SAİM SAKOĞLU’NUN “KIBRIS MASALLARI” ADLI KİTABINDA YER ALAN MİTOLOJİK UNSURLAR

Öz Masal, çağlar boyunca varlığını korumuş, toplumun geniş kitleleri tarafından aktarımı yapılmış bir folklor türüdür. Zamana karşı dayanıklı olan bu tür, bize çağlar öncesinin tabiatının ve hayatının algılanışına dair bilgiler verir. Zengin bir kültür birikimini benliğinde toplayan masallar, mitolojik dönemlerden etkilenmiş ve içerisinde bu etkileri bazı sembollerle yansıtmıştır. Günümüz yüzyılında modern insanlar varoluş sürecini mitlere dayandırmasa da yaşanılan çağda bunun izlerini görmek mümkündür. Masallarda tespit edilen bazı motiflerin bir kısmı doğrudan mitik zamanların kalıntıları olarak açık bir şekilde kullanılırken diğer bir kısmı ise yine o dönemlere ait ancak mitolojik geçmişi unutulmuş yapılardır. Örneğin masallarda geçen Zümrüdü Anka kuşu, ejderha, peri, gibi kavramlar net bir şekilde yer alırken elma, ayna gibi varlıklar sembolik birer yapı olarak kalmıştır. Masalların, bulundukları bölgelerin zengin mitolojisi ile bağlantıları vardır. Bildiği üzere masallar mitolojik devirlerden sonra gelmiş bir tür olarak bu devirlerin izlerini taşırlar. Şüphesiz burada Türk mitolojisinde yer alan bütün örnek ve uygulamaları belirtmek mümkün değildir. Bu sebeple bu çalışmada Saim Sakaoğlu’nun “Kıbrıs masalları” isimli kitabında yer alan yirmi bir adet masalda, iz bırakmış mitolojik unsurlara ve motiflere değinilecektir.

Anahtar Kelimeler:

mit, kült, masal, Kıbrıs masalları

PDF

___

ATEŞ, Fatma (2016), “Kızılderili Mitolojisinde Mitolojik Unsurlar”, Turkish Studies 2016, s. 13-29.
BAKIRCI, Nedim (2014), “Eflâtun Cem Güney’in “Masallar” Adlı Kitabında Yer Alan Metinlerde Mitolojik Unsurlar” Türük 2014, s. 37-52.
BAYAT, Fuzuli (2009), Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, Ötüken Yay. İstanbul.
BEYDİLİ, Celal (2004), Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Yurt Yay. Ankara.
CAN, Şefik (2012), Klasik Yunan Mitolojisi, Ötüken Yay. İstanbul.
CAMPBELL, Joseph (1995), İlkel Mitoloji Tanrının Maskeleri, İmge Kitabevi Ankara.
ÇAĞBAYIR, Yaşar (2007), Ötüken Türkçe Sözlük, Ötüken Yay. İstanbul.
ÇOBANOĞLU, Özkul (2001), “Türk Kültür Tarihinde Su Kültü”, Türk Kültürü 2001, s. 288-298.
ÇORUHLU, Yaşar (2010), Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı Yay. İstanbul.
DİLEK, İbrahim (2010), “Sibirya Türk Destanlarında Kahramanın Yeraltı ve Gökyüzü Dünyalarıyla İlişkileri Üzerine Bazı Tespitler”, Milli Folklor 2010, s. 46-56.
ELÇİN, Şükrü (1997), Halk Edebiyatı Araştırmaları II, Akçağ Yay. Ankara.
ELİADE, Mircea (1999), Şamanizm, İmge Yay. Ankara.
ERGUN, Pervin (2004), Türk Kültüründe Ağaç Kültü, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay. Ankara.
ERGİN, Muharrem (1997), Dede Korkut Kitabı I, Türk Dil Kurumu Yay. Ankara.
GÖÇİMEN, Ahmet (2010), “Türkmen Masallarında Mitolojik Hayvanlar ve Fonksiyonları”, Türkbilig 2010, s. 165-178
GÖKYAY, O. Şaik (2006), Dedem Korkudun Kitabı, Kabalcı Yay. İstanbul.
İNAN, Abdulkadir (2000), Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Türk Tarih Kurumu Yay. Ankara.
KALAFAT, Yaşar (1998), Kuzey Azerbaycan Doğu Anadolu ve Kuzey Irakda Eski Türk Dini İzleri-Folklorik Tabakalaşma, Kültür Bakanlığı Yay. Ankara.
KARADAVUT, Zekeriya (2010), “Kırgız Masallarında Mitolojik Unsurlar”, Milli Folklor 2010, s. 71-80.
MİRZAOĞLU-SIVACI, F.Gülay. (2005), “Türkülerde Mitolojik Unsurlar”, Türkbilig 2005, s. 34-55.
ÖGEL, Bahaeddin (2003), Türk Mitolojisi I, Türk Tarih Kurumu Yay. Ankara.
ÖGEL, Bahaeddin (2006), Türk Mitolojisi II, Türk Tarih Kurumu Yay. Ankara.
PALA, İskender (1998), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü I-II, Akçağ Yay. Ankara.
SEVER, Mustafa (2003), “Masallarda Dış Can (Canın Beden Dışında Saklanması)”, Milli Folklor 2003, s. 161-164.
TÜRKAN, Kadriye (2007), “Proben’in VIII. Cildinde Yer alan Masallara Yansıyan Şamanizm Unsurları”, Türkbilig 2007, s. 130-167.
URAZ, Murat (1994), Türk Mitolojisi, Düşünen Adam Yay. İstanbul.