İSMET ŞİRVANî’NİN TUHFE-İ ARÛZİYYE-İ ŞİRVÂNİYYE ADLI MANZUM SÖZLÜĞÜ

Öz Yaptığımız bu çalışma, İsmet Şirvanî tarafından (1222/1807) tarihinde telif edilen Tuhfei Aruziyye-i Şirvaniyye adlı Farsça-Türkçe manzum sözlük üzerinedir. Tarafımızdan tespit edilen bu sözlük üzerine, bu güne kadar her hangi bir çalışma yapılmamıştır. Eserin eldeki nüshası eski harfli yazma olduğundan çevriyazısı yapılmıştır. Eser, iki dilli (Farsça-Türkçe) bir sözlük olmasından dolayı aranılan kelimelere kolaylıkla ulaşılabilmesi amacıyla dizini hazırlanmıştır. Eser manzum sözlük geleneği çerçevesinde bir incelemeye tabi tutulmuş ve hacimli manzum sözlüklerin hemen bütün özelliklerini taşıdığı görülmüştür. Eser, manzum bir mukaddime, beş kıt’a ve kısa bir hatime şeklinde düzenlemiştir. Eserin asıl bölümünü oluşturan sözlük; kısmı kıtalardan oluşmaktadır. Bu kıtalar, sözlük içerisinde şiirleri göstermek amacıyla “bölük parça” anlamında kullanılmıştır. Kıt’aların başındaki iki beyitte şair, kullandığı aruz bahri ve veznine ait bilgilere yer vermiştir. Bu beyitlerde şiirin vezni ile birlikte nasihat, şairin şiiri ile övünmesi ve sevgilinin güzelliği gibi konulara da değinilmiştir. Manzum sözlükler, kelime öğretiminin yanı sıra aruz bilgisi vermeyi amaçlamaktadır. Toplam 91 beyitten oluşan eserin içerisinde, yaklaşık 360 Farsça kelimeye Türkçe karşılık verilmiştir. Eserin, manzum olarak düzenlenmesi, seçilen kelimelerin basit ve günlük dilden alınmış olması gibi özellikler eğitime yeni başlayan çocuklara Farsça öğretmek için yazıldığını göstermektedir. Eserin ilk defa bu makale ile tanıtılarak metninin ortaya konması, manzum sözlükler üzerine yapılacak yeni çalışmalara katkı sağlayacaktır

___

.