SİNOP HALK KÜLTÜRÜNDE DOĞUM ETRAFINDA GELİŞEN UYGULAMALAR

Öz Doğum-evlilik-ölüm, birey üzerinden yürütülse de toplumsal bir alanı yansıtması nedeniyle kültürlerde önemli oranda yer kaplamaktadır. Bireyin yaşamının başlamasına yönelik uygulamalardan fiziksel yokluğa giden süreçte gerçekleştirilen bu ritüeller, dünden bugüne değişip dönüşerek varlığını devam ettirmiştir. Kültürün geleceğiyle ilgili kesin yargılarda bulunmak bir noktadan sonra imkânsız olsa da ritüeller ve toplumsal uygulamalar aracılığıyla yaratılan düzlemde gelenekler ve inançlar fonksiyonel olarak modern toplumlarda bile belli noktalarıyla devam etmektedir. Bu durum modern toplumlarda modernliği aşan birtakım durumların varlığını kanıtlasa bile, yine de bu alandaki kültürel öğelerin varlığı ya da belirli noktalarda devam ettiriliyor olması, kültüre yapılmış bilinçli bir yatırım olarak düşünülmemelidir. Nitekim günümüzde geleneksel davranışların birçoğu sadece kalıplaşmış olduğu için devam etmektedir. Ancak geçiş dönemleri etrafında yapılan birçok uygulama bu kalıplaşmanın dışında değerlendirilmelidir; çünkü geçiş dönemlerinde, bireysel statü değişikliğine bağlı olarak gelişmiş çok sayıda inanma bulunmaktadır. Örneğin doğum, kadının bireysel ve toplumsal statüsünün değiştiği bir süreç olmanın ötesinde; soy olgusuyla aynı çizgide değerlendirilmesinden dolayı, bu alanda yapılan uygulamalar da bir tekrarı devam ettirmekten daha ziyade yaşamı devam ettirme arzusu üzerine kurulmuştur. Bu bağlamda çalışma; doğum etrafında gerçekleşen uygulamaları, Sinop halk kültürü özelinde (dinsel- büyüsel, halk hekimliği vd.) tespit etme ve uygulamalar içerisindeki arkaik, dinsel bağları, devamlılıkları noktasında sorgulama amacı taşımaktadır. Ayrıca insanın yeryüzünde kalıcı olma ülküsü, doğum ve soy arasındaki ilişkiyi ortaya çıkardığı için doğumla sağlanan devamlılık önce ata soyunun devamlılığı sonrasında ise toplumsal yapının devamlılığı olarak okunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Geçiş Dönemleri, , Doğum, , Sinop Halk Kültürü,

PDF

___

AÇA, Mehmet ve YOLCU, Mehmet Ali (2016), “Halk Bilgisinin İnanış Temelli Temsilleri”, M. AÇA içinde, Halk Bilimi El Kitabı, s. 436-458, Konya: Kömen Yayınları.
ARSLAN, Mustafa (2010), “Seküler Toplumlarda Kutsal Arayışları: Geç̧ Modern Donemde Büyü̈-Din İlişkisinin Sosyolojik Analizi”, İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.1, S.1, s.195-210.
BORATAV, Pertev Naili (2015), 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: Bilgesu Yayınları
ÇORUHLU, Yaşar (2011), Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
DELANEY, Carol (2012), Tohum ve Toprak, (Çeviren: Selda Somucuoğlu, Aksu Bora), İstanbul: İletişim Yayınları.
ELIADE, Mircea (2014), Dinler Tarihine Giriş, (Çeviren Lale Arslan Özcan), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
ELIADE, Mircea (2017), Mitlerin Özellikleri, (Çeviren: Sema Rifat), İstanbul: Alfa Yayınları.
FRAZER, James George (2017), Altın Dal, Dinin ve Folklorun Kökleri, (Çeviren: Mehmet H. Doğan), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
GÜZEL, Abdurrahman (2014), Dini ve Tasavvufi Türk Edebiyatı El Kitabı, Ankara: Akçağ Yayınları.
HAVILAND, W. A., PRINS, HARALD E. L., WALRATH, D., MCBRIDE, B. (2010), Kültürel Antropoloji, (Çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu), İstanbul: Kaknüs Yayınları.
KAPLAN, Melike (2011), Halk Tıbbının Kökenleri: Teşhisten Tedaviye Din ve Büyü İlişkisi, Millî Folklor, C. 23, S. 9, s. 150-156.
ÖGEL, Bahaeddin (2006), Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar), Ankara: Türk Tarik Kurumu Yayınları.
ÖRNEK, Sedat Veyis (1966), Sivas ve Çevresinde Haytaın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların Dinsel Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
ÖRNEK, Sedat Veyis (2014), 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, Ankara: Bilgesu Yayınları.
ÖZDEMİR, Serdar D. (2019), Türk Halk Anlatılarında Dev Motifi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Elazığ.
PALA, İskender (2016), Dört Güzeller, İstanbul: Kapı Yayınları.
TÜRKYILMAZ, Dilek (2019), Eşik Altı Boş Değildir: “Eşik” Kavramının Türk Düşüncesine Yansımaları, AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, C.7, S.17, s.151-162.
YOLCU, Mehmet Ali (2014), Türk Kültüründe Evliliğe Bağlı Tabu ve Kaçınmalar, Konya: Kömen Yayınları.
KK-1: Asiye Üçüncüoğlu, Kadın, 78, Erfelek, Ev Kadını, İlkokul, 20.03.2019.
KK-2: B. S., Kadın, 32, Sinop, İşçi, Lise, 21.1.2019.
KK-3: Havva Köse, Kadın, 70, Sinop, Ev Hanımı, İlkokul, 20. 04. 2019.
KK-4: Ş. K. Kadın, 35, Sinop, İşçi, İlkokul, 21.11.2019.
KK-5: Y. T., Kadın, 65, Sinop, Ev Kadını, İlkokul, 23. 04.2019.
URL-1: https://sinop.ktb.gov.tr/TR-74847/dogum.html (E.T.: 15.09.2020).