CUMHURİYETİN İLK YILLARI ÇAĞDAŞ BEDEN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİ

Cumhuriyetin ilk yılları, 1923 ve 1943 yılları arasın zaman dilimini kapsamaktadır Bu dönem içerisinde eğitim, bilim ve laiklik üzerine kurgulanmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında, gerek devlet kurumları, gerekse gönüllü kuruluşlar, ruhen ve bedenen geleceğin sağlıklı kuşağını ‘‘Gürbüz Türk Neslini’’ yetiştirmek için çalışmışlardır. Sağlıklı ve Gürbüz Türk Çocuğu yetiştirme meselesi dönemin önemli konularından birisi olmuştur. Cumhuriyetin kabulüyle okullarda verilmekte olan beden terbiyesi dersi ilmi bir şekilde uygulanmaya başlamıştır. Bu yıllarda beden eğitimi ve spor dersi jimnastik olarak verilmeye başlanmıştır. Çalışma geçmişte ya da halen var olan bir durumu, var olduğu şekliyle tanımlamayı amaçlayan “tarama modeli” kapsamında, olayların geçmiş zaman içindeki gelişiminin, geçmişte olanların öğrenilmesi, anlaşılması ve açıklanması amacıyla araştırmacı tarafından ilgili kaynak ve yayınların incelenerek değerlendirildiği “tarihsel araştırma” metodu ile yapılandırılmıştır. Yapılan bu çalışmanın amacı; Cumhuriyetin ilk yılları, “Çağdaş Beden Eğitimi ve Öğretimini” geliştirme çabalarını ortaya çıkarmaktır. Amaç doğrultusunda literatür taraması yapılarak, konuyla ilgili elde edilen, Türkçe, İngilizce ve Osmanlıca kaynaklar incelenmiştir. Yazılı kaynakların incelenmesi sonucunda, Erken Cumhuriyet döneminde, çağdaş beden eğitimi ve öğretiminin gelişimi için kadın ve erkeklerin birlikte spor yapabilmeleri için modern salonların yapıldığı, çağdaş beden eğitimi ve öğretimi yapılabilmesi için kanunlar çıkartıldığı anlaşılmıştır. 3 Mart 1924’te kabul edilen Öğretim Birliği Yasası ile Erkek İlk Okullarında beden eğitimi dersi 1. 2. ve 3. sınıflarda haftada 2 saat, 4. ve 5. sınıflarda haftada 1 saat olarak verilmeye başlamıştır. 1926 yılında yürürlüğe giren programa göre, İlkokullarda beden eğitimi ve öğretimi çalışmaları jimnastik adı altında tüm sınıflara haftada 2 saat olacak şekilde düzenlenmiştir. Ayrıca, yurt dışına genç spor adamları gönderilerek, alanda uzman spor adamları yetişmesi sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Cumhuriyet, Çağdaş, Beden Eğitimi, Jimnastik ve Öğretimi

PDF

___

Akbal, Eşref. 2016. “Özel Eğitim Uygulama Okullarındaki Beden Eğitimi Dersi Uygulamalarının İncelenmesi (Kırıkkale Örneği),” Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale.
Sezer Arığ, Ayten. 2011. Ankara’da Modanın Öncüsü Bir Okul: İsmet Paşa Kız Enstitüsü. CTAD, Güz 14 , 3-15. http://www.ctad.hacettepe.edu.tr/7_14/1.pdf adresinden erişildi.
Atatürk, Kemal. 1993. Mustafa Kemal Eskişehir-İzmit konuşmaları (1923): ilk kez sansürsüz, tam metin (Vol. 136). İstanbul: Kaynak yayınları.
Atatürk, Mustafa. 1997. Kemal, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri II (1906-1938), Ankara.
Ateş, Şefik. 2019. “Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Milli Eğitim Sisteminin Oluşmasında İdealizm Ve Romantizmin Etkileri,” Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, On dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitimin Felsefi, Sosyal ve Tarihi Temelleri Bilim Dalı, Samsun.
Başgöz, İlhan. 1995. Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk, 2 Baskı, Kültür Bakanlığı Yayınları.
Baytal, Yaşar. 2009. Atatürk Döneminde Nüfusu Artırma Çalışmaları ve Gürbüz Türk Çocuğu Projesi. CTAD, Güz.10, 117-137. file:///C:/Users/Lenovo/Downloads/Ataturk_Doneminde_Nufusu_Artirma_Calisma.pdf adresinden erişildi.
Bedi Muhtar. 1934. Beden Terbiyesi ve Memleketimiz. Spor Postası, Yıl 1, Sayı 20, 25 Ağustos.
Bilir, Pervin. 2008. Yeni Beden Eğitimi Öğretim Programı ve Köy Enstitülerinde Beden Eğitimi Derslerinin Yapılandırmacı Öğretim Yaklaşımı Açısından Değerlendirilmesi, Spor metre Beden Eğitimi ve Spor “Bilimleri Dergisi, 2008, 6 (3), 145-150. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/17/889/11175.pdf adresinden erişildi.
Bolat, Bengü Salman 2007. Milli bayram olgusu ve Türkiye de yapılan Cumhuriyet bayramı kutlamaları (1923-1960). Hacettepe Üniversitesi, Yayınlanmış Doktora Tezi, Atatürk İlkleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
Ceylan, Gökalp. 2019. “Erken Cumhuriyet Dönemi Köy İlkokulu Binalarının Yeniden İşlevlendirilmesi Ve İç Mekan Çözümlerinin İncelenmesi: Adatepe Köyü İlkokul Binaları Örneği,” Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Dewey, John. 1939. Türk Maarifi Hakkında Rapor, Maarif Vekilliği Ana Programa Hazırlıklar, Seri 6, No: 1. İstanbul: İstanbul Devlet Basım Evi.
Erdem, Tolga. 2019. Erken Cumhuriyet Dönemi Saatleri. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 9(2), 334-343.
Eynur, Baybars Recep. 2002. “Türkiye’deki Üniversitelerde Uygulanan Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Eğitim Öğretim Programlarının Bazı Ülkelerdeki Üniversiteler ile Karşılaştırılması,” Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Kütahya.
Fer, Seval. 2005. 1923 Yılından Günümüze Cumhuriyet Dönemi İlköğretim Programları Üzerine Bir İnceleme, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi ve Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, 7-9 Aralık, İstanbul.
Gök, Hacı Veli. 2011. “Atatürk ve İnönü Dönemi Kültür Politikaları,” Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir.
Gülüm, Vedia. 2008. “Adana İlindeki Beden Eğitimi Öğretmenlerinin İlköğretim Okullarında Uygulanmakta Olan Beden Eğitimi Öğretim Programına Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi,” Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Adana.
Günay, Necla. 2013. Atatürk döneminde Türkiye’de beden eğitiminin gelişimi ve Gazi Beden Terbiyesi Bölümü. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 29(85), 72-100.
Güngör, Nazife. 2007. Cumhuriyetin İlk Yıllarından Günümüze Dil, Kültür Eğitimi, Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi.
Güven, İsmail. 2003. Osmanlıdan Günümüze İzciliğin Gelişimi ve Türk Eğitim Tarihindeki Yeri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36 (1-2), 65-73.
Güven, Özbay. 1996. Türkiye Cumhuriyeti Döneminde Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni Yetiştiren Okulların Eğitimini Hazırlayıcı Çalışmalar, Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1 (2), 70-82. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gbesbd/issue/27896/303937,
Güven, Özbay. 1999. Osmanlı’dan Cumhuriyete Gençlik ve Spor Bayramları, Toplumsal Tarih, 11(65), 33- 38.
İlikli, Yeliz. 2010. “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Öğretmen Yetiştirme Sorunu (Darülmuallimin ve Darülmuallimatlardan Öğretmen Okullarına),” Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı, Ankara.
Kafadar, Osman. 1997. Türk eğitim düşüncesinde batılılaşma. Ankara: Vadi Yayın Evi.
Kırpık, G. 2014. Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşunun İlk Yıllarında Talim Ve Terbiye Kurulunun Sınav Sistemi, Geçiş Ve Denklik Meseleleri İle İlgili Aldığı Kararlar (Yayına Hazırlayanlar: Akdoğanbulut İnsan, A ve Yavuz Akengin, A.) Cumhuriyet’in
Kuruluşundan Günümüze Eğitimde Kademeler Arası Geçiş Ve Yeni Modeller Uluslararası Kongresi, Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 16 - 18 Ocak / January, Antalya.
Korkmaz, S. 2021 Erken Cumhuriyet Döneminde Spor Tesis Ve Alanları İle İşlevlerine Ankara Örneği Üzerinden Bakmak. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 23(3), 93-108.
Kul, Fatma Nursen . 2010. “Erken cumhuriyet dönemi mimarlığının koruma statüsünün tanımlanmasına yönelik yeni bir yaklaşım örnek çalışma: İlkokul binaları,” Doktora tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, Ankara.
Oğuzkan, Ferhan, A 1997. S. Sırrı Tarcan Yaşamı ve Hizmetleri, Türk Eğitim Derneği V. Anma Toplantısı, Türk Eğitim Derneği Yayınları, 41-42.
Özmaden, Harun.1999. “Cumhuriyet Dönemi İlk Spor Teşkilatı Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı (1922-1936)'nın Yapılanma Sürecinde Beden Eğitimi ve Sporun Fonksiyonları, Fonksiyonlardaki Değişimler ve Toplumsal Hayata Etkileri,” Yayınlanmış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, İstanbul.
Şinoforoğlu, Osman Tolga. 2015. “Selim Sırrı Tarcan Ve İsveç Jimnastiği: Beden Eğitiminde İsveç Modelinin II. Meşrutiyet Dönemi Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonu,” Yayınlanmış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Taşdemir, Serap. 2009. Tek Parti Yönetiminde Merzifon Halkevi, CTAD, Güz, 10, 51- 70https://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/3-Serap-TA%c5%9eDEM%c4%b0R.pdf adresinden erişildi.
Yamak, Sanem. 2009. II. Meşrutiyet Döneminde Paramiliter Gençlik Örgütleri. Yayınlanmış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, İstanbul.
Yayla, Fatih. 2004. “Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar ve Müzik Öğretmeni Yetiştirme Yaklaşımları Işığında Genel Durum,” 1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öğretmeni Yetiştirme Sempozyumu Bildirisi SDÜ, 7-10 Nisan, Isparta.
Yıldırım, Tercan. ve Şimşek, Ahmet. 2015. Erken cumhuriyet dönemi lise tarih ders kitaplarında din anlatısı. Eğitim ve Bilim, 40(179).
BCA: 30-18-1-2, 67, 63, 12.
BCA: 30 10 0 0 -145-37-18.
BCA: 30-18-1-2, 89, 105, 2.
BCA: 30-10-0-0, 145, 39, 8.
BCA: 30..18.1.2 - 67.67..4.
BCA: 30..18.1.1- 30.55..11.
B:C:A: 30..18.1.2 - 4.39..15.
BCA: 30..18.1.2 -9.18..5.
BCA: 30..18.1.2 :35.24..17.
BCA: 30..18.1.2 -89.105..5.
BCA: 30..18.1.2 -55.49..18.
BCA: 30..18.1.2- 56.51..1.
BCA: 30..18.1.2 -42.3..1.
BCA: 490..1.0.0 -1116.75..2.
BCA: 490..1.0.0 -206.817..2.
Akşam Gazetesi 2/10/1934
Akşam Gazetesi 25 Temmuz 1934
Akşam Gazetesi 30 Eylül 1934:1
Akşam Gazetesi 6 Ağustos 1930:4
Akşam Gazetesi 6 Temmuz 1931:4
Akşam Gazetesi, 10 Mart 1934:9
Akşam Gazetesi, 10/1/1933:2
Akşam Gazetesi, 16 Haziran 1931:4
Akşam Gazetesi, 20 Nisan,1936:2
Akşam Gazetesi, 27/11/1934:3.
Akşam Gazetesi, 4 Temmuz 1930:2.
Akşam Gazetesi, 5 Aralık, 1936:4.
Akşam Gazetesi, 5 Eylül 1932:4.
Akşam Gazetesi, 9 Haziran1935:2
Akşam Gazetesi, 9 Temmuz 1931:10.
Akşam Gazetesi,14 Haziran 1931:3.
Cumhuriyet Gazetesi, 4/1/1933:2.
Cumhuriyet Gazetesi, 8 Eylül 1932:8,
Cumhuriyet Gazetesi, 8 Ocak 1933.
Cumhuriyet Gazetesi, On üçüncü yıl, sayı: 4535: 1936:2
Hakimiyet-i Milliye Gazetesi, 16 Haziran,1929.
Hakimiyet-i Milliye (Ağostos, 1923). Terbiye-i bedeniye hakkında mühim bir lâyiha.
Hasan Bedrettin Ülgen, Kurun Gazetesi, 4 Nisan 1938:2.
Kurun Gazetesi, 15 Temmuz 1935:2.
Kurun Gazetesi, 16 Haziran 1936:3.
Kurun Gazetesi, 2/10/1938.
Kurun Gazetesi, 5 Mayıs 1938:2.
Resmi Gazete 16 Temmuz 1938:10301.
Resmi Gazete, 8 Nisan 1931: 408.
Ulus Gazetesi, 10/9/1939:2.
Vakit Gazetesi, 06/04/1929.
Vakit Gazetesi, 2 Temmuz, 1929.
Vakit Gazetesi, 3 Nisan 1929:4.
Vakit Gazetesi, 4/10/1929.
Vakit Gazetesi, 5 Temmuz 1931.
Vakit Gazetesi, 7 Eylül 1933:9.
Vakit Gazetesi, 9 Eylül, 1929:5.
Vakit Gazetesi,7 Şubat 1933:4.
Vakit Gazetesi, 10 Eylül, 1929.
T.T.K.K, 97-30.7.1929
T.T.K.K, 79- 1.8.1938
T.T.K.K, 131- 30.7.1929
T.T.K.K, 17-19.03.1937
T.T.K. Karar Defteri, C 4, İkinci kısım, Karar Sayfası: 24, Karar No:32, Ankara, 1928.
http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/e_yayin.eser_bilgi_q?ptip=SIYASI%20PARTI%20 YAYINLARI&pdemirbas=197000602
http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/e_yayin.eser_bilgi_q?ptip=SIYASI%20PARTI%20 YAYINLARI&pdemirbas=197505818
http://besyo.gazi.edu.tr/posts/view/title/tarihce-2774