OSMANLI DÖNEMİNDEN GÜNÜMÜZE ÇANAKKALE PANAYIRLARI

Öz Ticaret ve alıĢveriĢ tarihinin en uzun ömürlü ve renkli türlerinden birini temsil eden panayırlar, Türkiye‟de de uzun yıllar boyunca ekonomik, toplumsal ve kültürel yaĢama damgasını vurmuĢtur. Türkiye‟de birçok yörede halen “geleneksel emtia ve hayvancılık panayırı” adıyla bilinen bu organizasyonların bir kısmı oldukça köklü bir tarihe sahiptir. Osmanlı dönemine uzanan panayırları ve günümüzde panayır varlığının zenginliği ile dikkat çeken çevrelerden birisi de Çanakkale yöresidir. Burada sunulan çalıĢmada, Osmanlı arĢiv belgelerinden günümüze uzanan süreçte Çanakkale panayırları ele alınmaktadır. Yöredeki panayırlar hakkında çeĢitli bilgiler içeren Osmanlı arĢiv belgeleri, Çanakkale panayırlarının geçmiĢini tarihlendirmeye ve önemini ortaya koymaya yardımcı olmaktadır. ÇalıĢma ile tarihsel süreç içinde Çanakkale panayırlarının varlık durumları, kuruluĢ yeri ve tarihleri belirlenerek; zaman içinde meydana gelen değiĢimler ortaya konulmuĢtur. Pazarlama, alıĢveriĢ ve eğlence kültüründe değiĢimler, teknolojik geliĢmeler vb etkiler altında Türkiye‟de geleneksel panayırların giderek ortadan kalktığı bir süreç yaĢanmaktadır. Buna karĢın günümüzde Çanakkale ili, 11 yerleĢmede her yıl kurulan 14 panayır ile Türkiye‟de en fazla panayır kurulan iller arasında Balıkesir‟den sonra ikinci sıradadır. Çanakkale‟nin geleneksel panayırları kurulduğu çevrelerde toplumsal, kültürel ve ekonomik katkılar sağlamayı sürdürmektedir. Çanakkale ve Balıkesir‟in yer aldığı güney Marmara bölümünde geleneksel panayırların kapsamlı bir Ģekilde ele alınarak planlanması çalıĢmanın önerileri arasındadır. Böylece, geçmiĢten günümüze ulaŞan bu miras değerlerin varlıkları destekleneceği gibi, toplumsal-kültürel ve ekonomik bakımlardan sunduğu fırsat ve yararlar da geniŞletilebilir

Anahtar Kelimeler:

Geleneksel panayır, ilçe panayırı, Osmanlı döneminde panayırlar

PDF

___

AK, Mehmet (2016), “Osmanlı Devleti‟nde Vba-i Bakari (Sığır Vebası)”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), Sayı 39, Ankara: 215-240.
ATAMGÜÇ, Zühtü (1935), “Sergi ve Panayırlar”, İktisat ve Ticaret Mecmuası, İstanbul: 29-31.
ÇALIŞKAN, Vedat (2008), “Geleneksel Periyodik Ticaret Mekânları Olarak Panayırlar: Çanakkale Örneği” Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, Edirne: 217-245.
ÇALIŞKAN, Vedat (2010), “Religious Fairs of Rums on Islands of Gökçeada (Imbros) and Bozcaada (Tenedos), Turkey: Opportunities for Contribution to Tourism and Dialogue between Civilizations”, Shima: The International Journal of Research into Island Cultures, v4 N.
ÇALIŞKAN, V.–Sarış, F.-Gültay B.-Öztürk, M. Z. (2015), “Impact of Demographic and Socıo-Economic Characterıstıcs of Visitors on Their Preference in Utilisation from Functions of Traditional County Fairs”. International Journal of Arts & Sciences, no.4.
ÇALIŞKAN, Vedat (2016), Geçmişten Geleceğe Kültürel Bir Miras: Pehlivanköy Panayırı, Pehlivanköy Belediyesi Kültür Yayınları No.1, Ankara.
ÇALIŞKAN, V.-Sarış, F.-Gültay B.-Öztürk, M. Z. (2016), “Economic and Commercial Spatial Connections of the Traditional County Fairs in Turkey”, in: Research on Cultural Studies, M.A. İçbay-H.Arslan, Eds., Peter Lang, Frankfurt am Main: 273-285.
ÇALIŞKAN, V.-Özey E.-Bay (2017), A. “Geleneksel İlçe Panayırlarının Eğlence Sektöründe Etnik Bir Grup: Romanlar”, Turkish Studies, Cilt 12, Sayı 3, 119-134.
COŞKUNER, Kerem (2011), “Savaş Ekonomisi ve Piyasa Yönetimi: II. Dünya Savaşı‟nda İhtikar ve İaşe Sorununa Karşı Çözümler”, Yakın Tarihimizin İktisadi Panoraması, ( Edts. E.Tokdemir, Ö. Günçavdı, S. S. Kayam) Ankara: Türk Tarih Kurumu.
DURMAZ, Uğur (2017), “Türkiye‟de Etimolojik Anlamını Koruyan İki Panayır: Bozcaada Aya Paraskevi Ve Gökçeada Meryem Ana Panayırı”, Motif Academy Journal of Folklore, Cilt 10, Sayı 20, 277–290.
ERDOĞAN, Meryem Kaçan (2016), “Balkanlarda Uluslararası Bir Organizasyon: İslimye Panayırı”, Belleten, Sayı: 287, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 123-155.
ERDOĞRU, M. Akif (1994), “18-19. Yüzyıl Osmanlı Panayırları Ve Hafta Pazarlarına Dair Belgeler-I”, Ankara üniversitesi, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), Ankara: 49-129.
ERDOĞRU, M. Akif (1999), 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Hafta Pazarları ve Panayırlar, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 96, İzmir.
FAROQHİ, Suraiya (1996), Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı, Doğu Batı yayınları, Ankara.
KAHRAMAN, M. Atıf (1997), Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Kırkpınar Güreşleri 1924-1951, Kültür Eserleri, Kültür Bakanlığı, Ankara.
KARACA, Murat (2018), “İşlevsel Halkbilimi Kuramı Ölçeğinde Panayır Organizasyonlar”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 11 Sayı 56, 71-80.
KAYAOĞLU, İsmet (1981), “Anadolu Selçukluları Devrinde Ticari Hayat”, A.Ü. Ilahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt XXIV, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara: 359-373,
KOZLUBEL Doğru, Halime (2011), 1844 Nüfus Sayımına Göre Deliorman ve Dobruca’nın Demografik, Sosyal ve Ekonomik Durumu, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
KÜPELİ, Özer (1999), “Osmanlı Devleti‟nde Panayır Organizasyonları ve Gönen Hacı İsa Panayırının Tarihine Dair”, Osmanlı Ansiklopedisi, Cilt 3, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 490-497.
ÖZCAN, Koray (2006), “Anadolu‟da Selçuklu Dönemi Yerleşme Tipolojileri-I, Pazar ya da Panayır Yerleşmeleri”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, Eskişehir: 205-224.
ÖZKAYA, Yücel (2010), 18. Yüzyılda Osmanlı Toplumu, Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
PALAİRET, Michael (2000), Balkan Ekonomileri, 1800-1914, Sabancı Üniversitesi, İstanbul.
SATOĞLU, Abdullah (2002), “Yabanlu Pazarı”, Kayseri Ansiklopedisi, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
SÖNMEZ, Ali (2006), “Zaptiye Teşkilatı‟nın Düzenlenmesi (1840-1869)”, Ankara Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 25, Sayı 39, Ankara: 199-219.
SÜMER, Faruk (1985), Yabanlu Pazarı Selçuklular Devrinde Milletlerarası Bir Fuar, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul.
ŞAHİN, Ziya (2014), Yabanlu Pazarı (Geçmişten Günümüze Pazarören), Heyamola Yayınları, İstanbul.
Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul.
ŞEN, Ömer (1996), Osmanlı Panayırları (18.-19. Yüzyıl), Eren Yayınları, İstanbul. TONGUR, Hikmet (1940), “Türk şehirlerinde pazar ve panayırlar”, Belediyeler Dergisi, Sayı 54, Ankara:. 26-29.
ÜLGEN, Pınar (2012), “Geç Ortaçağ Avrupasında Pazar ve Panayır İlişkisinin Ticaret Hayatındaki Rolü ve Türk-İslam Dünyasındakilerle Karşılaştırılması”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 5, Sayı 21, 2012 359-381
ÜNAL, Mehmet Ali (2016), Evliya Çelebi’ye Göre Balkanlar’da Kurulan Pazarlar ve Panayırlar -17. Yüzyılda Balkanlar’da Ticaret, Osmanlı Mirası ve Türk Kültürünü Araştırma Derneği Yayınları 1, Burdur.