CANVERMEZLER TEKKESİ ROMANINDA GOTİK UNSURLAR

Gotik, Roma İmparatorluğunu yıkan barbar kabilelere işaret eden, Orta Çağ’da mimaride Tanrı’nın büyüklüğünü göstermek için büyük, ihtişamlı ve korkutucu binaların inşa edilmesiyle etkisini sonraki dönemlerde resimden müziğe, sinemadan edebiyata kadar birçok alanda hissettiren bir akımdır. Olağanüstü varlıklar, kötülüğü temsil eden mekânlar ve kişiler, çözülmesi gereken esrarengiz olaylar, gotiğin başlıca özellikleridir. Dünya edebiyatında yoğun bir şekilde karşılık bulan bu akım, Türk edebiyatında Batı’ya göre daha geç dönemlerde işlenmiştir. Kültür ve inanç farkı, Osmanlı devletinin Batılılaşma çabalarını akıl ve bilime dayalı bir temele oturtmak istemesi gibi nedenlerle olağanüstü unsurlara dayanan gotik edebiyatın gelişimi gecikmiştir. Selim Nüzhet Gerçek, 1921 yılında İleri gazetesinde Fransız yazar Claude Farrere’den adapte ettiği Canvermezler Tekkesi adlı romanı tefrika eder. Bu roman, 2020’de “Latin Harfleriyle İlk Türkçe Gotik Roman” şeklinde yayımlanmıştır. Eser; korku, gizemli olaylar ve şahıslar üzerine inşa edilmiştir. Bir çalışanından aldığı mektup üzerine yola çıkan kahramanın tekin olmayan bir coğrafyada yolu şaşırmasıyla gelişen olaylar işlenmektedir. Ali Nail Bey’in yaşlı ve esrarengiz bir adam tarafından kulübesine götürülmesiyle gizemli olaylar yaşanmaya başlar. Romanın sonraki bölümleri gizemli olayların çözümünden oluşmaktadır. Bu çalışmada Canvermezler Tekkesi romanı, gotiği şekillendiren ortam ve türün kendine has özellikleri açısından Noel Carroll’ın “karmaşık keşif olay örgüsü” adını verdiği tasnif dikkate alınarak metin odaklı kuramsal yöntemle incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Korku edebiyatı, Gotik roman, Canvermezler Tekkesi

PDF

___

Ahmet Mithat Efendi. 2009.Çengi. İstanbul: Parıltı Yayıncılık.
Aristoteles. 2007. Poetika. Çev. İsmail Tunalı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Becker, Sussana. 1991.Gothic Forms of Feminine Fictions. Manchester: Manchester University Press.
Belge, Murat. 2012. “Ön söz”. ss. 5-13 içinde. Vathek. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
Booting, Fred. 2005. Gothic. Newyork: Routledge.
Edmund, Burke. 2008. Yüce ve Güzel Kavramlarımızın Kaynağı Hakkında Felsefi Bir Soruşturma. Çev. M. Barış Gümüşbaş. Ankara: Bilge Su Yayıncılık.
Canbaz Yumuşak, Firdevs. 2013. “Kenan Hulusi Koray’ın Korkutan Öyküleri”. Millî Folklor, 97 (12): 135-144.
Carroll, Noel. 2020. Korkunun Felsefesi ve Kalbin Paradoksları. Ankara: Hece Yayınları.
Çelik, Yakup, Yıldırım Birsen. 2021. “Anlatısal Bellek: Tanzimat Dönemi Romanlarında Hatırlama”. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (70): 271-282.
Emre, İsmet. 2021. “Korku”. Türk Dili (835): 24-28.
Freud, Sigmund. 2003. The Uncanny. Londra: Penguin Books.
Gerçek, Selim Nüzhet. 2020. Canvermezler Tekkesi. İstanbul: Karakarga Yayınları.
Haksal, Ali Haydar. 2014. Kendilik ve Edebiyat. İstanbul: İz Yayıncılık.
Kemal, Namık. 2005. Celaleddin Harzemşah. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
Koçsoy, F. Gül. 2010. “Shirley Jackson’ın Hill House’un Büyüsü Adlı Romanında Gotik Mekân ve Anne-Kız İlişkileri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20 (2): 91-104.
Mull Pala, Çiğdem. 2008. Gotik Romanın Kıtalararası Serüveni. Ankara: Ürün Yayınları.
Mull Pala, Çiğdem. 2006. “Wieland or, Transformation: An American [Gothic] Tale” Littera Edebiyat Yazıları (18) :87-93.
Mull Pala, Çiğdem. 2016. “Elif Şafak’ın Romanlarında Önseme”. İdil Dergisi, 5 (20): 61-68.
Smith, Andrew. 2007. Gothic Literature. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Soydan, Serdar. 2014. “Suat Derviş... Bir Türk Gotiği”. ss. 7-13 içinde Kara Kitap. İstanbul: İthaki Yayınları.
Scognamillo, Giovanni. 2014. Korkunun ve Dehşetin Kapıları. İstanbul: Mitos Yayınları. Türk Dil Kurumu. 2022. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim Tarihi: 12.02.2020, https://sozluk.gov.tr/
Tokiz, Onur. 2018. “Gotik Romanın Arka Merdiveni: Kara Romantizm”. ss. 59-70 içinde Doğaüstü Varlıklar ve Anlatılar Üzerine İncelemeler. İstanbul: Kesit Yayınları.
Tuğcu, Emine. (2008). “Hüseyin Rahmi’nin Cadı Romanında Korku, Politik Söylem ve Kadının Konumlandırılışı”. Hürriyet Gösteri 292: 120-125.
Tuncer, Serpil. 2003. “Gotik ve Feminist Anlatının Buluşması”. Litera: Journal of Language, Literature and Culture Studies 15: 125-135.
Tunçtan, Bilcan. 2018. “Suat Derviş'in Hayatı, Edebi Kişiliği ve Romanlarında Gotik Özellikler (Korku Edebiyatı)”. Yüksek Lisans Tezi, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bitlis.
Turan, Güven. 2014. “Korkunun Soğuk Eli”. ss. 13-19 içinde Korkunun ve Dehşetin Kapıları. İstanbul: Mitos Yayınları.
Uğurlu, Seyit Battal, Balık, Macit. 2009. “Sessiz Ev’in Hayaleti: Güdük Bir Aydınlanma Projesi”. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4 (8), 2307-2339.
Urgan, Mina. 2010. İngiliz Edebiyat Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Yıldırım, Tuğba Nur. 2007. “Edgar Allan Poe’nun “The Black Cat” ve “The Fall of the House of Usher” Öykülerinin Çevirilerinin Gotik Edebiyat Bağlamında Eleştirisi”. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
Yücesoy, V. Özge. 2007. “Korku Edebiyatı (Gotik Edebiyat) ve Türk Romanındaki Örnekleri”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.