Çiğdem MENTEŞOĞLU CHATZOUDAS, Şennur GÜNAYDIN

TOPLUMSAL GERÇEKÇİLİK HAREKETİ İÇİNDE KADIN BİR SANATÇI OLARAK NEŞ’E ERDOK

Öz Toplumsal gerçekçilik hareketi, sanatta oldukça etkili olmuş; edebiyattan sonra resim alanında da etkisini günümüze kadar devam ettirmiştir. Bu yaklaşımla şekillenen sanat yapıtları konusunu birey ve toplumdan alır. Toplumsal gerçekçi resim sanatı içinde değerlendirilen sanatçılardan Neş’e Erdok, sanat hayatındaki sürekliliği ve kendine has tarzı ile Türk resim tarihi içinde önemli bir yer edinmiştir. Aynı zamanda Güzel Sanatlar Akademisi (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi)’ nde atölye sahibi olan ilk ressam, kadın profesör olarak dikkat çeken Erdok ’un resimlerinde üç ana izlekten bahsedilebilir. Bunlar, göç, toplumsal olgular, kent yaşamında kadın kimliğidir. Toplumsal gerçekçi figür ağırlıklı eğilimin tipik temsilcilerinden biri olan ressamın, yapıtları üzerinden bireysel dışavurum ve kimlik sorunsalını irdelediği görülür. Sanatçının içeriği ağır basan resimlerinde kadın figürü her zaman ön plandadır. Bu özelliği, O’nu kadın bir sanatçı olarak görmemize imkân vermiştir. Sanatçıyı kadın bir ressam olarak görmemiz bu yazının niyetini ortaya koyar. Bu perspektiften yaklaşarak Erdok’u toplumsal gerçekçi figür hareketi içinde kadın temasının altı çizilmek istenmiş; yazı kapsamında seçilen eserleri toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın amacı, önemli bir toplumsal gerçekçilik hareketi içinde önemli bir yere sahip olan bu sanatçıyı farklı bir gözle yeniden değerlendirmeyi denemek ve bu yolla Türk resim tarihinde kadın temsili üzerinde yeni bir perspektif öne sürmek ve bunun nedenlerini ortaya çıkarma arzusudur.

Anahtar Kelimeler:

Toplumsal Gerçekçilik, , Figür, , Kadın,

PDF

___

ANONİM, (1995). Sanat Dünyamız, avant-garde 1945-1995. Son Yarım Yüzyılın Sanat Akımları, Kavramları, Genel Yayın Yönetmeni: Enis Batur. Yapı Kredi Yayınları, Sayı 59 İstanbul, 145 s.
ANONİM; “Türk Resminde Kadın İmgesinin Dönüşümü”, P Dünya Sanatı Dergisi, Sayı 4, 2006, s.10.
ASVEREN, Özge (2009). “Neş'e Erdok”, https://www.budasanaticin.com/2009/07/
BAYAV, Deniz (2009). ‘’Resim Sanatında ve Sanat Eğitiminde İmge ‘’ Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Aralık 2009 Cilt.XI Sayı:2 (105-122)
BERKSOY, Funda (1998). 21.yy. Batı ve Türk Resminde Toplumsal Gerçekçilik, İstanbul: Bakışlar Matbaası.
DASTARLI, E. (2006). “Beral Madra ile Ropörtaj”, İstanbul: Rh+ Sanat Dergi “Mart Sayısı”, 27.
GENÇ, A. 1983. Dada (Yayımlanmış̧ Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir,
İSKENDER, Kemal. (Ocak/Şubat 1994). Türk Resminin Figüratif Açıdan Görünümü, Türkiye’ de Sanat, Sayı: 12, s:39-43
KAMACI, Nail Mustafa (1997), “Çağdaş Türk Resminde Figür”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya
KARACAN, Nesrin (2017) ‘’Toplumsal Cinsiyet Kavramı, Yeniden İnşası ve Sanata Yansımaları’’, İdil Dergisi, 2016, Cilt. V, Sayı 24, s:1083
KINALI, Ezgi (2017). ‘’Toplumcu Gerçekçilik Akımının Türk Resim Sanatına Etkisi Ve Abidin Dino’’ (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Doğuş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Plastik Sanatlar Anabilim Dalı, İstanbul.
KIYAR, Neslihan (2007:115). ‘’Çağdaş Türk Sanatında Figüratif Resmin Kültürel Değişim İle İlintisi’’ ( Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı Resim-İş Öğretmenliği Bilim Dalı, Konya.
KOZLU, Düriye (2009). “Modernizm Sonrası Postmodern Hareket İçinde Kadının Yeri”, ART-E, 2009-03 s.
ÖNER, K. Ferhunde (2017). ‘’Türk Resminin ve Toplum Hayatının Değişim Göstergesi Olarak Kadın’’ Std 2017 Haziran- 103-121 (114)
ÖZESKİCİ, Evrim (2017). “Öteki” Kavramı Üzerine Görsel Çözümlemeler ‘’ (Sanatta Yeterlilik Tezi), Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Resim Ana sanat Dalı, Ankara.
ÖZSEZGİN, Kaya. (Eylül/Ekim 2002). “Türkiye’ de Sanata Baskı ve Sansürün Süreçsel Oluşumuna İlişkin Gözlemler” RH+ Sanat, Sayı 1, s: 33
PAPILA, AYTUL (2007). Kimliğin Anlatım Aracı Olarak Sanat, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2007, (176- 190)
RONA, Zeynep. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, YEM Yayınları, İstanbul, (1997), Cilt. III, s.1939
RÜZGAR, Necla (2001). ‘’Türk Resminde Kadın Sanatçıların Etkinlikleri’’ Türkiye’de Sanat, Eylül/Ekim 2001, (50-51)
TANSUG, Sezer (1996). Çağdaş Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul. s.269- 307
ULUSOY, Demet (1999). “Plastik Sanatlarda Toplumsal Cinsiyet” Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt. XVI, Sayı:2, (47-73)
ULUSOY, Mehmet. 2019, Resimde toplumsal gerçekçilik ve Cemil Altaylı: Toprağın isyanı, https://www.aydinlik.com.tr/resimde-toplumsal-gercekcilik-ve-cemil-altaylitopragin-isyani-mehmet-ulusoy-kose-yazilari-nisan-2019
UYSAL, Emrah (2009) Komet Ve Mehmet Güleryüz’ün Resimlerinde Fantastik Figürasyon Ve Mekân Yorumları’’ ( Sanatta Yeterlilik Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Resim Anasaat Dalı, İzmir.
UZUNOĞLU, Meryem (2008). ‘’Cumhuriyetten Günümüze Toplumsal Değmişimin Türk Resim Sanatında Kadın İmgesine Yansıması’’, (Yayımlanmamış̧ Doktora Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü̈, İstanbul.
YASA YAMAN, Zeynep; “Modernizmin Siyasal/İdeolojik Söylemi Olarak Resimde Köylü/Çiftçi İzleği”, Türkiye’de Sanat, 22 Ocak-Şubat, 1996, s. 29 – 34.