RUS DİPLOMATİK BELGELERİNE GÖRE BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDA BULGARİSTAN'IN TARAFSIZLIĞI MESELESİ

Balkan Savaşları'nın Bulgaristan üzerinde ortaya çıkardığı sonuçlar Bulgaristan'ı yeni stratejiler belirlemeye sevk etti. Özellikle İkinci Balkan Savaşı'nda Rusya'dan istediği desteği alamayan Bulgaristan, Birinci Dünya Savaşı'nda Rus politikalarına karşı temkinli davrandı. Karşılıklı çıkarlar üzerine kurulu Türk-Bulgar ilişkileri neticesinde Osmanlı Devleti Bulgaristan'ı bir müttefik olarak kendi tarafına çekmek istedi. Bu süreçte Bulgaristan tarafsızlık politikası uygulamaya çalışsa da İtilaf ve İttifak Blokları tarafından kendi saflarında yer alması için baskı uygulandı. Sonuç itibariyle Bulgaristan, Birinci Dünya Savaşı'na Osmanlı Devleti saflarında girme kararı aldı ve Sırbistan'a karşı savaş ilan etti. Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda İtilaf Devletleri ile masaya oturmak zorunda kalan Bulgaristan imzalanan antlaşma ile savaştan çekildi. Birinci Dünya Savaşı'na İtilaf Devletleri saflarında giren Rusya ise, savaştığı cepheleri olabildiğince dar tutmak niyetindeydi. Bu sebeple savaştan hemen önce Osmanlı Devleti'nin tarafsızlığını devam ettirmesi yönünde girişimlerde bulunduğu gibi Bulgaristan'ın da savaşta tarafsız kalması için çeşitli politikalar geliştirdi. Bulgaristan'ın Osmanlı Devleti saflarında savaşa girmesi, Osmanlı Devleti ile müttefikleri arasındaki kara bağlantısının sağlanması anlamına gelmekteydi. Böylesi bir gelişmenin kendisi için yıkım olacağını gören Rusya, Bulgaristan'ın tarafsız kalması ya da Rusya saflarında savaşa girmesi için uzun uğraşlar verdi. Rusya'nın bu girişimleri Rusya Dışişleri Bakanlığı ile İstanbul ve Sofya'daki diplomatik misyonları arasındaki yazışmalara konu olmuştur. Bu çalışmada Rusya'nın Birinci Dünya Savaşı'nda Bulgaristan'ı İttifak Bloğu'ndan uzak tutma çabaları, Rusya'nın diplomatik belgelerine dayanılarak ortaya konulmaya çalışılacaktır.

zlık NEUTRALITY ISSUE OF BULGARIA IN THE FIRST WORLD WAR ACCORDİNG TO THE RUSSIAN DIPLOMATIC DOCUMENTS

The results of the Balkan Wars over Bulgaria have led Bulgaria to identify new strategies. Bulgaria, which could not get the support it requested from Russia during the Second Balkan War, acted cautiously against the Russian policies during the First World War. As a result of the Turkish-Bulgarian relations based on mutual interests, the Ottoman State wanted to attract Bulgaria to its side as an ally. Therefore, Bulgaria decided to enter the First World War on the side of the Ottoman State. Russia, which entered the First World War on the side of the Allied Powers, intended to keep the fronts it fought as narrow as possible. For this reason, Russia made some attempts to keep the Ottoman State neutrality just before the war, and developed various policies for Bulgaria to remain neutral in the war. The fact that Bulgaria entered the war on the side of the Ottoman State meant the land connection between the Ottoman State and its allies. Russia, which realized that such a development would be destruction for itself, made a long effort for Bulgaria to remain neutral or to enter war on the Russian side. These attempts by Russia were the subject of correspondence between the Russian Ministry of Foreign Affairs and diplomatic missions in Istanbul and Sofia. In this study, the efforts of Russia to keep Bulgaria away from the Alliance Block in the First World War, will be tried to be revealed by relying on the diplomatic documents of Russia.

PDF

___

Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstv 1878-1917 gg., Seriya 3, Tom 2, 14 Marta-13 Maya 1914 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe SotsialnoEkonomiçeskoe İzdatelstvo, 1933, Telegramma No:52, Belge No:9.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskovo i Vremennovo Pravitelstv 1878-1917 gg., Seriya 3, Tom 2, 14 Marta-13 Maya 1914 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe SotsialnoEkonomiçeskoe İzdatelstvo, 1933, Telegramma No: 84, Belge No: 418.
Tsarskaya Rossiya v Mirovoy Voyne, Tsentr Arhiv, Gosudartsvennoe İzdatelstvo, Leningrad, 1923, s Predisloviem M.N. Pokrovskovo, No: 9, (Bulgaristan Kısmında No: 184).
Tsarskaya Rossiya v Mirovoy Voyne, Tsentr Arhiv, Gosudartsvennoe İzdatelstvo, Leningrad, 1923, s Predisloviem M.N. Pokrovskovo, No: 13, (Bulgaristan Kısmında No: 199).
Tsarskaya Rossiya v Mirovoy Voyne, Tsentr Arhiv, Gosudartsvennoe İzdatelstvo, Leningrad, 1923, s Predisloviem M.N. Pokrovskovo, No: 14, (Bulgaristan Kısmında No: 205).
Tsarskaya Rossiya v Mirovoy Voyne, Tsentr Arhiv, Gosudartsvennoe İzdatelstvo, Leningrad, 1923, s Predisloviem M.N. Pokrovskovo, No: 16, (Bulgaristan Kısmında No: 2113).
Tsarskaya Rossiya v Mirovoy Voyne, Tsentr Arhiv, Gosudartsvennoe İzdatelstvo, Leningrad, 1923, s Predisloviem M.N. Pokrovskovo, No: 19, (Bulgaristan Kısmında No: 220).
Tsarskaya Rossiya v Mirovoy Voyne, Tsentr Arhiv, Gosudartsvennoe İzdatelstvo, Leningrad, 1923, s Predisloviem M.N. Pokrovskovo, No:21, (Bulgaristan Kısmında No:2273).
Tsarskaya Rossiya v Mirovoy Voyne, Tsentr Arhiv, Gosudartsvennoe İzdatelstvo, Leningrad, 1923, s Predisloviem M.N. Pokrovskovo, No: 151, (Bulgaristan Kısmında No:3).
Tsarskaya Rossiya v Mirovoy Voyne, Tsentr Arhiv, Gosudartsvennoe İzdatelstvo, Leningrad, 1923, s Predisloviem M.N. Pokrovskovo, s. 297-300. ( Açıklama dipnotları için)
ARMAOĞLU, Fahir (2018), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995), İstanbul: Kronik Yayınları.
BAŞKAYA, Muzaffer, (2015), "İngiliz Basını'na Göre Bulgaristan'ın Birinci Dünya Savaşı'ndan Çekilişi ve Selanik Antlaşması", Akademik İncelemeler Dergisi, C: 10/1, s. 51-74.
BAYUR, Yusuf Hikmet (1991), Türk İnkılap Tarihi Cilt:III/I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
BİBER, Tuğba Eray (2016), Karadeniz Rumları ve Yunanistan, İstanbul: Yeditepe Yayınları.
ÇAPRAZ, Hayri (2016), "Birinci Dünya Savaşı Öncesi Rusya'nın Boğazlar Politikası", Belgi, C: IX, s. 1178-1194.
ÇETİN, İsmigül (2008), "Osmanlı Kaynaklarına Göre Yunanistan'ın Birinci Dünya Savaşı'na Girişi", Karam, C: 15/59, s. 169-204.
ÜLMAN, Haluk (2015), I. Dünya Savaşı'na Giden Yol ve Savaş, İstanbul: Türk tarih Kurumu.
KARAL, Enver Ziya (2011), Osmanlı Tarihi, Cilt IX, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
KURAN, Ercüment (1992), "Birinci Dünya Savaşı", TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt VI, İstanbul.
KÜÇÜK, Cevdet (2012), "Bulgar İhtilali'nin İngiliz Kamuoyunda Uyandırdığı Tepki ve Bunun Osmanlı-İngiliz İlişkilerine Tesiri”, Güney-Doğu Avrupa Araştırma Dergisi, C: 0/8-9, s. 117-166.
MACFIE, A.L. (2003), Osmanlı'nın Son Yılları 1908-1923, (Çeviren: D. Acar ve F. Soysal), İstanbul: Kitap Yayınevi.
MADEN, Fahri (2013), "Büyük Güçlerin Berlin Antlaşması'nın Uygulanmasına Yönelik Baskıları”, History Studies, C: 5/1, s. 267-286.
MÜLHMAN, Carl (2014), İmparatorluğun Sonu 1914, İstanbul: Timaş.
TURAN, Ömer (1999), "II. Meşrutiyet ve Balkan Savaşları Döneminde Osmanlı Diplomasisi", Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç Sempozyumu, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
TURAN, Ömer (2005), "Balkan Savaşlarından Kurtuluş Savaşı'na Kadar Uzanan Süreçte Türk-Bulgar İlişkileri (1912-1920)", XX. Yüzyılın İlk Yarısında Türk Bulgar Askeri Siyasi İlişkileri, (Ed. Dr. Hv. Plt. Korg. Erdoğan Karakuş), Ankara: Genel Kurmay Basımevi, s. 99-100.
YARAŞ, Ahmet (2017), " Türkiye Trakya'sında 20. Yüzyıl Başında Gizli Kalmış Arkeolojik Bir Kazı ve Eser Taşınması", Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 7, sayı 13, s.1-41.
WOLF, Klaus (2014), Gelibolu 1915- Birinci Dünya Harbi'nde Alman-Türk Askeri İttifakı, (Çeviren: E. B. Özbilen), İstanbul: İş Bankası Yayınları.