BİBERİYE (Rosmarinus officinalis L.) ÇELİKLERİNDE KÖKLENME ÜZERİNE FARKLI KÖKLENDİRME ORTAMLARI VE IBA DOZLARININ ETKİLERİ
Bu çalışma, biberiye (Rosmarinus officinalis L.) bitkisinin çelikle çoğaltımı üzerine, farklı köklendirmeortamları (tarla toprağı, torf, perlit, kokopit ve vermikülit) ve IBA dozlarının (Kontrol–0, 1500, 2500, 3500ve 4500 ppm) etkisini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez AraştırmaEnstitüsü Tıbbi ve Aromatik Bitkiler deneme alanından 2018 yılında alınan çelikler, Tıbbi ve AromatikBitkiler Köklendirme serasında farklı IBA dozları ile muamele edilerek, köklendirme ortamlarına tesadüfparsellerinde faktöriyel deneme desenine uygun olacak şekilde 3 tekrarlamalı olarak dikilmiştir. 60 günköklendirmeye bırakılan çeliklerde köklenme oranı (%), fide boyu (cm), kök uzunluğu (cm), kök sayısı(adet), yaş fide ağırlığı (g), yaş kök ağırlığı (g), kuru fide ağırlığı (g) ve kuru kök ağırlığı (g) değerleribelirlenmiştir. İncelenen tüm özellikler, kullanılan köklenme ortamları ve IBA dozlarına göre istatistikiolarak farklılıklar göstermiştir. Köklendirme ortamları değerlendirildiğinde genel olarak torf ve perlitin öneçıktığını bunu kokopit ve vermikulitin izlediği belirlenmiştir. İncelenen özelliklerde genel olarak artan IBAdozlarına paralel olarak yükselen değerler elde edilmiş ve komponentlerin çoğunda 2500 ppm dozundanitibaren artış kaydedilmiştir. Araştırmanın sonucunda biberiyenin çelikle çoğaltılmasında 4500 ppm IBAdozunun ve tarla toprağı haricinde tüm ortamların köklendirme için uygun olduğu, özellikle de torf veperlitin öne çıktığı saptanmıştır.
THE EFFECTS OF DIFFERENT ROOTING MEDIA AND IBA DOSES ON ROOTING OF ROSEMARY (Rosmarinus officinalis L.) STEM CUTTINGS
This study was carried out to determine the effects of different rooting media (soil, peat, perlite, cocopeat and vermiculite) and IBA concentrations (Control–0, 1500, 2500, 3500 and 4500 ppm) on cutting propagation of rosemary (Rosmarinus officinalis L.). The cuttings taken from the Medicinal and Aromatic Plants Experimental Area of Atatürk Central Horticultural Research Institute in 2018 were treated with different IBA doses and planted to different rooting media in greenhouse in accordance with the completely randomized design with three replications. After 60 days, rooting rate (%), cutting height (cm), root length (cm), root number (unit), cutting fresh weight (g), root fresh weight (g) cutting dry weight (g) and root dry weight (g) values were determined. All features examined showed statistically significant differences between rooting environments and IBA doses. When rooting media was evaluated, it was determined that peat and perlite, were first place, followed by cocopeat and vermiculite. In general, increased values were obtained in parallel with increasing IBA doses and most of the components increased from 2500 ppm. As a result of this research, it was determined that 4500 ppm IBA dose and all the rooting media especially peat and perlite, except the soil were suitable for rooting in the propagation of rosemary cuttings.
___
- Ahmed, M., Laghari, M.H., Ahmed, I. and
Khokhar, K.M., 2002. Seasonal variation in
rooting of leafy olive cuttings. Asian
Journal of Plant Sciences 1(3):228–229.
- Anonim, 2019. Torf (www.wikipedia.org/
wiki/torf), (Erişim Tarihi: Ocak 2019).
- Arslan, N., Gürbüz, B. ve Yılmaz, G., 1995.
Adaçayı (Salvia officinalis L.)’nda tohum
tutma oranı ve çelik alma zamanı ile indol
butirik asidin (IBA) gövde çeliklerinin
köklenmesine etkileri üzerine araştırmalar.
Tr. J. of Agriculture and Forestry 19:83-87.
- Arslanoğlu, F. ve Ö. Albayrak, 2011. Farklı
IBA dozlarının biberiye (Rosmarinus
officinalis L.) ve lavanta (Lavandula
angustifolia spica) gövde çeliklerinin
köklenmesi üzerine etkileri. 9. Tarla
Bitkileri Kongresi, 12–15 Eylül 2011 Bursa,
(2):1390–1393.
- Atıcı, A. ve Arslan, N., 2009. Biberiye
çeliklerinin köklenmesine naftalin asetik
asidin (NAA) etkisi. Türkiye 8. Tarla
Bitkileri Kongresi, 19–22 Ekim 2009 Hatay,
Poster Bildiriler s:295–299.
- Ayanoğlu, F. and Özkan, C.F., 2000.
Change in tissue mineral elemental
concentration during root initiation and
development of (Salvia officinalis L.)
cuttings and IBA effects. Turkish J. Agric.
Forest. 24:677–682.
- Ayanoğlu, F., Mert, A. ve Kaya, A., 2000.
Hatay florasında yetişen karabaş lavantanın
(Lavandula stoechas subsp. stoechas L.)
çelikle köklendirilmesi üzerine farklı
lokasyonların ve hormon dozlarının etkisi.
Tr. J. of Agriculture and Forestry 24:607–
610.
- Ayanoğlu, F., Mert, A., Erdoğan, C. and
Kaya, A., 2002. Propagation of some native
grown medicinal plants by stem cuttings. J.
Herbs, Spices Med. Plants 9(4):405–411.
- Ayanoğlu, F., Mert, A. ve Kaya, D.A.,
1999. Farklı IBA dozlarının doğal olarak
yetişen bazı uçucu yağ bitkilerinin
köklenmeleri üzerine etkileri. Proceedings
of 1. International Symposium on
Protection of Natural Environment &
Ehrami Karaçam, Kütahya, 373–378.
- Başkaya, Ş., Ayanoğlu, F. ve Bahadırlı,
N.P., 2016. Biberiye (Rosmarinus
officinalis L.) bitkisinin uçucu yağ oranı,
uçucu yağ bileşenleri ve antioksidan
içeriğinde morfogenetik ve ontogenetik
varyabilite. Mustafa Kemal Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Dergisi 21(1):12–20.
- Baydar, H., 2016. Tıbbi ve aromatik bitkiler
bilimi ve teknolojisi. Süleyman Demirel
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:51.
- Baytop, T., 1984. Türkiye’de bitkiler ile
tedavi. İstanbul Üniversitesi Yayını: 3255.
- Begum, A., Sandhya, S., Syed Shaffath, A.,
Vinod, K.R., Swapna, R. and Banji, D.,
2013. An in–depth review on the medicinal
flora (Rosmarinus officinalis L.)
Lamiaceae. Acta Sci. Pol. Technol. Aliment.
12(1):61–74.
- Bhat, A.B., Siddique, M.A.A. and Bhat,
Z.A., 2008. Effect of IBA, NAA and rootex
on rooting of Lavundula officinalis.
Environment and Ecology 26(4A):1777–
1781.
- Boyer, N.Z. and Graves, W.R., 2009. NAA
is more effective than IBA for rooting stem
cuttings of two Nyssa spp. Journal of
Environmental Hort. 27(3):183-187.
- Bozin, B., Mimica–Dukic, N., Samojlik, I.
and Jovin, E., 2007. Antimicrobial and
antioxidant properties pf rosemary and sage
(Rosmarinus officinalis L. and Salvia
officinalis L.) Lamiace essential oils. J.
Agric. Food Chem. 55:7879–7885.
- Ceylan, A., 1996. Tıbbi bitkiler 2: uçucu
yağ bitkileri. Ege Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Yayın No:312, 306s.
- Çağıl, H.M., 2017. Farklı köklendirme
ortamlarının berberis ve passiflora süs
bitkilerinde çelik köklenmesi üzerine
etkileri (Yüksek Lisans Tezi). Mustafa
Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı, 54s.
- Eugenia Maness, N., 1997. Production
practices of rosemary (Rosmarinus
officinalis L.) and sage (Salvia officinalis).
chapter I–improving propagation of
rosemary cuttings under mist. pp:5–12,
Oklahoma State University, Master Thesis.
48p.
- Gül, A., 1991. Topraksız kültür
yöntemleriyle yapılan sera domates
yetiştiriciliğinde uygun agregat seçimi
(Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, 144s.
- Gümüşçü ve Gümüşçü, 2014. Bazı dağçayı
(Sideritis) türlerinde çeliklerin köklenmesine
hormonların etkisi. Harran Tarım ve
Gıda Bilimleri Dergisi 18(2):49–55.
- Gündüz, L. ve Başpınar, E., 2006. İnşaat
endüstrisinde kullanılan pomza agregalarının
mineralojik ve petrografik özellikleri. 4.
Ulusal Kırmatas Sempozyumu, İstanbul.
- Hartmann, H.T., Kester, D.E., Davies, J.R.
and Geneve, R.L., 2002. Hartmann and
Kester’s plant propagation. Principles and
practices, 7. Ed. Prentice Hall, Upper
Saddle. NJ.
- Hartmann, H.T., Kester, D.E., Davies, F.T.
and Geneve, R.L., 1997. Plant propagation.
Principles and Practices. 6. Ed. p.770,
Prentice Hall, Inc., New Jersey.
- Iapichino, G., Arnone, C., Bertolino, M.
and Amico Roxas, U., 2006. Propagation of
three thymus species by stem cuttings. Acta
Horticulturae 723:411–414.
- Kaçar, O., Azkan, N. and Çöplü, N., 2009.
Effects of different rooting media and
indole butyric acid on rooting of stem
cuttings in sage (Salvia officinalis L. and
Salvia triloba L.). J. of Food Agriculture &
Environment 7(3&4):349-352.
- Kara, N., Baydar, H. ve Erbaş, S., 2011.
Farklı çelik alma dönemleri ve IBA
dozlarının bazı tıbbi bitkilerin köklenmesi
üzerine etkileri. BATEM Derim Dergisi
28(2):71–81.
- Karimi, M., Berrichi, A. and Boukroute, A.,
2014. Study of vegetative propagation by
cuttings of thymus satureioides. J. Mater.
Environ. Sci. 5(4):1320–1325.
- Kumar, N. and Sreeeja, K.V., 1996. Effect
of growth regulator on the rooting ability of
lavender (Lavandula angustifolia Mill).
Indian Perfumer 40:93–94.
- Kuris, A., Atlaman, A. and Putievsky, E.,
1980. Rooting and initial establishment of
stem cuttings of oregano, peppermint and
balm. Horti. Abstr. 9395.
- Malayoğlu, H.B., 2010. Biberiyenin
(Rosmarinus officinalis L.) antioksidan
etkisi. Hayvansal Üretim 51(2):59–67.
- Nickel, L.G., 1990. Plant growth regulators
agricultural uses. Springer, New York.
pp:4–5
- Nicola, S. Fontana, E., Hoeberechts, J. and
Saglietti, D., 2005. Rooting products and
cutting timing on sage (Salvia officinalis L.)
propagation. Acta Horticulturae 676:135–
141.
- Nogueria, J.M.F. and Romano, A., 2002.
Essential oils from micro propagated plants
of Lavandula viridis. Phytochem Anal.
13:4–7.
- Oğuz, B., Kahraman, D., Kıtıkı, A., Sarı, O.
ve Dizdaroğlu, T., 1997. İzmir kekiği
(Origanum onites L.) çeliklerinde
köklendirme olanaklarının araştırılması.
Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, s.1–7.
- Özbek, S., Özhan, M. ve Yılmaz, M., 1961.
Çay çeliklerinin köklenmesi üzerine
muhtelif hormonların tesiri. Ankara
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı Yıl:11,
Fasikül:2.
- Özcan, İ.İ., Arabacı, O. ve Öğretmen, N.G.,
2013. Lavanta (Lavandula hybrida)’nın
köklenmesi üzerine farklı hormon dozları
ve köklendirme ortamlarının etkisi. 5. Süs
Bitkileri Kongresi, 06–09 Mayıs Yalova,
(2):529–534.
- Parađiković, N., Zeljković, S., Tkalec, M.,
Vinković, T., Dervić, I. and Marić, M.,
2013. Influence of rooting powder on
propagation of sage (Salvia officinalis L.)
and rosemary (Rosmarinus officinalis L.)
with green cuttings. Poljoprivreda
19(2):10–15.
- Sağlam, A.C., Yaver, S., Başer, İ. ve
Cinkılıç, L., 2009. Anadolu adaçayı (Salvia
fruticosa Mill.)’nda farklı hormonlar ve
dozlarının gövde çeliklerinde köklenmeye
etkileri. Türkiye 8. Tarla Bitkileri Kongresi,
19–22 Ekim 2009 Hatay, (1):96–10.
- Sarıhan, E.O., A. İpek ve N. Arslan, 2003.
Mercanköşk (Origanum vulgare var
Hirtum) bitkisinden alınan çeliklerin
köklenmesi üzerine indol bütirik asitin
(IBA) etkisi. Türkiye 6. Tarla Bitkileri
Kongresi, 13–17 Ekim Diyarbakır,
Bildiriler Kitabı (2):367–372.
- Schaberg, P.G., Snyder, M.C., Shane, J.B.
and Donnelly, J.R., 2000. Seasonal Patterns
of Carbohydrate Reserves in Red Spruce
Seedlings. Tree Physiol. 20:549–555.
- Sevgican, A., 2003. Örtüaltı sebzeciliği,
topraksız tarım. Genişletilmiş 2. Baskı. Ege
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:526.
- Simon, J.E., Chadwick, A.F. and Craker,
L.E., 1984. The scientific literature on
selected herbs and aromatic and medicinal
plants of the temperate zone. Archon,
Hamden, Corm. Herbs: an indexed
bibliography, 1971–1980.
- Stefanic, M., Stamper, F. and Oster, G.,
2006. The level of IAA, IAAsp and some
phenolics in cherry rootstock, Gisela5, leafy
cutting pretreated with IAA and IBA. Sci.
Hort. 112:399–405.
- Şekeroğlu, N., Kırpık, M. and Özgüven, M.,
2001. Effects of different rooting media and
IBA concentrations on rooting of Thymbra
spicata L. Workshop on Agricultural and
Quality Aspects of Medicinal and Aromatic
Plants. 29.05–01.06.2001, Adana, pp.211–
216.
- Uysal, F., Atmaca, S. ve Kolak, B., 2010.
Çit bitkisi olarak kullanılan biberiye
(Rosmarinus officinalis L.) çeliklerinin
köklenme kalitesi üzerine farklı
köklendirme ortamları ve NAA dozlarının
etkileri. Süs Bitkileri Kongresi, 20–22 Ekim
2010. Erdemli/Mersin.
- Zuzarte, M.R., Dinis, A.M., Ligia, C.C.,
Salguerio, R. and Canhoto, J.M., 2010.
Trichomes, essential oils and in vitro
propagation of Lavandula pedunculata
Lamiaceae. Industrial Crops and Products
32(3):580–587.