RUS GEZGİN P.A. ÇİHAÇOV’UN TÜRKİYE MEKTUPLARI ESERİNDE OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA YAŞAYAN HALKLAR

Öz Altaylar ve Türkiye üzerine yaptığı bilimsel faaliyetler ile dünya çapında ün kazanan Rus bilim insanı Pyetr Aleksandroviç Çihaçov‟un (1808-1890) Türkiye ile ilk tanışması 1835 yılında gerçekleşir. 1847-1858 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu‟na yaptığı geziler sonucunda sekiz ciltlik Asie Mineure (Anadolu) çalışması yayımlanır. Yazarın Anadolu topraklarının iklimi, doğası, hayvan ve bitki örtüsüne ilişkin bilimsel verilerin yanı sıra bu topraklarda yaşayan halkların tarihi, kültürel değerleri ve yaşamı ile ilgili bilgi içeren bu bilimsel mirasına zamandaşları tarafından da büyük değer verilir. Araştırmamızın konusunu oluşturan Çihaçov‟un Türkiye Mektupları adlı çalışması, ilk defa 1858 yılında Fransız La Nord gazetesinde ve ancak 1960 yılında Rusçaya çevrilerek Rusya‟da yayımlanır. Toplam 15 mektuptan oluşan Türkiye Mektupları eserinde Çihaçov, Osmanlı‟nın daha önceki seyahatlerde konu edilmemiş bölgelerini tanıtmakta ve incelemektedir. 20 Haziran-17 Ağustos 1858 tarihleri arasında gerçekleşen, Giresun, Gümüşhane, Erzurum ve Erzincan gibi şehirlerden geçen gezisi sırasında yazar, bu topraklarda yaşayan Rum, Ermeni ve Kürt aşiretlerinin günlük yaşamı, gelenekleri ve bölgedeki başka halklar ve ülkeler ile olan ilişkilerine ışık tutar. Aynı zamanda mektuplarda Osmanlı İmparatorluğu‟nun çeşitli devlet daireleri ve yürüttükleri faaliyetler, İmparatorluğun mali durumu, devlet borçları, vergi sistemi ile ilgili detaylı bilgiler yer almaktadır. Çihaçov‟un Osmanlı İmparatorluğu‟nda geçirdiği süre Tanzimat reformlarıyla aynı döneme denk gelmektedir. Dolayısıyla yazarın asıl amacı, bu reformların büyük şehirlerin yanı sıra asıl, Türkiye‟nin uzak bölgelerinde nasıl gerçekleştirildiğini gözlemlemek ve anlatmaktır

___

  • BARTOLD, V.V., (1925) İstoriya izuçeniya Vostoka v Evrope, Leningrad.
  • ÇİHAÇOV, P.A., (1960) Pisma o Turtsii, Moskva: İVL.
  • DANTSİNG, B.M., (1973) Blijniy Vostok v russkoy nauke i literature (dooktyabrskiy period), Moskva: Nauka.
  • PEHLİVAN, İ., (2011) “Çihaçev‟in 1847-1863 Yılları Arasında Türk Coğrafyası İle İlgili Çalışmaları”, VI. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 5 Cilt.