DEDE KORKUT KİTABI`NDA İŞLENMİŞ NADİR SÖZLER HAKKINDA

Epos, sözün esrarengiz gücü ile belleklere kazınmış ölümsüz sanat örneğidir. Burada insanların eski hayat ve düşünce tarzıyla yanı sıra yüzyılların deneğiminden geçmiş söz dünyası da canlanmaktadır. Eski Türk dünyagörüşünün büyük yapıtı olan Dede Korkut hikayelerinin kendine has özelliklerinden biri de benzersiz söz hazinesine sahip olmasıdır. Geniş olarak araştırılmasına rağmen Kitap`ta halen anlamları kesin olarak açıklanamamış sözlere raslamaktayız. Makalede "gazağuc" (at sürüsü), "urun" (şiş, çıkıntı) ve "ulmuş" (zayıflamış, güçten tüşmüş), "sürçüşme" (kovma, takipetme), "temle-//tümle" (bizle-, dümsükle-) gibi nadir kullanılan sözler araştırılarak incelenmiştir

ABOUT THE RARE WORDS USED IN THE "BOOK OF DEDE GORGUD"

Epos is an irreplaceable piece of art carved on memories with power of fiction. The world of words has been included here along with the old way of life and thinking. The characteristic feature of “Dada Qorqud” epos, as an ancient monument of Turkish thinking is a rich and unique vocabulary. Although widely researched, there are still points clearly disclosed in its language. In this article rare words as “qazaguc” (herd), “urun" (tumor, protrusion) ", ulmush" (weakened and exhausted), “surchushma” (excommunicated, to follow), “temle - // tumle” (nudge) are investigated and interpreted

PDF

___

ADDL (2007). Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti. Bakı: Şərq-Qərb
ADİL (1964-1987). Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti, I-IV, Bakı: Elm. Battal A. (1934)).
İbnü-Mühenna lûğati. İstanbul: Devlet Matbaası.
CƏMŞIDOV, C. (1999). “Kitabi-Dədə Qorqud” (Tarixi, coğrafi, tekstoloji tədqiq və Drezden əlyazmasının dürüstləşdirilmiş elmi mətni). Bakı: Elm.
D. Kitabi-Dedem Korkut âla Lisan-i Taife-i Oğuzan. Drezden nüsxesi.
DS. Derleme Sözlügü (1993), XI, U-Z. Ankara:Ankara Üniversitesi Basımevi.
DTS (1969). Drevnetjurkskij slovar', Len.: Nauka
ERGIN, M. (1958). Dedem Korkut Kitabı. Giriş – Metin – Faksemele. Ankara: Türk Tarix Kurumu Basımevi, I c.
ERGIN, M. (1963). Dedem Korkut Kitabı. Giriş – Metin – Faksemele. Ankara: Türk Tarix Kurumu Basımevi, II c.
ERGIN, M. (2008). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
ESTY. Jetimologicheskij slovar' tjurkskih jazykov. Obshhetjurkskie i mezh-tjurkskie leksicheskie osnovy na bukvy “K”, “Қ”. (1997). M.: Jazyki russkoj kul'tury.
ƏSIRƏDDIN. (1992.) Əsirəddin Əbu Həyyan əl-Əndəlusi. Kitab-əl-idrak li-lisan əl-ətrak (Türk dillərini dərketmə kitabı), Bakı: Azərnəşr.
HACIYEV, A. (2004). Dədə Qorqud sözünün cazibəsində // Dədə Qorqud (Elmi-ədəbi toplu), I, s. 3-19.
GÖKYAY, O.Ş. (2006). Dedem Korkutun Kitabı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
İBN MÜHƏNNA (2008). Seyid Əhməd Cəmaləddin İbn Mühənna. Hilyətül-insan və həlbətül-lisan, Bakı.
KAŞĞARI M. (2006). Divani luğat-it-türk. I-IV c, (Tərcümə edən və nəşrə hazırlayan: R,Əsgər), Bakı: Ozan.
KDQ (1978). Kitabi-Dədə Qorqud (tərtib edən: Araslı H.) Bakı: Gənclik.
KDQ (1988). Kitabi-Dədə Qorqud (Tərtib, transkripsiya, sadələşdirilmiş variant və müqəddimə F.Zeynalov və S.Əlizadənindir). Bakı: Yazıçı, 1988.
KRS (1965). Kirgizsko-russkij slovar'. Sostavitel' K.K.Judahin. M.: Sovetskaja jenciklopedija, v 2-h t..
KMDK (1999). Kniga moego Deda Korkuta. Perevod V.V.Bartol'da, izdateli: V.M. Zhirmunskij, A.N. Kononov. Baku: YNE “XXI”.
PEKARSKI. (1958). Pekarskij Je.K. Slovar' jakutskogo jazyka, t. I-III, M. .
RADLOV, V.V. Opyt' slovarja tjurkskih narechij, t. I-IV. S.-Pb., 1889-1911.
SERTKAYA, O.F. (2006). Dede Korkut Kitabının Drezden Nüshasının “Giriş” Bölümü. İstanbul, Ötüken.
SEVORTJAN, Je.V. (1974). Jetimologicheskij slovar' tjurkskih jazykov (obshhetjurkskie i mezhtjurkskie osnovy na glasnye). M.: Nauka.
ŞÜKÜRLÜ, E. (1993). Qədim türk yazılı abidələrinin dili. Bakı: Maarif. TS. Tarama Sözlügü. I-VI, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1996.
TEKIN, T. (1986). Dede Korkut Hikayelerinde Bazi Düzeltmeler. / Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Bülleteni 1982-1983, Ankara, 1986.
TEZCAN, TB. S., Boeschoten H. (2001). Dede Korkut Oğuznameleri. İstanbul: YKY.
TEZCAN, S. (2001). Dede Korkut Oğuznameleri Üzerine Notlar, İstanbul: YKY.
TULUM, M. (2003). “Dede Korkut Oğuznameleri üzerine notlar”a notlarla katkılarI.
// Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Dergisi, XXX, 2001-2003, İstanbul, s. 517-538. V. Vatikan nüsxəsi.