AHMET HAMDİ TANPINAR’IN SAATLERİ AYARLAMA ENSTİTÜSÜ ROMANINDAKİ RÜYA SAHNELERİNİN SİMGESEL BİR OKUMASI

Öz Ahmet Hamdi Tanpınar, gerek üslubu gerekse disiplinlerarası okumalarıyla Modern Türk edebiyatının tekâmül sürecinde müstakil bir yere sahiptir. Hikâye, roman, Ģiir, deneme, günlük, tenkit ve edebiyat tarihi gibi çok geniĢ bir yazma alanı vardır. Bu çalıĢmanın amacı, yazarın Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanındaki rüya sahnelerinde simgesel formları nasıl kullandığını ve kendi simgeleĢtirme yöntemini nasıl oluĢturduğunu tespit etmektir. Böylelikle simgenin yazarın edebî değerine sağladığı katkı ortaya konulacaktır. ÇalıĢma dört ana bölümden oluĢmaktadır. Birinci bölümde yazarın zaman kavramının kuramsal çerçevesi çizilir. Ġkinci bölümde Tanpınar poetikasındaki zaman simgelerinden bahsedilir. Üçüncü bölümde Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanındaki rüya simgeleri yorumlanır. Dördüncü bölüm ise çalışmanın sonucunu içerir. Ahmet Hamdi Tanpınar simge kullanmada her ne kadar mutlakçı olmasa da kurgusal eserlerinde okuyucunun karşısına geniş bir simgesel malzeme çıkar. Yazarın eserlerinde mitlerden, dinî ve edebî kaynaklardan, sanat eserlerinden beslenen evrensel simgeler olduğu gibi sadece kendisine has simgeler de bulunur. Bu çalışmada, Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanındaki rüya/ zaman sahneleri eklektik yöntemle yorumlanacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Ahmet Hamdi Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, simge, rüya

PDF

___

ALPTEKİN, Turan, (2001), Ahmet Hamdi Tanpınar, Bir Kültür, Bir İnsan, İstanbul: İletişim Yayınları.
AYVAZOĞLU, Beşir (1985), “Saatleri Ayarlama Enstitüsü Yahut Bir İnkıraz Felsefesi”, Töre, S. 169-170 (Haziran-Temmuz): 29-34.
CASSIN, Elena, (2000), “Kozmogoni. Mezoptamya”, Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü, Cilt I (A-K), ed. Yves Bonnefoy, Türkçe baskı haz. Levent Yılmaz, çev. Mehmet Emin Özcan, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 582-588.
CHEVALIER, Jean ve A. GHEERBRANT, (1996), The Penguin Dictionary of Symbols, Fransızca’dan çeviren John Buchanan-Brown, England: Penguin Books. DEMİRALP, Oğuz, (2001), Kutup Noktası, İstanbul: YKY.
FELDMAN, Walter, (2008), “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nde Zaman, Bellek ve Özyaşamöyküsü”, Bir Gül Bu Karanlıklarda, Tanpınar Üzerine Yazıları (haz. Abdullah Uçman ve Handan İnci), İstanbul: 3F Yayınevi, 536-565.
FRYE, Northrop, (2006), Büyük Şifre, Kitab-ı Mukaddes ve Batı Edebiyatı (The Great Kode: The Bible and Literature), çev. Selma Aygül BaĢ, İstanbul: İz Yayıncılık.
FRYE, Northrop, (2008), Kudretli Kelimeler, Kitab-ı Mukaddes ve Batı Edebiyatı Üzerine İkinci Bir İnceleme (Words with Power-Being a Second Study of “The Bible and Literature”), çev. Selma Aygül BaĢ, İstanbul: İz Yayıncılık.
GARDIN, Nanon ve R. Olorenshaw, (2014), Larousse Semboller Sözlüğü (Petit Larousse des Symboles), çev. Beyza Akşit, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
HOOKE, Samuel Henry, (2002), Ortadoğu Mitolojisi Mezopotamya, Mısır, Filistin, Hitit, Musevi ve Hıristiyan Mitosları, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
JUNG, Carl Gustav, (2009), İnsan ve Sembolleri (Man and his Symbols), çev. Ali Nahit Babaoğlu, İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
KAHRAMAN, Hasan Bülent, (2008), “YitirilmemiĢ Zamanın Ardında: Ahmet Hamdi Tanpınar ve Muhafazakar Modernliğin Estetik Düzlemi”, Bir Gül Bu Karanlıklarda, Tanpınar Üzerine Yazılar, haz. Abdullah Uçman ve Handan İnci, İstanbul: 3F Yayınevi, 600-633.
KAPLAN, Mehmet, (1962), “Saatleri Ayarlama Enstitüsü”, Çağrı, S. 49 (İubat): 1-4.
Kitab-ı Mukaddes İirketi, (2015), Kitab-ı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit (Tevrat, Zebur (Mezmurlar) ve İncil, İstanbul: Kitab-ı Mukaddes İirketi Yayınları.
KUTLU, Mustafa, (1978), “Saatleri Ayarlama Enstitüsü”, Hisar, Y. 22, S. 175 (Temmuz): 11-14.
MORAN, Berna, (1978), “Saatleri Ayarlama Enstitüsü”, Birikim, S. 37 (Mart): 44-55.
OĞUZERTEM, Süha, (1995), “Hasta Saatler, Bozuk Sıhhatler: Enstitü Sorununa Babasız Bir YaklaĢım”, Defter, S. 23 (Bahar): 65-83.
ÖZMEN, Kemal, (2016), Modern Türk Şiirinde Fransız Etkileri, İstanbul: Sel Yayıncılık.
SIGMUND, Freud, (1996a). Düşlerin Yorumu I (Die Traumdeutung), çev. Emre Kapkın, (Freud Kitaplığı Serisi), İstanbul: Payel Yayınları.
SIGMUND, Freud, (1996b), Düşlerin Yorumu II (Die Traumdeutung), çev. Emre Kapkın (Freud Kitaplığı Serisi), İstanbul: Payel Yayınları.
İAHİN, İbrahim, (2012), Haz ve Günah: Bir Tanpınar Yorumu, İstanbul: Kapı Yayınları.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, (1977), Edebiyat Üzerine Makaleler, haz. Zeynep Kerman, İstanbul: Dergâh Yayınları.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, (2011), Hikâyeler, İstanbul: Dergâh Yayınları.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, (2013a), Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Baş Başa, haz. İnci Enginün, Zeynep Kerman, İstanbul: Dergâh Yayınları.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, (2013b), Saatleri Ayarlama Enstitüsü, İstanbul: Dergâh Yayınları.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, (2013c),Yaşadığım Gibi, haz. Birol Emil, İstanbul: Dergâh Yayınları.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, (2015), Tanpınar’dan Notlar, Yeni Türk Edebiyatı Tezli Sertifika Notları (1952), haz. Ahmet Miskioğlu, İstanbul: Dergâh Yayınları.
ÜRKMEZ, Hülya, (2013), “Mark Twain ve Tanpınar’dan Âdem ve Havva Hikâyeleri”, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S. 8/9 (Yaz): 2523-2544.