GÜNGÖR DİLMEN'İN MİDAS ÜÇLEMESİNDE MİTİK YAPI

Mitler erken dönem insanı için geçmişle bağlantı kurmaya, şimdiki zamanı rahat ve sorunsuz yaşamaya, geleceğe yön vermeye yardımcı olur ve onlara birtakım yaşamsal davranış kalıplarını sunar. Bilimsel bilgiye geçmeden önceki dönemde evreni ve varlığı anlamlandırabilme çabasının ürünü olarak görünüm kazanır ve insanlığın ortak yazgısını çeşitli yönleriyle kapsayan bir anlatıyla çerçeveler. Zihinsel ve ruhsal bir süreçten geçerek inanç katmanıyla belirginleşen mit üretimi, sembolik dil ve metaforik sistemlerle biçimlenerek bir forma kavuşur. Ġnsanlığın tüm hâllerinin depolandığı bu anlatılar yüzyıllar içerisinde taşıdığı anlam değişikliğe uğramış olsa da canlılıklarını sürdürerek günümüze değin ulaşmıştır. Özellikle insanın yaratıcı yönünü ortaya koymaları ve insanlığın durumlarını simgelerle sunmaları bağlamında sanata kaynaklık etmişlerdir. Zamanla masal, destan, efsane gibi türlere eklemlenen mit, kendisini şiir, roman ve öyküde de göstermiştir. Bunun yanında tiyatronun kökeninde de mitlerin olduğunu söylemek olanaklıdır. Sözü edilen durum, erken dönem topluluklarının törenlerindeki taklitli eylemlerinden itibaren başlatılabilir. Türk yazınında da mitostan çeşitli boyutlarda yararlanan yazarlar bulunmaktadır. Mitolojik ve tarihsel olayların dramatik anlamını açığa çıkarabilmede ve malzemesini özgünce biçimlendirmede mitosları yetkinlikle kullanan Güngör Dilmen, böylelikle aynı zamanda çağının eleştirisini de yapar. Tarihsel ya da mitik kimlikleri geçmişin taşlaşmış görüntüsünden kurtarır; onların çelişkilerini, düşkünlüklerini, tutkularını yükselterek onları gerçek bir dram kişisi olarak eserin dünyasına konumlandırır. Bu çalışmada Güngör Dilmen'e ait olan Midas'ın Kulakları, Midas'ın Altınları, Midas'ın Kördüğümü adlı tiyatro oyunlarındaki mitik yapı üzerinde durulacaktır.

THE MYTHICAL STRUCTURE OF GUNGOR DILMEN'S MIDAS TRILOGY

Myths help connect the past with an early man, live in the present comfortably and without problems, shape the future and offer them some vital behaviors. In the period before the transition to scientific knowledge, it becomes a product of efforts to understand the universe and existence and the formation of the common fate of humanity with a narration that covers various aspects. The production of myth, which becomes apparent with a layer of faith through the mental and spiritual process, is shaped by symbolic language and metaphoric systems. Although these narratives, in which all the states of humanity are stored, have changed over the centuries, the meaning has been preserved and preserved until today. Myths become sources for art because of reveal to creative feature of human and represent the situation of humanity with symbols. Over time, the myth that is formulated in genres such as fairy tale, epic, legend, manifests itself in poetry, novels and stories. It can also be said that there are myths in the origin of the theater. This situation can begin with imitative acts of ceremonies of early-period communities. There are writers who also use mythos in Turkish literature with several dimensions. Güngör Dilmen who reveals the dramatic meaning of mythological and historical events and to form the his work uniquely, also criticizes the age at the same time. He disposals the historical and mythical identity from the petrified image of the past; enhance their contradictions, their weakness, their passions and positioning them as a true dramatic man in the heart of his work. This study will focus on the mythical structure of the Midas'ın Kulakları, Midas'ın Altınları, Midas'ın Kördüğümü, which are belong to Güngör Dilmen.

PDF

___

DEMİR, Fethi, (2016), 1980 Sonrası Türk Tiyatro Edebiyatı, İstanbul: Mitos Boyut.
DİLMEN, Güngör, (2016), Toplu Oyunları I (Midas'ın Kulakları, Midas'ın Altınları, Midas'ın Kördüğümü), İstanbul: Mitos Boyut.
DOLTAİ, Dilek, (2010), "Dilmen'in Yaşam Öyküsü". Güngör Dilmen Bildiri Kitabı, (Yayına Hazırlayanlar: Oya Berk-Mine Özyurt Kılıç-Murat Sayım-Hülya Yağcıoğlu), 50. Sanat Yılı Sempozyumu (25 Mart 2010), İstanbul: Mitos-Boyut.
ELİADE, Mircea, (1993), Mitlerin Özellikleri, (Çev.: Sema Rıfat), İstanbul: Om Kuram.
ERHAT, AZRA, (2007), Mitoloji Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
GEZGİN, İsmail, (2008), Sanatın Mitolojisi, İstanbul: Sel.
GÜNGÖR, Yüksel, (2014), İlk Çağ Anadolu Medeniyetleri, Kocaeli: Umuttepe.
HERODOTOS, (2017), Tarih, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
JUNG, Carl Gustav, (2006), Analitik Psikoloji, (Çev.: Ender Gürol), İstanbul: Payel.
KÖKSAL ÇEKİÇ, Selma, (2010), "Güngör Dilmen'in Geçmişinden Kesitler ve Evinde Söyleşi", Güngör Dilmen Bildiri Kitabı, (Yayına Hazırlayanlar: Oya Berk-Mine Özyurt Kılıç-Murat Sayım-Hülya Yağcıoğlu), 50. Sanat Yılı Sempozyumu (25 Mart 2010), İstanbul: Mitos-Boyut Yay.
KUÇURADİ, İoanna, (2010), "Güngör Dilmen'in Oyunlarında Değer Sorunları". Güngör Dilmen Bildiri Kitabı, (Yayına Hazırlayanlar: Oya Berk-Mine Özyurt Kılıç-Murat Sayım-Hülya Yağcıoğlu), 50. Sanat Yılı Sempozyumu (25 Mart 2010), İstanbul: Mitos- Boyut Yay.
MALİNOWSKİ, Bronislaw, (1998), İlkel Toplum, (Çev.: Hüseyin Portakal), Ankara: Öteki.
NUTKU, Özdemir, (2011), Dünya Tiyatrosu Tarihi I, İstanbul, Mitos Boyut.
OVİDİUS (2017), Dönüşümler, (Çev.: İsmet Zeki Eyüboğlu), İstanbul: Payel.
SABZİYEVA, Makbule Muharreova, (2014), "Antik Kaynaklarda Midas". Folklor/edebiyat, Cilt:20, Sayı:79, S. 119-136.
SAMS, G. Kenneth, (2007), "Frigyalı Midas". Friglerin Gizemli Uygarlığı (Ed.:Hakan Sivas- Taciser Tüfekçi Sivas), İstanbul: Yapı Kredi, S. 59-63.
ŞENER, Sevda, (1978), "Güngör Dilmen'in Midas Üçlemesi", Ulusal Kültür, Yıl 1 Sayı 1, Temmuz, S. 66-94.
ŞENER, Sevda, (1998), Cumhuriyet'in 75 Yılında Türk Tiyatrosu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
ŞENER, Sevda, (2017), Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi, Ankara: Dost Kitabevi.
TAİCI, Fatma, (2001), Yaşamı, Sanat Anlayışı ve Oyunlarıyla Güngör Dilmen. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sahne Sanatları Yüksek Lisans Tezi.
YAYCIOĞLU, Mukadder, (2005), "Güngör Dilmen'le Söyleşi", Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 20. s. 129-142.
YÜKSEL, Ayşegül, (2010), "Güngör Dilmen Tiyatrosu'nun Trajik Boyutu", Güngör Dilmen Bildiri Kitabı, (Yayına Hazırlayanlar: Oya Berk-Mine Özyurt Kılıç-Murat Sayım-Hülya Yağcıoğlu), 50. Sanat Yılı Sempozyumu (25 Mart 2010), İstanbul: Mitos- Boyut.