RUS GÖÇMEN EDEBİYATININ UZAK DOĞU’DAKİ SESİ: ÇURAYEVKA EDEBİYAT TOPLULUĞU VE RUBEJ DERGİSİ

Öz Rusya’da 1917 Ekim Devrimi, I. Dünya Savaşı ve İç Savaş sonrası yaşanan kitlesel göçle göçmenler, Berlin ve Paris gibi Avrupa şehirlerinin yanı sıra Uzak Doğu ülkelerine, ağırlıklı olarak da Çin’e göç ederler. Göç sonrası ortaya çıkan ve beyaz edebiyat olarak adlandırılan Rus göçmen edebiyatı alanında üretilen eserlerin okuyucuya ulaşması ilk olarak Rusya’da ve akabinde Çin’de engellenir. Geçmiş yüzyılın ilk elli yılı Çin’de Rus göçmen edebiyatı eserlerinin sayıca doruk noktasına ulaştığı dönem kabul edilirken 1949 yılından itibaren alanda yaratılan eserlerin basımına yakılarak veya toplatılarak izin verilmez. Üzerinden bir asır geçmesine rağmen Rus göçmen edebiyatının Uzak Doğu kolu, özellikle de Harbin ve Şanghay’ın Rus edebi yaşamı, 1980’lerin sonu - 1990’ların başında, Rus okurların henüz tanımadığı göçmen şair ve yazarların eserleri erişime açıldıktan sonra araştırılıp incelenir. Günümüzde Rusların kültürel bir miras olarak değerlendirdiği Rus göçmenlerin edebi eserleri, Uzak Doğu’ya uzanan kolunda Çin halkının yaşamını yansıtan kesitler içermesiyle, Rusya ve Çin arasında evrimleşen kültür alışverişinde önemli bir görev üstlenir. Tarihsel yöntem ışığında ve betimsel bir anlatı çerçevesinde ele aldığımız bu çalışmanın amacı; sosyo - politik nedenlerden dolayı vatanlarından ayrı düşen Rus göçmenlerin, içinde bulundukları keşmekeşlikte adeta bir nefes haline gelen ve Uzak Doğu Rus göçmen edebiyatında önemli bir yere sahip olan edebiyat topluluğu Çurayevka’yı Türk edebiyat dizgesine tanıtmaktır. Bunun yanı sıra, vatanlarıyla olan bağlarını koparmama ve hatta daha da güçlendirme çabası içinde olan Rus göçmen sanatçıların anayurtlarından uzakta ürettiği eserleri okuyucuya duyumsatmada imkânsızlıktan gerçekliğe uzanan kültürel bir geçit görevi üstlenen ve süreli yayınlar arasında ön plana çıkan Rubej dergisinin önemini vurgulamaktır.

Anahtar Kelimeler:

Uzak Doğu göçü, , Rus göçmen edebiyatı, , Çurayevka

PDF

___

Ayıntab Şer'iyye Sicilleri(A.Ş.S.)
Nr. 144, 145, 146, 147, 148
Vilayet Salnameleri
Sâlnâme-i Vilayet-i Halep Sene-i 1290
Sâlnâme-i Vilayet-i Halep Sene-i 1302
Sâlnâme-i Vilayet-i Halep Sene-i 1308
Sâlnâme-i Vilayet-i Halep Sene-i 1321
Sâlnâme-i Vilayet-i Halep Sene-i 1322
Sâlnâme-i Vilayet-i Halep Sene-i 1323
Sâlnâme-i Vilayet-i Halep Sene-i 1324
Sâlnâme-i Vilayet-i Halep Sene-i 1326
BOA. MF.MKT Nr. 1225/21, 1227/16, 1227/45, 1227/31, 1226/20, 1227/67, 1227/69, 1227/99, 380/46, 1227/20, 1225/21, 1226/104, 1236/45, 1238/71, 14/38
BOA. DH. TMIK. M. Nr. 38/59
BOA. MF. İBT. Nr. 559/44
BOA. MF-EYT. Nr. 3/81; 7/53
BOA. BEO. Nr. 2758/206842_1; 2774/208028_1; 2774/208028_2; 2774/208028_3
BOA. MV. Nr. 233/42
BOA. DH.İD.Nr. 59/57; 126/20
BOA. DH. EUM. Nr. 5. Şb, 15/4_2; 5. Şb, 15/4_3; 5. Şb, 15/4_4; 5. Şb, 15/4_1
BOA. DH. EUM. EMN. Nr. 103/22
BOA. DH. HMŞ. Nr. 3-1/8-2
BOA. DH. İ. UM. EK. Nr. 28/104
BOA. DH. ŞFR. Nr. 47/409
BOA. İ.HR. Nr.170/9215
BOA. Y.A.RES. Nr. 19/32
BOA. HR.İD. Nr. 1597/9, 10, 11, 12, 13, 14, 15
BOA. Y.PRK.UM. Nr. 1/77
ABADİ, (1959), Türk Verdünü Gaziantep,Antep’in Dört Muhasarası, Gaziantep: Mürüvvet Matbaası.
AKYÜZ, Yahya, (1999), Osmanlı son döneminde kızların eğitimi ve öğretmen Faika Ünlüer’in Yetişmesi ve Meslek Hayatı, Milli Eğitim Dergisi, S.143: s. 12-32.
ATEŞ, İbrahim, (1982), “Hayrı ve Sosyal Hizmetler Açısından Vakıflar”, Vakıflar Dergisi, S.15, s. 55-88.
ATNUR, İbrahim Ethem, (2005), Türkiye’de Ermeni Kadınları ve Çocukları Meselesi (1915-1923), Ankara: Babil Yayıncılık.
AYHAN, Halis – MAVİŞ, Hakkı,(1994), “Dârüşşafaka”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.9, s. 7-9, İstanbul.
AYTEKİN, Hakan, (2006), 1914-1924 Yılları Arasında Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve Eğitimleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
AYTEKİN, Halil, (1999), “Antep'te Eğitim Kurumları(19. Yüzyılın İlk Yarısından 20. Yüzyılın İlk Yarısına Kadar)”, Cumhuriyetin 75. Yılına Armağan Gaziantep, Ed. Yusuf Küçükdağ, Gaziantep, s.187-206.
BARLAS, Uğurol, (1971), Gaziantep Tıp Fakültesi Tarihi ve Azınlık Okulları, Gaziantep: Gaziantep Kültür Derneği Yayınları.
BARLAS, Uğurol, (1960), “Gaziantep Belediyesi Tarihi”, Gaziantep Kültür Dergisi, S.30: s. 11-23.
BARLAS, Uğurol, (2013), 19. Ve 20. Yüzyıl Gaziantep Tıp Tarihi, İstanbul: Hilmi Barlas Eğitim Vakfı.
BAKAR, Bülent, (2005), “Mondros Mütarekesi'nden Sonra Yaşanan Önemli Bir Problem: Türk Ve Ermeni Yetimleri Sorunu”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.XXI, S.62: s.569-588.
ÇALIŞKAN, Adem, “159 Numaralı Şer’iyye Sicili’ne Göre Ayntab Ermenileri’nin SosyoEkonomik Hayatları”, Bozkırdan Batıya: Prof. Dr. Hüseyin Salman’a Armağan, (Ed. Güler Yazıcı), İstanbul: Epsilon Yayınevi, 428-452.
ÇANLI, Mehmet, (2002), “Eytam İdaresi ve Sandıklar (1851-1926)”, Türkler, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 57-73.
ÇETİNKAYA, Selma, (2009), 1915- 1923 yılları arasında Türkiye’deki Ermeni Yetimleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
DOĞAN, Ayhan, (2014), “Osmanlı Devleti’nde Alman Kültürel Yayılmacılığı: Maraş Örneği”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, C. II, S. 13, s.437-462.
DÖNMEZ, İbrahim Kâfi, (1986), “Yetim”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, s. 401-403.
DİKİCİ, Esra, (2019), Kur’ân’da Yetim Kavramı ve Osmanlı Devleti’nde Yetim Kurumları(Bir Kur’ân Kavramının Kurumsallaşması), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük.
ENÇ, Mazlum, (1962), “Antep’te Maarifi İslamiye Cemiyeti Ve Hizmetleri”, Gaziantep Kültür Dergisi, S.50: s. 5.
ERGİN, Osman, (1977), Türkiye Maarif Tarihi, C.III-IV, İstanbul: Eser Matbaası.
EROĞLU, Cengiz; BABUÇOĞLU, Murat; KÖÇER, Mehmet, (2007), Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Halep, Ankara: Global Strateji Enstitüsü.
GÖĞÜŞ, Mehmet Oğuz, (t.y.), İlk İnsanlardan Bugüne Çeşitli yönleriyle Gaziantep, Gaziantep:Cihan Ofset.
GÜLLÜ, Ramazan Erhan, (2010), Antep Ermenileri(Sosyal-Siyasi ve Kültürel Hayatı), İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
İŞERİ, Murat, (2014), Osmanlı Çocuk Koruma Sistemi Ve Darüleytamlar (1851- 1923), Yayınlanmamış Yüksek Lisan tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
İNANÇ, Veli, (2002), Eytam İdaresi-Sandıkları ve Marmaris Örneği(1885-1911), Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla.
KANAR, Mehmet, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, http://tarihvemedeniyet.org/2009/08/osmanli-turkcesi-sozlugu-mehmet kanar.html(18.02.2020).
KAPCI, Hikmet Zeki, (2012), Yetimlere Yönelik Bir Eğitim Kurumu Darülhayr-i Âli, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
KARATAŞ, Zeki, (2015), “Osmanlı Devleti’nde Korunmaya Muhtaç Çocuklara Yönelik Sosyal Hizmet Uygulamaları”, Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, C.I, S.1: s. 16-31.
KOCABAŞOĞLU, Uygur, (2000), Anadolu’daki Amerika, Kendi Belgeleriyle 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları, Ankara: İmge Kitapevi.
KOÇ, Aylin(2003), Öksüz ve Yetim Çocuklar İçin Kurulmuş Bir Eğitim Kurumu: Darüşşafaka, Savaş Çocukları Öksüzler ve Yetimler, ed.Emine Gürsoy-Naskali ve Aylin Koç, İstanbul: Umut Kağıtçılık, s.183-193.
MAKSUDYAN, Nazan, (2008), Hearıng The Voıceless – Seeıng The Invısıble: Orphans And Destıtute Chıldren As Actors Of Socıal, Economıc, And Polıtıcal Hıstory In The Late Ottoman Empıre, Sabancı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
MÜEZZİNOĞLU, Ersin, (2012), “I. Dünya Savaşı Esnasında Yetim ve Öksüz Çocukların Himayesi ve Eğitimi: Darüleytamlar”, History Studies, Volume 4/1: s. 399- 417.
NAZİRİ, Sonita, (2019), Kur’an-ı Kerim’de Yetimler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
NUHOĞLU, Hidayet Yavuz, (1993a), “Dârülaceze”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.VIII, İstanbul, s.512-514.
NUHOĞLU, Hidayet Yavuz, (1993b), “Dârüleytam”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. VIII, İstanbul, s.521.
OKUR, Yasemin, (1996), Darüleytamlar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
ÖZKAN, Salih, (2006), “Türkiye’de Darüleytamların Gelisimi ve Nigde Darüleytamı”, S.Ü.Türkiyat Arastırmaları Dergisi, C.II, S.19: s. 211-229.
ÖZTÜRK, Ayhan, (2007), “Amerikan Board’un Kuruluşu, Teşkilatlanması Ve Osmanlı Devleti’nde Kurduğu Misyonlar”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 23/2: s. 63-74.
ÖZTÜRK, Cemil, (1999), “Islahhâne”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. XIX, s.190- 191, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
ÖZTÜRK, Erdem, (2019), Amerikan Board Misyoner Yapısı Şanlıurfa Ermeni Yetimhanesi Koruma Sorunları Ve Çözüm Önerileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
PAKALIN, Mehmet Zeki, (1993), Tarih Deyimleri Ve Terimleri Sözlüğü, C.I, İstanbul: MEB Yayınları.
ŞAHİN, Furkan, (2017), Eytam Sandıklarının Kuruluşu ve Konuyla İlgili Yapılan Yasal Düzenlemeler, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
ŞAFAK, Nurdan, (2013), “Dârüleytamda Çocuk Olmak: On Çocuk On Portre”, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, S. 2, Güz/Autumn, s. 261-283.
SAMİ, Şemseddin, (1317), Kamus-ı Türki, Dersaadet: İkdam Matbaası.
SEVİNÇ, Necdet, (2009), Osmanlı’dan Günümüze Misyoner Faaliyetleri Okullar, Kiliseler, Yardım Kuruluşları, İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları.
ŞİŞMAN, Adnan, (2006), XX. yüzyıl Başlarında Osmanlı Devletinde Yabancı Devletlerin Kültürel Ve Sosyal Müesseseleri, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
VAHAPOĞLU, M. Hidayet, (1990), “Osmanlı’dan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okulları(Yönetim Açısından)”, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Seri:1, Sayı:A.20, Ankara, 1990, s.100
YAZICI, Nesimi, (2007), “Osmanlılarda Yetimlerin Korunması Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, AÜİFD, XLVIII (2007), S. I, s. 1-46.
YAZICI, Nesimi, (1995), “Tanzimat Döneminde Yetim Mallarının Korunmasına Yönelik Yasal Düzenlemeler ve Bazı Uygulamalar”, Vakıf Haftası Dergisi, S.12: s.45-53.
YEDİYILDIZ, Bahaeddin, (1999), “Osmanlılar Döneminde Türk Vakıfları ya da Türk Hayrât Sistemi”, Osmanlı, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
YENER, Şakir Sabri, (t.y.), Gaziantebin Yakın Tarihinden Notlar (Gaziantep’lilerin Maarife Hizmetleri), Gaziantep: Gaziyurt Matbaası.
YILDIRAY, Yıldırım, (2010), Halep vilâyet salnâmelerine göre (1867-1908) Ayıntâb, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.