TÜRKİYE VE DÜNYADA ARONYA (Aronia melanocarpa (Michx) Elliot) YETİŞTİRİCİLİĞİ

Üzümsü bir meyve olan aronya (Aronia melanocarpa), 20. yüzyılın başlarında anavatanı olan Kuzey ABD’den, iri meyveli ve verimli tipler seçilerek Rusya’ya getirilmiş, buradan Doğu Avrupa ve İskandinavya’ya tanıtılmış ve yetiştiricilik çalışmalarına başlanmıştır. Bugün ticari olarak binlerce dekar alanda aronya yetiştiriciliği yapılmaktadır. Aronya yetiştiriciliği yapan ülkeler arasında ABD, Almanya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, İsveç, Letonya, Litvanya, Polonya, Rusya ve Ukrayna yer almaktadır. Aronya üretimi 50 bin ton düzeyinde olan Polonya dünya aronya üretiminin yaklaşık %90’ını karşılamaktadır. ABD’de ticari olarak yetiştiricilik 2009 yılından sonra Iowa, Nebraska, Illinois, Minnesota, Missouri ve Wisconsin’de başlamıştır. Türkiye’de ilk çalışmalar 2012 yılında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde fidan üretimi ile başlamış ve deneme alanında plantasyon oluşturulmuştur. 2014 yılında Yalova ve Kırklareli’de küçük bahçeler kurulmuş, 2017 yılında ticari anlamda yetiştiricilik çalışmaları başlamış, Marmara ve Karadeniz Bölgesi başta olmak üzere büyük bahçeler tesis edilmiştir. Bugün Yalova, Kırklareli, Manisa, İstanbul, Sakarya, Samsun, Giresun, Bursa, Bilecik, Tekirdağ ve Çanakkale illerinde aronya yetiştiriciliği yapılmaktadır. Aronya meyvesinin taze tüketiminin yanında işlenerek de değerlendirilebilmesi, dikimden sonraki yıl ürün vermeye başlaması ve oldukça iyi fiyattan alıcı bulması aronya yetiştiriciliğine olan ilgiyi her geçen gün artırmaktadır. Türkiye’de üretimin artması ile sanayisinin de gelişeceği düşünülmektedir. Bu makale Türkiye ve dünyada aronya yetiştiriciliği yapılan alanlar hakkında bilgi vermek ve Türkiye’de aronya yetiştiriciliğinin bugünkü durumunu ortaya koymak amacıyla yazılmıştır.

ARONIA (Aronia melanocarpa (Michx) Elliot) CULTIVATION IN TURKEY AND IN THE WORLD

Aronia berry (Aronia melanocarpa) is native to North America. It was brought to Russia in the first years of the twentieth century, then was introduced for cultivation to Eastern Europe and Scandinavian countries. Today aronia is being cultivated commercially on almost ten thousand hectare area. Bulgaria, Czech Republic, Denmark, Estonia, Finland, Germany, Latonia, Lithuania, Poland, Russia, Sweden, Ukraine and the US are among the aronia producer countries. Poland accounts for about 90 percent of world production with 50 thousand tons of annual production. In the US, commercial cultivation began in Iowa, Nebraska, Illinois, Minnesota, Missouri and Wisconsin after 2009. In Turkey, first studies began in Atatürk Horticultural Central Research Institute in 2012 with plant production, and a plantation was established on the testing area of the institute. In 2014, small orchards were established in Yalova and Kırklareli. Commercial cultivation began in 2017 with the establishment of larger orchards particularly in Marmara and Black Sea Regions. Today, aronia is cultivated in Yalova, Kırklareli, Manisa, İstanbul, Sakarya, Samsun, Giresun, Bursa, Bilecik, Tekirdağ and Çanakkale provinces. Since, aronia yields in the second year after plantation; its fruits can both be processed and consumed freshly, and sold at quite good prices, the interest for aronia production keeps growing. Aronia industry is considered to grow with the increase of its production in Turkey. The aim of this article is to give information about aronia cultivation areas in Turkey and in the world, and to put forward the current state of aronia cultivation in Turkey.

PDF

___

1. Beck, M.A., Staff, A.P., 2014. Aronia berry gaining market foothold in U.S. (https://www.usatoday.com/story/money/b usiness/2014/07/12/aronia-berry-gainingmarket- foothold-in-us/12571761; Erişim Tarihi: Ağustos 2019).
2. Berlin, B., Zuzek, K., 2017. Black chokeberry (Aronia melanocarpa). (http://www.extension.umn.edu/garden/yar d-garden/trees-shrubs/black-chokeberry; Erişim Tarihi: Ağustos 2019).
3. Brand, M., 2010. Aronia: native shrubs with untapped potential. Arnoldia 67(3):14-25.
4. Engels, G., Brinkman, J., 2014. Black chokeberry Aronia melanocarpa. Herbal Gram American Botanical Garden 101:1- 5.
5. Kokotkiewicz, A, Jaremicz, Z., Luczkiewicz, M., 2010. Aronia plants: a review of traditional use, biological activities, and perspectives for modern medicine. J. Med. Food. 13:255-269.
6. Kulling, S.E., Rawel, H.M., 2008. Chokeberry (Aronia melanocarpa) a review on the characteristic components and potential health effects. Planta Medica 74:1625-1634.
7. Leonard, P., Brand, M., Connolly, B., Obae, S., 2013. Investigation of the origin of Aronia mitschurinii using amplified fragment length polymorphism analysis. Hortscience 48(5):520-524.
8. Poplavskaya, T.K., 1995. Aronia, its economic significance and current status. In: A program and methods of breeding fruit, small-fruit and nut bearing crops. Oryol, Russia: 457-459.
9. Smith, HH., 1933. Ethnobotany of the forest Potawatomi Indians. Bulletin of the Public Museum of the City of Milwaukee 7(1):75-108.
10. Walther, E., Müller, S., 2012. Aronia, apfelbeere (Aronia melanocarpa [Michx.] Elliott). In: Hoppe B (ed.). Handbuch des Arznei und Gewürzpflanzenbaus, Band 4. Bernberg, Germany: Verein für Arznei und Gewürzpflanzen Salupalnta e.v. Bernberg. 95-110.
11. Wiederholt, K., 2018. Aronia update 2015- 2017 (https://www.ag.ndsu.edu/carrington rec/documents/northernhardyfruitevaluatio nprojectrd/docs2018/aronia-update-2015- 2017; Erişim Tarihi: Ağustos 2019).