ORDU SİYASET İLİŞKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Öz Türk siyasal hayatının en belirleyici unsurlarından birisi ordunun siyasal hayatta oynadığı roldür. Hiç şüphe yok ki her bir askerî müdahale başarılı olduğu oranda ordunun gücünü artıracak düzenlemelerle birlikte yeni vesayet odakları ortaya çıkarmıştır. Ancak darbelerin oluşum nedenleri ve yarattığı sonuçlar da sadece asker üzerinden anlaşılmaz. Bunun sivil ayağı üzerinden toplumun yaşadığı olumsuzlukları da değerlendirmek lazımdır. Her bir askerî müdahale kendi tarihsel-toplumsal, ekonomik, kültürel ve sosyo-politik düzen inşa etmiştir. Bu yeni düzenlerin ne olacağı ve nasıl şekilleneceği tek başına ordunun irade, karar ve eylemleriyle gerçekleşmemiş, sosyal ve siyasal aktörlerin müdahil olduğu güç ilişkileri içinde belirlenmiştir. Aynı zamanda her bir askerî müdahale sonrasındaki sosyo-politik ve sosyoekonomik düzenlemeler farklı toplumsal ve siyasal aktörler üzerinde değişik etkilerde bulunmuştur. Türkiye, bir darbe teşebbüsüyle tarihinde ilk defa yüz yüze gelmemiştir. Ancak, 15 Temmuz darbe girişimi Türkiye tarihinde bir ilktir. Zira tarihte ilk defa, toplum ve devlet nezdinde kendisini bir “dinî hareket” olarak nitelemiş bir yapı kendi halkına silah doğrultup, gayri meşru şekilde devlete el koyma teşebbüsünde bulunmuştur. Eğitim odaklı bir dinî hizmet görüntüsü altında “devlete sızma” gibi bir amacı gizlice gerçekleştirdiği anlaşılan bir yapı, bu kez devleti doğrudan ele geçirmek üzere millete silah doğrultup, milletin meclisini bombalayıp, halkını öldürmüĢ ve birçoğunu da yaralamıĢtır.

Anahtar Kelimeler:

Darbe, Demokrasi, Askeri müdahale

PDF

___

ARCAYÜREK, Cüneyt. (1989). Darbeler ve Gizli Servisler. Ankara: Bilgi yayınları/Bilgi dizisi, 33/2.s.32-39
BALCI, Ali 2016“Darbenin Önlenmesinden En Önemli Engel Milletin Hafızasıydı”, Derin Tarih, Sayı: 53,
BAYDUR, Mithat. (1997). “Üniformalı Demokrasi”. Yeni Türkiye. Yıl:3, Sayı:17, s.319
BİRAND, Birand, M. A. (1984). 12 Eylül Saat: 04.00. İstanbul: Karacan Yayınları.
BOZTAŞ Asena (2012) ”Türk Demokrasisine Müdahaleler” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2012 Cilt 9• Sayı19, s.71
BURÇAK, R. S. (1976). Yassıada ve Öncesi. Ankara: Çam Matbaası. S.60-63
DURAN, Burhanettin, (2013) “Gülen Cemaati ve Sünni Kodların Kaybı”,Star Açık Görüş, 29 Aralık 2013.
Cumhuriyetin Seyir Defterinden Dosyalar.Hürriyet.com.tr. Erişim: 2 Mart 2009 DOĞAN, Mehmet. (2005). Darbeler Müdahaleler ve Siyasi Sistem. İstanbul: İz Yayıncılık
ÇİLER, Dursun, (2002). “Türkiye’de Askeri Darbelerin Simgesel Ekonomisi”. Doğu Batı, VI/21, Kasım-Aralık-Ocak 2002-03.s.132
ECEVİT Bülent, (2 Mayıs 1999) TBMM Meclis Genel Kurulu Konuşması
YÜKSEL, Erkan (2009) "28 İubat'ın anlamı...". DördüncüKuvvetMedya.com. Erişim tarihi: 2 Mart 2009
Gazeteci döven zorbaya iş ve lojman". Hürriyet. 15 Temmuz 1997.Haber7.com, 2009).
HACISALİHOĞLU, İ. Yaşar. (2001). Yeni Dünya Düzeni Arayışı ve Türkiye. İstanbul: Çantay Kitabevi s.2001-4445
ALTUN Fahrettin (2014), “Gülen Hareketinin Değişen Algısı”, Sabah Perspektif, 11 Ocak 2014.grupta
Fethullah Gülen‟in 12 Eylülcüler’e Destek Yazısı”, Sabah, 10 Mayıs 2015.
Fethullah Gülen (16 Nisan 1997, Kanal D Fethullah Gülen'de 28 İubat'ı Destekleyenlerdenmiş
BİLA Fikret (8 Ocak 2013). "28 İubat'ta yapılan yanlış bir şey yoktur". Milliyet. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Yasaların anası olan, toplumsal sözleşme çiğnenmişti. Hem de haksız bir uygulama ile yapılmıştır. Çünkü anayasa normlar hiyerarşisinin en üstünüdür.
Gülen 28 İubat için ne demişti?". CNN Türk. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016.
ETE Hatem (2004) “Gülen ve Takipçilerini Tanımlama Zor(unlu)luğu”, Sabah Perspektif, 1 İubat 2014.
BERKAN İsmet (2009) "Postmodern darbe mi?". Radikal.com.tr. Erişim tarihi: 2 Mart 2009."
KARPAT, Kemal. H. (1996).Türk Demokrasi Tarihi. Bilim Dizisi 4. İstanbul: Afa Yayınları s.352-353
KARPAT, Kemal. H. (2010). Asker ve Siyaset. İstanbul: Timaş Yayınları.s.255-270 Enformasyon Yayın Genel Müdürlüğü Ekim 1996 bülteni
MİŞ Nebi (2016) “Millet FETÖ‟yü Bitirdi”, Star Açık Görüş, 23 Temmuz 2016.
MİŞ, Nebi (2016) “Darbenin Önlenmesinde Erdoğan Liderliğinin Rolü”, Kriter, Sayı: 4, (Ağustos 2016), s. 32-33.
MİŞ, Nebi (2012) “Türkiye‟de Güvenlikleştirme Siyaseti 1923-2000”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Mayıs 2012).
ÖZBUDUN, Ergün. (2003). Çağdaş Türk Politikası. İstanbul: Doğan Kitap s.45
ÖZDEMİR, Veli. (2004). 12 Eylül Darbesi ve Özgürlüğün Bedeli. Ankara: Ümit Yayıncılık s.176
ÖZKAN Yusuf. "Süleyman Demirel ve 28 İubat". BBC Türkçe. Erişim tarihi: 17 Haziran 2015.Yüksek rütbeli subaylar 22 Ocak 1997 tarihinde Gölcük'te toplanarak irticanın iktidarda olduğunu tartışırlar. "Gölcük Gecesi". Hürriyet. 30 Ekim 1999.
ÖZTÜRK, Metin. (1993). Ordu ve Politika. Ankara: Gündoğan Yayınları. S88-89
ÇAKIR, Ruşen (2016) “1990‟lı Yıllarda Gülen Kendisini RP‟nin Ilımlı Alternatifi Göstererek Destek Aldı”, Medyascope Tv, 26 Temmuz 2016,
http://medyascope.tv/2016/07/26/1990li-yillarda-gulen-kendisini-rpnin-ilimli-alternatifigostererek-destek-aldi, (Erişim tarihi: 3 Ağustos 2016).
Süleyman Demirel (Habertürk, "Basın Odası" programından)[25][26] "9'uncu Cumhurbaşkanı Demirel: Türbanlılar Arabistan'a gidip okusun". memurlar.net. 1 Mayıs 2006. 13 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi
TUNAYA, T.Zafer (1959). Hürriyetin İlanı, Siyaset İlmi Serisi 1. İstanbul: Baha Matbaası
YETKİN, Çetin .(2006). Türkiye’de Askeri Darbeler ve Amerika. Antalya: YAR MH Yayınları.
YETKİN, Çetin. (2005). Kırılma Noktası / 1 Mayıs 1977 Olayı. İstanbul: Müdafaa-i Hukuk Yayınları.
Akyazılı Orta ve Yüksek Eğitim Vakfı, http://akyazili.org.tr.
“Bediüzzaman‟ın talebesinden Gülen‟e son uyarı”, Sabah, 16 Mart 2014, http://www.sabah.com.tr/gundem/2014/03/17/ Milliyet.com.tr, Erişim 1 Mart 2009
http://www.milliyet.com.tr/1997/08/12/siyaset/erbakan.html 12/08/1997 Milliyet Gazetesi
http://www.milliyet.com.tr/1997/02/14/siyaset/sincan.html 14 İubat 1997 Milliyet Gazetesi
http://webarsiv.hurriyet.com.tr/1997/10/10/13261.asp 10 Ekim 1997 Hürriyet gazetesi
http://www.milliyet.com.tr/1997/02/14/siyaset/sincan.html 14 İubat 1997 Milliyet Gazetesi
http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Arsiv/1996/07/08 8 Temmuz 1996 - Güvenoyuna ilşkin haberler 1996 bülteni
http://www.milliyet.com.tr/1997/08/12/siyaset/erbakan.html 12/08/1997 Milliyet Gazetesi
http://www.byegm.gov.tr/YAYINLARIMIZ/AyinTarihi/1996/ekim1996.htm Başbakanlık Basın- "Postmodern darbe mi?". Radikal.com.tr. Erişim tarihi: 2 Mart 2009."
"Kıvrıkoğlu'dan Ecevit'e: "28 İubat daha bitmedi!"". Habertürk. Erişim tarihi: 28 İubat 2012.
Mehmet Ali Birand‟ın Gülen Röportajı, https://www.youtube.com/watch?v=0V7E5K_yzSY, (Erişim tarihi: 3 Ağustos 2016). YSK 1995 yılı seçim sonuçları