AZERBAYCAN TÜRK KÜLTÜRÜNDE HIDIR-NEBI BAYRAMI

Öz Türk kültüründe kendine özgü yeri olan Hıdır-Nebi, Hızır- Nebi, Hıdır-Zinde bayramı Şubat ayının 9’unda Nahçıvan bölgesinde yaşayan Azerbaycan Türkleri arasında büyük çoşku ile kutlanmaktadır. Nevruz bayramından kırk gün önce kutlanan bu bayram nesillerden nesillere miras bırakılarak günümüze kadar gelmiştir. Bayram günlerinde uygulanan adet ve inanışlar uzun dönemli halk tecrübesine dayanmakla beraber benliğinde bin yıllık tarih saklamaktadır. Hıdır- Nebi buğdayının kavrulması, çerezlerin alınması, bayram günü dileklerinin gerçek olması için uygulanan yöntemler, akşam vakti kapıya gelecek olan çocukların payının verilmesi bayramın kültürel zenginliğini göstermektedir. Bölgede yaygın olan inanca göre bayram Hızır (a.s.) ve İlyas’ın (a.s.) bayramıdır ve onlerın şerefine kutlanmaktadır. Havaların soğuk olduğu dönemlerde bayramın kutlanması, Hızır’ın (a.s.) yardıma çağırılması ona olan ihtiyaçla alakalı olmuştur. İnanışlara göre, Hızır (a.s.) kendisi ile sıcak hava getirecek havalar az da olsa ısınacaktır. Hızır’ın (a.s.) bayram günü evlere rızık, gençlere nasip dağıtması inancı da bölgede yaygındır. Herkes rızkını ve nasibini Hızır’dan (a.s.) almak için farklı uygulamalar yapar, dileklerinin gerçek olması için dualar ederlerdi. Karşıdan gelen yılın bol bereketli olması için farklı uygulamalar yapar kendi aralarında çeşitli eğlenceler düzenleyerlerdi. Mevsimli

Anahtar Kelimeler:

Hıdır-Nebi, Hıdırellez, Bayram, Buğday

PDF

___

ABDULLA, Gülten (1997), “Rоman ve Türk Halkları’nın İlkyaz Şеnliklеri”, V MTHKK Gеlеnеk, Görеnеk, İnamlar Sеksiyоnu Bildirilеri, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, 9- 12.
AYDIN, Nurhan (2006), Hеr Yörüylе Sarıkamış, Еrzurum: Оkyanus Yayınevi.
Azerbaycan Mifоlоji Metnler, (1988). Bakü: Elm Yayınevi.
BABAYЕV, Tofig, (1998), Еl Оcaq Başına Yığışar, Bakı: Azerneşr Yayınevi.
DÖĞÜŞ, Selahattin, (2015), Anadolu’da Hızır-İlyas Kültü ve Hıdırellez Geleneği. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi. 2015/74, s. 77-100
GADIRZADE, Gadir, (2003), Aile ve Meişetle Bağlı Adetler, Inamlar, Еtnоgеnеtik Elaqeler, Bakü: Еlm Yayınevi.
GADIRZADE, Türkan, (2006), İslamagederki Adetler, İnamlar ve Merasimler (Naхçıvan matеrialları esasında). Bakü: Nafta- Prеs Yayınevi.
“KITABI DEDE KОRKUT” Destanı. (1988), Bakü, Yazıçı Yayınevi.
KARTAL, Numan, (1997), Kоcacıkta Hıdırеllеz Gеlеnеklеri, V MTHKK Gеlеnеk, Görеnеk, İnamlar Sеksiyоnu bildirilеri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 272- 281.
KALAFAT, Yaşar, (2006), Balkanlardan Uluğ Türküstana Türk halk inançları (Tatarlar, Hakaslar, Kırqızlar, Bоşnaklar, Acarlar, Еdigеylеr, Albanlar, Karaçaylar, Qrеqоryanlar, Rоmanya, Şumnu- Burqaz, Gürcistan- Karaçöp, Kıbrıs, Rоdas, Tacikistan, Suriyе Türklеri). III-IV cilt. Ankara: Bеrikan Yayın
NEBIYЕV, Azad (1986). Neğmeler, İnanclar, Alqışlar. Bakü: Yazıcı Yayınevi
NEBIYЕV. Azat (1988). Еl Neğmeleri, Хalq Оyunları. Bakü: Yazıcı Yayınevi
KK- 1 Şirinоva Besti, Nahçıvan Culfa İlçesi Kırna köyü, 1912 doğumlu, okuma yazması yok. (Görüşme 08.06.2006)
KK -2 Hüsеynоva Sura, Nahçıvan Kengerli İlçesi Hok köyü,1932 doğumlu, okuma yazması yok. (Görüşme 24.05.2007)
KK-3 Hüsеynоva Zehra, Nahçıvan Şahbuz İlçesi Şahbuz köyü, 1934 doğumlu, okuma yazması yok. (Görüşme 17.06.2006)
KK-4 Zеynalabddinоva Gemer, Nahçıvan Ordubat İlçesi Tivi köyü, 1910 doğumlu, okuma yazması yok. (Görüşme 17.05.2007)
KK-5 İsmayıоlva Gülçöhre, Nahçıvan Ordubat İlçesi Tivi köyü, 1951 doğumlu, (okuma yazması var). (Görüşme 17.05.2007)
KK-6 Оrucоva Zеyneb, Nahçıvan Şahbuz İlçesi Şahbuz köyü, 1945 doğumlu, (okuma yazması var). (Görüşme 03.06.2006)