Leyla DEMİRSOY, Ayşenur KANDEMİR, Derviş Emre DOĞAN

ÖRTÜALTI ÇİLEK YETİŞTİRİCİLİĞİ VE TÜRKİYE’DEKİ DURUMU

Çilek türleri genel olarak kuzey yarım kürede yayılmakla birlikte, tropiklerden arktik bölgelere kadar dünyanın tarım yapılan bütün alanlarında çilek yetiştiriciliği yapılmaktadır. Dünyada çileğin üretimine bağlı olarak pazarı da büyümüş ve tüketicilerin yıl boyu çileğe talepleri de artmıştır. Bu talep nedeniyle çilek yetiştiriciliğinde hasat periyodunu uzatma önem kazanmıştır. Çilekte hasat periyodunu uzatma metotlarından biri de örtüaltı yetiştiriciliğidir. Dünyada çilek yetiştiriciliği esas olarak açıkta yapılmakla birlikte son yıllarda hasat sezonunu uzatmak ve sezon dışı üretim yapmak için yüksek tünel ve seralarda çilek yetiştiriciliği giderek değer kazanmaya başlamıştır. Bu çalışmada örtüaltı çilek yetiştiriciliği, kullanılan yapılar, üretim esasları, Türkiye’de örtüaltı çilek yetiştiriciliğinin mevcut durumu literatür bilgisi altında incelenmiştir.

PROTECTED STRAWBERRY CULTIVATION AND STATUS IN TURKEY

Strawberry species generally spread in the northern hemisphere, but from the tropics to the arctic regions in all areas of the world are cultivated. Depending on the increase of production of strawberry in the world, the market has grown very much and the demand for year round strawberries has increased. Due to this demand, extending the harvest period in strawberry cultivation gained importance. One of the methods to extend the harvest period in strawberry is protected cultivation. In the world strawberry cultivation is mainly carried out in open, however, in recent years strawberry cultivation in high tunnels and greenhouses has started to gain value in order to extend the harvest season and make off–season production. This study examined the protected strawberry cultivation based on production principals used in protected cultivation and current situation of protected cultivation in Turkey.

PDF

___

1. Anonymous, 2019. Nutritional recommend dations for strawberry (https://www.haifagroup. com/files/guides/strawberry/strawbe rry.pdf; Erişim Tarihi: Eylül 2019).
2. Anonymous, 2019. Crop guide: strawberry fertilizer recommendations. (https://www. haifa-group.com/crop-guide/vegetables/str awberry-fertilizer/crop-guide-strawberryfertilizer- recommendations; Erişim Tarihi: Eylül 2019).
3. Blacquière, T., Van Der Aa-Furnée, J., Cornelissen, B., Donders, J.N.L.C., 2006. Behavior of honey bees and bumble bees beneath three different greenhouse claddings. In Proceedings of the Netherlands Entomological Society meeting 17(17):93-102.
4. Chandler C.K., Albregts E.E., Crocker T.E., 1993. Is it time to develop a new system for growing strawberries in Florida. Proc. Fla. State Hort. Soc. 106:144-146.
5. Demchak, K., 2009. Small fruit production in high tunnels. HortTechnology 19(1):44- 49.
6. Demirsoy, L., Serçe, S., 2016. Strawberry culture in Turkey. Acta Horticulturae 1139:479-486.
7. Demirsoy, L., Mısır, D., Adak, N., 2017. Topraksız tarımda çilek yetiştiriciliği. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi 27(1):71-80.
8. Durner, E.F., Barden, J.E., Himelrick, D.G., Poling, E.B., 1984. Photoperiod and temperature effects on flower and runner development in day-neutral, June bearing and ever bearing strawberries. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 109:396-400.
9. Durner, E.F., Poling, E.B., Maas, J.L., 2002. Recent advances in strawberry plug transplant technology. HortTechnology 12(4):545-550.
10. Ellis, M.A., Funt, R.C., Wright, S., Demchak, K., Wahle, E., Doohan, D., Welty, C., Williams, R.N., Brown, M., 2006. Midwest strawberry production guide. The Ohio State University Extension Services, Columbus, Ohio, United States.
11. FAO, 2017. Food and Agriculture Organization of the United Nations Statistics Division, (www.fao.org/faostat; Erişim Tarihi: Eylül 2019)
12. Galletta, G.J., Bringhurst, R.S., 1990. Strawberry management. In: Small Fruit Crop Management. (Galletta, G.J. and Himelrick, D.G., Eds.). Prentice-Hall Inc., New York, USA. 83-156.
13. Gude, K., Rivard, C.L., Gragg, S.E., Oxley, K., Xanthopoulos, P., Pliakoni, E.D., 2018. Day-neutral strawberries for high tunnel production in the central United States. HortTechnology 28(2):154-165.
14. Gündüz, K., Özdemir, E., 2003. Amik Ovası koşullarında açıkta ve yüksek tünel altında yetiştirilen bazı çilek çeşitlerinde çiçeklenme, derim süresi ve verimlerin aylık dağılımının belirlenmesi. MKÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 8(1-2):9-17.
15. Gündüz, K., Özdemir, E., 2012. Farklı yetiştirme yerlerinin bazı çilek genotiplerinin erkencilik indeksi, verim ve meyve kalite özellikleri üzerindeki etkileri. Ege Üniv. Ziraat Fak. Dergisi 49(1):27-36.
16. Hancock, J.F., 1999. Strawberries. CABI Publishing, New York, USA., pp: 237.
17. Kadir S., Carey E., Ennahli, S., 2006. Influence of high tunnel and field conditions on strawberry growth and development. HortScience 41(2):329-335.
18. Kaşka, N., Yıldız, A.I., Paydaş, S., Biçici, M., Türemiş, N., Küden, A., 1986. Türkiye için yeni bazı çilek çeşitlerinin Adana’da yaz ve kış dikim sistemleriyle örtü altında yetiştiriciliğinin verim, kalite ve erkencilik üzerine etkileri. Doğa Bilim Dergisi D2, 10(1):84-102.
19. Lamont, W.J., Orzolek, M.D., Holcomb, E.J., Demchak, K., Burkhart, E., White, L., Dye, B., 2003. Production system for horticultural crops grown in the Penn state high tunnel. HortTechnology 13(2):358- 362.
20. Lamont, W.J., 2009. Overview of the use of high tunnels worldwide. HortTechnology 19:25-29.
21. Larson, K.D., Daugovish, O., Shaw, D.V., 2009 Optimizing strawberry production and fruit quality with use of protected culture in southern California. Acta Hort. 842:171- 176.
22. Legard, D.E., Ellis, M., Chandler, C.K., Price, J.F., 2003. Integrated management of strawberry diseases in winter fruit production areas. Institute of Food and Agricultural Sciences, Horticultural Sciences Department, University of Florida, Gainesville. Norm Childers Publications, 111-124.
23. Lieten P., 2002. Protected cultivation of strawberries in central Europe, strawberry research to 2001. 102-10, ASHS Pres, Alexandria, Virginia.
24. Lieten, P., 2013. Advances in strawberry substrate culture during the last twenty years in the Netherlands and Belgium. International J. Fruit Science 13(1):84-90.
25. Mann, N.A., 2014. Compendium for the report on: “intensive berry production using. (https://nuffield.com.au/report/other/ nicky-mann-compendium-intensive-berryproduction- using-protected-cropping-subst rates-hydroponics.pdf; Eri şim Tarihi: Eylü 2019).
26. Medina, Y., Gosselin, A., Desjardins, Y., Gauthier, L., Harnois, R., Khanizade, S., 2011. Effect of plastics mulches on yield and fruit quality of strawberry plants grown under high tunnels. Acta Horticulturae 893:1327-1332.
27. Mezzetti, B., Giampieri, F., Zhang, Y.T., Zhong, C.F., 2018. Status of strawberry breeding programs and cultivation systems in Europe and the rest of the world. Journal of Berry Research 8(3):205-221.
28. Neri, D., Baruzzi, G., Massetani, F., Faedi, W., 2012. Strawberry production in forced and protected culture in Europe as a response to climate change. Can. J. Plant Sci. 92:1021-1036.
29. Önal, K., 2000. Menemen koşullarında açıkta ve yüksek tünel altında yetiştirilen bazı çilek (Fragaria × ananassa Duch.) çeşitlerinin performansları üzerine bir araştırma. Tr. J. of Agriculture and Forestry 24(2000):31-36.
30. Özdemir, E., 1992. Kumul alanlarda çilek yetiştiriciliğinde erkencilik, verim ve kalite üzerine solarizasyon, fide materyali, yetiştirme ortamı ve yüksek plastik tünellerin etkileri (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 292s.
31. Özdemir, E., Kaska, N., 1997a. The effects of high tunnel sack culture on the precocity of strawberries. Acta Hort. 441:427-432.
32. Özdemir, E., Kaska, N., 1997b. The production of early strawberries in new and re-used grow-ing media in sack under a walk-in tunnel. Acta Hort. 439:501-507.
33. Özdemir, E., 1999. Çilek yetiştiriciliği. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müd., Yayım Dairesi Başkanlığı, Ankara.
34. Öztürk, A., Demirsoy, L., 2004. Değişik gölgeleme uygulamalarının Camarosa çilek çeşidinde verim ve büyüme üzerine etkileri. Bahçe 10.
35. Paranjpe, A.V., Cantliffe, D.J., Lamb, E.M., Stoffella, P.J., Powell, C., 2003. Winter strawberry production in greenhouses using soilless substrate: an alternative to methyl bromide soil fumigation. Proc. Fla. State Hort. Soc. 116:98-105.
36. Petran, A., 2016. Performance and impact of strawberry (Fragaria × ananassa) season extension in the U.S. upper Midwest using organic practices. Univ. Minnesota, Minnesota, MA, PhD. Diss.
37. Pritts, M.P., Dale, A., 1989. Day neutral straw-berry production guide. Cornell Coop. Ext. Info. Bul., Ithaca, N.Y.
38. Rondon, S.I., Paranjpe, A.V., Cantliffe, D.J., Price, J.F., 2004. Strawberry cultivars grown under protected structure and their susceptibility to natural infestation of the cotton aphid, Aphis gossypii and to powdery mildew, Sphaerotheca maculari F. sp. fragarie. ActaHortic. 659.47:357-362.
39. Rondon, S.I., Price, J.F., Cantliffe, D.J., 2004. An Integrated Pest Management Approach: Monitoring Strawberry Pests Grown Under Protected Structures. ActaHortic. 659:351-356.
40. Rowley, D., Black, B., Drost, D., 2010. High tunnel strawberry production. Utah State University Cooperative Extension, Logan (https://extension.usu.edu/files/pub liccations/publication/horticulture-hightun nels-2010-01pr.pdf; Erişim Tarihi: Eylül 2019).
41. Rowley, D., Black, B. L., Drost, D., Feuz, D., 2011. Late-season strawberry production using day-neutral cultivars in high-elevation high tunnels. HortScience 46(11):1480-1485.
42. Ruan, J., Lee, Y. H., Yeoung, Y.R., 2013. Flowering and fruiting of day-neutral and ever-bearing strawberry cultivars in highelevation for summer and autumn fruit production in Korea. Horticulture, Environment and Biotechnology 54(2):109- 120.
43. Rubinstein, J., 2015. Fragaria × ananassa: past, present and future production of the modern strawberry. Retrieved from the University of Minnesota Digital Conservancy (http://hdl.handle.net/11299/ 175838).
44. Salame-Donoso, T.P., Santos, B.M., Chandler, C.K., Sargent, S.A., 2010. Effect of high tunnels on the growth, yields and soluble solids of strawberry cultivars in Florida. International Journal of Fruit Science 10:249-263.
45. Sonsteby, A., Heide, O.M., 2009. Temperature limitations for flowering in strawberry and raspberry. Acta Horticulturae 838:93-7.
46. Sorkel, K., Carey, E., Ennahli, S., 2006. Influence of high tunnel and field conditions on strawberry growth and development. HortScience 41(2):329-335.
47. Tanrısever, A., Tüzel, Y., Gül, A., Özeker, E., Eltez, R.Z., Önel, K., 1998. Dikey torba kültüründe farklı yetiştirme ortamlarının sera çilek yetiştiriciliğinde verim ve kaliteye etkileri üzerinde araştırmalar. Ege Üniversitesi Araştırma Fonu Projesi No:95-ZRF-022, İzmir.
48. TUİK, 2018. Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Üretim İstatistikleri (www.tuik. gov.tr; Erişim Tarihi: Eylül 2019).
49. Ullio, L., 2010. Strawberry fertilizer guide, (http://www.dpi.nsw.gov.au/data/assets/pdf -file/0020/333362/strawberry-fertiliserguid e.pdf; Erişim Tarihi: Eylül 2019)
50. Wittwer, S.H., Castilla, N., 1995. Protected cultivation of horticultural crops worldwide. HortTechnology 5:6-23.
51. Yılmaz, H., Aşkın, M.A., 1995. Tufts ve Vista çilek çeşitlerinin Van ekolojisinde açıkta ve yüksek tünel altında iki yıllık performansları üzerine bir araştırma. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 297-300.
52. Yılmaz, H., 2009. Çilek. Hasad Yayıncılık, 348s.