşı Lierau’ya yaptığı kahramanlıksonrası Osmanlı Altın Liyakat Madalyası verilmiştir.Bu dönemdeki Beşinci Ordu Komutanı Liman von Sanders hatıralarında bu baskına değinmektedir.Ancak Kösten Adası’nın kurtarılmasını Binbaşı Lierau’nun kendi dilinden okumak gerekir. ATASEArşivinden tespit edilen belge grubu; baskın harekâtının İngilizler tarafından keşfedilmemesi içinfilm senaryolarını aratmayan anekdotları içermektedir. Bu belge grubu transkripsiyon edilerekgünümüz Türkçesine çevrilmiş, yapılan içerik analizi ile Kösten Adası baskını aydınlatılmaya veAlman subaylarının görevlerini yerine getirmedeki gayreti aktarılmaya çalışılmıştır.

SAVING OF KÖSTEN ISLAND IN THE WORDS OF GERMAN ARTILLERY MAJOR LIERAU

Cooperation with Germany, within the framework of reformation of the Ottoman Army, had begun before the First World War. Ottoman State’s requests in this respect were welcomed by Germany in 1913, and the General Liman von Sanders was appointed as the head of the German military mission to the Ottoman State. German officers undertook important tasks in the Turkish Army during the First World War. There is a substantial criticism directed at the German officers suggesting that these officers neglecting the Ottoman State’s interests served the German interests, manifested first in the Çanakkale Campaign, and that they received their orders directly from Berlin. However, there were foreign officers, who duly undertook their duties and conducted outstanding tasks as loyal allies of the Ottoman State. One such prominent person was the German Artillery Major Lierau, and the personnel under his command, who assumed important tasks in the Ottoman Army in saving the Kösten Island (Uzun Ada). The British bombarded and conducted reconnaissance activities over İzmir and its environs with the airplanes in the base they founded on the Kösten Island (Uzunada), which they had occupied earlier. The base was a crucial seaport before the Mytilene Island as the British kept İzmir and its environs under blockade. The British were compelled to evacuate the island following the raid conducted on 6 May 1916. German Major Lierau had the greatest share in the saving of the island. The island remained in the control of the Turkish forces until the end of the war. Major Lierau was conferred an Ottoman Golden Medal of Merit. In his memoires, General Liman von Sanders, then the Vth Army Commander, refers to this raid. Nevertheless, it is important to read the saving of Kösten Island through the words of Major Lierau. The group of documents discovered at the Turkish General Staff ATASE Department are full of anecdotes rivaling the best film scenarios as they reveal the clandestine operations conducted against the British. This group of documents was transcribed into modern Turkish to shed further light on the Kösten Island raid, and on to the extraordinary endeavor of the German officers through content analyses.

PDF

___

ATASE, BDH, K.: 22, D.: 104, F.: 10, 10a, 10-1, 10-1a, 10-2, 10-2a, 10-3, 10-8, 10-9, 15, 15- 4, 33-3, 33-9
ATASE, BDH, K.: 1649, D.: 41, F.: 1, 1-8, 1-17, 1-18, 1-26a.
ATASE, BDH, K.: 3467, D.: 127, F.: 9-139 (140)
Arı, Kemal, (1997), Birinci Dünya Savaşı Kronolojisi, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara.
Bakacak, Alper, (2019), “I.Dünya Savaşı’nda İzmir Bombardımanı (5-9 Mart 1915)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.XIX, s.5-27.
Beydilli, Kemal, (1985), Büyük Friedrich ve Osmanlılar XVIII. Yüzyılda Osmanlı-Prusya Münasebetleri, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
I. Dünya Savaşında Osmanlı Cepheleri, Askerî Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı Yayınları, (2006), İstanbul.
“Die Smyrna Batterie”, Grazer Mittags-Zeitung Gazetesi, C.4 S.17, 19 Ocak 1917, s.2.
Esenkaya, Ahmet, (2008), “Çanakkale Savaşında Türk-Alman Birlikteliği”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, S.6-7, s.15-42.
Göymen, İhsan, (1969), Birinci Dünya Harbi IX’ncu Cilt Türk Hava Harekâtı, Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
Hayta, Necdet, (2015), 1911’den Günümüze Ege Adaları Sorunu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
Jung, Peter, (2003), The Austro-Hungarian Forces in World War I, Osprey Publishing, Oxford.
Karal, Enver Ziya, (1996), Osmanlı Tarihi, IX. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Kocabaş, Süleyman, (1988), Tarihte Türkler ve Almanlar, Vatan Yayınları, İstanbul.
Kurt, Emin, Güvenbaş, Mesut, (2018), Birinci Dünya Savaşı’nda İstanbul’a Yapılan Hava Saldırıları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Kurter, Ajun, (2009), Türk Hava Kuvvetleri Tarihi Cilt-I (1910-1914), 3. Baskı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Ankara.
Mahmut Muhtar, (1999), Maziye Bir Nazar: Berlin Antlaşmasından Birinci Dünya Savaşına Kadar Avrupa ve Türkiye-Almanya İlişkileri, Osmanlıcadan Çev: Nurcan Fidan, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara.
Ortaylı, İlber, (1981), İkinci Abdülhamit Döneminde Osmanlı İmparatorluğunda Alman Nüfuzu, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
Osmanlı Belgelerinde Birinci Dünya Harbi I: The First World War in Ottoman Documents, (2015), 2. Baskı, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
Özgüldür, Yavuz, (1993), Türk-Alman İlişkileri (1923-1945), Genelkurmay Basımevi, Ankara.
Özlü, Hüsnü, (2012), “Arşiv Belgeleri Işığında Balkan Savaşları’nda Ege Adaları’nın İşgali Süreci”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.XII S.25, s.9-32.
Sanders, Liman von, (1968), Türkiye’de Beş Yıl, Çev: M. Şevki Yazman, Burçak Yayınevi, İstanbul.
Saral, İsmail Tosun, (2017), “Avusturya-Macaristan Gazetelerine Göre 1915-1916’da İzmir’in Savunulması ve Kösten Adası’nın Fethi”, Düşünce ve Tarih Dergisi, C.3 S.36, s.25-30.
Sarısaman, Sadık, (2002), “I. Dünya Savaşı’nda Türk Cephelerinde Psikolojik Harp”, C.13, Türkler Ansiklopedisi, ss. 809-838.
Sürgevil, Sabri, (1990), “Çanakkale Savaşları ve İzmir”, Askerî Tarih Bülteni, C.15 S.28, s.85- 103.
Türkkan, Hakan, (2017), “Askerî Mecmua’ya Göre Çanakkale Cephesinde Türk-Alman İttifakı”, Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, C.2 S.1, s.271-283.
Google map. (t.y.). https://www.google.com.tr/maps (Erişim tarihi: 15 Şubat 2020)

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi