Türkiye Ekonomisinde Enflasyon ve Faiz Oranı Covid- 19 Salgınından Etkilendi mi?

Para politikası stratejisi olarak enflasyon hedeflemesinin uygulandığı Türkiye ekonomisinde enflasyon ve faiz arasındaki ilişki önem arz etmektedir. Tüm dünyada etkisini gösteren Covid-19 salgınının ve salgının olumsuz etkilerine yönelik alınan tedbirlerin (uygulanan politikaların) birçok makroekonomik değişken üzerinde etkisi olduğu tahmin edilmektedir. Bu çalışmada Türkiye ekonomisinde enflasyon ve faiz oranının Covid-19 salgınından etkilenip etkilenmediği araştırılmaktadır. Bu kapsamda ilk olarak konuya yönelik teorik çerçeve ve literatür taramasına yer verilmiş ardından ekonometrik bir analiz gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın analiz kısmında Lee ve Strazicich (2003) tarafından geliştirilen iki yapısal kırılmalı birim kök testinden, Hatemi-J (2008) tarafından oluşturulan iki yapısal kırılmalı eşbütünleşme testinden ve DOLS-FMOLS tahmincilerinden yararlanılmıştır. 2017 Ocak – 2020 Haziran dönemi verileri ile yapılan testlerden elde edilen bulgular Covid-19 salgınının hem enflasyon hem de faiz serisini etkilediğini göstermektedir. Ayrıca çalışma bulguları Türkiye ekonomisinde enflasyon ve faiz oranı arasında eşbütünleşme ilişkisi olduğunu işaret etmekte, bu ilişkinin yönünün de pozitif olduğuna dair kanıtlar sunmaktadır.

Were Inflation and Interest Rate in Turkey Economy Affected by Covid-19 Pandemic?

It is possible to say that the relationship between inflation and interest rate is cared in Turkey’s economy which running inflation-targeting regime as monetary policy strategy. It is estimated that the Covid-19 pandemic that effect all over the world and measures (implemented policies) which were taken for the negative effects of the epidemic have effects on many macroeconomic variables. In this study, it is investigated that whether Covid-19 pandemic affect the inflation and interest rate or not in Turkey's economy. In this context, firstly, the theoretical framework and literature review were included, and then an econometric analysis was carried out. In the analysis part of the study, unit root test with two structural breaks developed by Lee and Strazicich (2003), cointegration test with two structural breaks created by Hatemi-J (2008) and DOLS-FMOLS estimators were used. The findings obtained from tests with data for the 2017 January - June 2020 period show that the Covid-19 pandemic affected both inflation and interest series. On the other hand, the findings point out that there is a cointegration relationship between inflation and interest rate in Turkey economy and the direction of that relationship seems positive.

PDF

___

Adıgüzel, M. (2020) Covid-19 Pandemisinin Türkiye Ekonomisine Etkilerinin Makroekonomik Analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 19(37), 191-221.
Altunöz, U. (2017) Nominal Faiz Oranı-Genel Fiyat Düzeyi İlişkisi İle Türkiye’de Gibson Paradoksunun Geçerliliğinin Analizi. Tisk Akademi, 12(23), 173-185.
Arabacı, H., Yücel, D. (2020) Pandeminin Türkiye Ekonomisine Etkileri ve Türkiye Merkez Bankası Tarafından Finansal İstikrarı Sağlamak Amacıyla Alınan Önlemler. Social Sciences Research Journal, 9 (2), 91-98.
Atkins, F. J. ve Coe, P. J. (2002) An ARDL Bounds Test of the Long-Run Fisher Effect in the United States And Canada. Journal of Macroeconomics, 24, 255–266.
Ayub, G., Rehman, N. U., Iqbal, M., Zaman, Q. ve Atif, M. (2014) Relationship Between Inflation and Interest Rate: Evidence from Pakistan. Research Journal of Recent Sciences, 3(4), 51-55.
Bal, H., Erdoğan, E. ve Palandökenlier, B. (2019) Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Seçilmiş Ülkeler İçin Ampirik Bir Analiz. International Conference On Eurasian Economies. Başar, S. ve Karakuş, K. (2017) Fisher Hipotezi: Türkiye İçin Tahmini. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 794-803.
Berke, B. (2012). Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test. Maliye Dergisi, 163, 243-257. Berument, H. ve Jelassi, M. M. (2002) The Fisher Hypothesis: A Multi-Country Analysis. Applied Economics, 34, 1645-1655.
Chen, J.H. ve Huang, Y.F. (2013) The Study of the Relationship Between Carbon Dioxide (CO2) Emission and Economic Growth. Journal of International and Global Economic Studies, 6(2), 45-
Coşkun, Y. ve Ümit, A. Ö. (2016) Türkiye’de Hisse Senedi İle Döviz, Mevduat, Altın, Konut Piyasaları Arasındaki Eşbütünleşme İlişkilerinin Analizi. Business and Economics Research Journal, 7(1), 47-69.
Dornbusch, R. ve Fischer, S. (1990) Macroeconomics (5th. ed.). Singapore: McGraw-Hill International Editions, Economics Series.
Ernst-Young (EY) Türkiye Kamu Sektörü Danışmanlık Hizmetleri (2020) Hükümetlerin Büyük Sınavı: 19 Ülkede Covid-19 Destek Paketleri. 22 Eylül 2020 tarihinde https://www.ey.com/tr_tr/covid- 19/yayinlar-ve-raporlar/19-ulkede-covid-19-destek-paketleri adresinden erişilmiştir.
Ersoy, H., Gürbüz, A., Fındıkçı, M. (2020) Covid-19'un Türk Bankacılık ve Finans Sektörü Üzerine Etkileri, Alınabilecek Önlemler [Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı]. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 146-173.
Fisher, I. (1930) The Theory of Interest, As Determined By Impatience to Spend Income and Opportunity to Invest It. New York: The Macmillan Company.
Friedman, M. (1951) Comments on Monetary Policy. Review of Economics and Statistics, 33(3),186- 191.
Göze Kaya, D. (2020) Koronavirüs Pandemisinin Küresel Ekonomideki İzleri: Kamu Finansal Dengesi, Ticaret Hacmi, Enflasyon, İşsizlik Ve Ekonomik Büyüme Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi Covid-19 Özel Sayısı 2, 7(5), 221-237.
Halıcıoğlu, F. (2004) The Gibson Paradox: An Empirical İnvestigation for Turkey. European Research Studies, 7,(1-2), 111-120.
Hatemi-J, A. (2008) Tests for Cointegration with Two Unknown Regime Shifts with An Application to Financial Market İntegration. Empirical Economics, 35, 497–505.
IMF (2020) Ekonomik Göstergeler 16 Ağustos 2020 tarihinde https://data.imf.org/?sk=4FFB52B2- 3653-409A-B471-D47B46D904B5&sId=1485878855236 adresinden erişilmiştir.
Krugman, P. R. ve Wells, R. (2005) Macroeconomics (1st ed.). New York: Worth Publishers.
Lumsdaine, R. L. ve Papell, D. H. (1997) Multiple Trend Breaks and the Unit Root Hypothesis, The Review of Economics and Statistics, 79(2), 212-218.
Lee, J. ve Strazicich, M. C. (2003) Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks. The Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082–1089.
Mankiw, N. G. (2004) Principles of Macroeconomics, (3rd ed.). Ohio: Published by Thomson/South- Western, Mason.
Mark, N. C. ve Sul, D. (2003) ‘Cointegration Vector Estimation by Panel DOLS and Long-Run Money Demand. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 65(5), 655-680.
Nazlıoğlu, Ş. (2010) Makro İktisat Politikalarının Tarım Sektörü Üzerindeki Etkileri: Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Bir Karşılaştırma. Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi
Nusair, S. A. (2008) Testing for The Fisher Hypothesis Under Regime Shifts: An Application To Asian Countries, International Economic Journal, 22(2), 273-284.
Oktar, S. ve Dalyancı, L. (2011) Türkiye Ekonomisinde Para Politikası ve Enflasyon Arasındaki İlişkinin Analizi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 31(2), 1-20.
Pata, U. K. ve Tütüncü, A. (2017) Yapısal Kırılmalarla Birlikte Türkiye’de Kamu Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Analizi. Maliye Dergisi, 172, 30-51.
Payne, J. E. ve Ewing, B. T. (1997) Evidence from Lesser Developed Countries on the Fisher Hypothesis: A Cointegration Analysis. Applied Economics Letters, 4(11), 683-687.
Perron, P. (1989) The Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis. Econometrica, 57(6), 1361-1401.
Phillips, P.C. ve Hansen, B.E. (1990) Statistical Inference in Instrumental Variables Regression with I (1) Processes. The Review of Economic Studies, 57(1), 99-125.
Stock, J.H. ve Watson, M.W. (1993) A Simple Estimator of Cointegrating Vectors in Higher Order Integrated Systems. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 61(4), 783-820.
Şanlı, O. (2020) Keynesyen Model Bağlamında Covid-19 Pandeminin Küresel Ekonomiye Muhtemel Etkileri ABD ve Çin Ekonomileri Üzerine Bir Araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi Covid-19 Özel Sayısı 2, 7(5), 597-634.
Tanrıöver, B. ve Yamak, N. (2015) Nominal Faiz Oranı-Genel Fiyat Düzeyi İlişkisinin Gibson Paradoksu Çerçevesinde Analizi. Maliye Dergisi, Ocak-Haziran 2015 (168), 186-200.
TCMB (2013) Enflasyon ve Fiyat İstikrarı. 21 Ağustos 2020 tarihinde https://tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/06084069-3751-44a3-ba98- fc5a65b908ba/Enflasyon_FiyatIstikrari.pdf?MOD=AJPERES adresinden erişilmiştir.
TCMB (2020a) Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. 15 Ağustos 2020 tarihinde https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket adresinden erişilmiştir.
TCMB (2020b) Koronavirüsün Olası Ekonomik ve Finansal Etkilerine Karşı Alınan Tedbirlere İlişkin Basın Duyurusu. 10 Ağustos 2020 https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/duyurular/basin/2020/duy2020- 16 adresinden erişilmiştir.
Kırca, M. ve Topal, M. H. (2017). Türkiye’de Turizm Talebinin Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisinin Analizi. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 03(02), 96-108 TUİK (2020) Temel İstatistikler. 16 Ağustos 2020 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist adresinden erişilmiştir.
Tunalı, H. ve Erönal, Y. Y. (2016) Enflasyon ve Faiz Oranı İlişkisi: Türkiye’de Fisher Etkisinin Geçerliliği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1415- 1431.
Türmob (2020) Korona Salgınının Türkiye Ekonomisine Etkisi Değerlendirmeler ve Öneriler Raporu. Türmob Yayınları (503).
Westerlund, J. (2008) Panel Cointegration Tests of the Fisher Effect. Journal of Applied Econometrics, 23(2), 193-233.
Yapraklı, S. ve Yurttançıkmaz, Z. Ç. (2010) Türkiye’de Gibson Çelişkisinin Geçerliliği: Ekonometrik Bir Analiz (1970-2009). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3), 23-39.
Yılancı, V. (2009) Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye İçin İşsizlik Histerisinin Sınanması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(2), 324-335.
Yıldırım, K., Karaman, D., ve Taşdemir, M. (2010) Makroekonomi. (9. Baskı). Ankara: Seçkin
Yıldırım, S. ve Yıldırım, Z. (2012) Reel Efektif Döviz Kuru Üzerinde Kırılmalı Birim Kök Testleri İle Türkiye İçin Satın Alma Gücü Paritesi Hipotezinin Geçerliliğinin Sınanması. Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, 33(2), 221-238.
Zivot, E. and Andrews, D. W. K. (1992) Further Evidence on the Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.