FİZİKSEL MESAFE VE TOPLUMSAL MESAFE KAVRAMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN COVID-19 SALGINI BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Salgınlar tarihin her döneminde insanlığın baş etmek durumunda kaldığı ölümcül felaketlerdendir. 2019 yılında insanlığın gündemine giren Covid-19 salgını da gerek insan sağlığı üzerindeki etkisi gerekse toplumların alışılmış yaşam biçimlerini dönüştürmesi bakımından tarihin önemli kırılma anlarından biri olmuştur. Salgının insan sağlığı ve toplum yaşamı üzerindeki yıkıcı etkilerinin en aza indirilmesi için ilgili otoritelerce (siyasi karar alıcılar ve sağlık otoriteleri) belirli tedbirler alınmıştır. Bu tedbirlerden biri de Covid-19 etkeninin bulaşma riskini azaltacak olan fiziksel mesafedir. Bir zorunluluk neticesinde insan hayatına giren fiziksel mesafenin, insan zihnindeki mesafe algısını değiştirip değiştirmeyeceği ve diğer insanlarla fiziksel bir mesafe koyma pratiğinin fiziksel olmaktan çıkıp zihni, duygusal ya da psikolojik bir mesafeye (diğer bir ifadeyle toplumsal mesafeye) dönüşüp dönüşmeyeceği üzerinde durulması gereken bir konudur. Buradan hareketle çalışmanın temel amacı, otoritelerce zorunlu hale getirilmiş fiziksel mesafe koyma pratiğinin kişilerin mesafe algısındaki etkilerinin izini sürmektir. Bu doğrultuda kişilerin fiziksel mesafe tedbirlerine karşı tutumları, bu tedbirlerin günlük yaşam pratikleri ve toplumsal ilişkiler üzerindeki etkilerine ilişkin kanaatleri ve diğer insanlarla aralarına fiziksel olmayan bir mesafe koyma tavırları incelenmiştir. Bu inceleme gerçekleştirilirken fiziksel mesafe temel boyutu ile bireysel farkındalık tutumu, yasal tedbirler tutumu ve toplumsal etki algısı alt boyutları üzerinde durulmuştur. Erzurum ili Yakutiye ilçesinde görev yapan ya da ikamet etmekte olan kamu sektörü çalışanları, özel sektör çalışanları ve çalışmayan yetişkin bireyler araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda fiziksel mesafe tutumunun toplumsal mesafe tutumu üzerinde anlamlı etkisinin olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Fiziksel Mesafe, Toplumsal Mesafe, Covid-19, Salgın

PDF

___

Akerlof, George Arthur. 1997. “Social Distance and Social Decisions”. Econometrica: Journal of the Econometric Society 65(5): 1005-1027.
Ball, Richard. 2009. “Social distance in Japan: An Exploratory Study”. Michigan Sociological Review 23: 105-112.
Banks, Jaime, ve Autumn Edwards. 2019. “A Common Social Distance Scale for Robots and Humans”. 28th IEEE International Conference on Robot and Human Interactive Communication, Yeni Delhi, Hindistan.
Battin, Margaret Pabst, Leslie Pickering Francis, Jay A. Jacobson ve Charles B. Smith. 2009. The Patient as Victim and Vector: Ethics and Infectious Disease. Oxford: Oxford University Press.
Baum, Nancy M., Peter D. Jacobson, Susan D. Goold. 2009. “‘Listen to the People’: Public Deliberation about Social Distancing Measures in a Pandemic”. The American Journal of Bioethics 9(11): 4-14.
Bilgiç, Mehmet Sadi, Fatma Serap Koydemir ve Salih Akyürek 2014. “Türkiye’de Kimlikler Arası Kutuplaşmanın Sosyal Mesafe Üzerinden Ölçümü ve Toplumsal Güvenliğe Etkisi”. Bilge Strateji 6(11): 163-205.
Bogardus, Emory Stephen 1933. “A Social Distance Scale”. Sociology and Social Research 17: 265-271.
Bogardus, Emory Stephen 1947. “Measurement of Personal-group Relations”. Sociometry 10(4): 306-311.
Bozdağ, Faruk 2021. COVID-19 Pandemisinin Toplumsal Etkileri: Zenofobik Eğilimler ve Sonuçları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 13(3): 537-550.
Büyüköztürk, Şener. 2006. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum (6. Baskı). Ankara: PEGEM Akademi Yayınları.
Caley, Peter, David James Philp ve Kevin McCracken. 2008. “Quantifying Social Distancing Arising from Pandemic Influenza”. Journal of the Royal Society Interface 5(23): 631-639.
Can, Lütfiye ve Onur Maçka. 2016. “Sosyal Medya Reklamlarının Yaratıcılığının ve Reklama Yönelik Tutumun Satın Alma Niyetine Etkisi”. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi 21. Pazarlama Kongresi: Dijital Dünyada Pazarlama, Kütahya. http://pazarlama.org.tr/uploads/files/upk_2016_cilt_1.pdf (Erişim Tarihi: 23.01.2022).
Ceylan, Burcu. 2017. “Temas hipotezine dayalı eğitim programının hemşirelik öğrencilerinde şizofreniye yönelik inanç, damgalama ve sosyal mesafe davranışları üzerine etkisi”. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Çokluk, Ömer, Güçlü Şekercioğlu ve Şener Büyüköztürk. 2010. Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: PEGEM Akademi Yayınları.
Das, Tapas Kumar, Alex A. Savachkin ve Yiliang Zhu. 2008. “A Large-Scale Simulation Model of Pandemic Influenza Outbreaks for Development of Dynamic Mitigation Strategies”. IIE Transactions 40(9): 893-905.
Delgado, Jaime Barientos ve Joaquin Bahamondes. 2022. Homosexuality Justification and Social Distance: A Cross-Cultural Approach from Latin America Using World Values Survey Data. ss. 127-139 içinde Latinx Queer Psychology, Reynel Alexander Chaparro ve Marco Aurelio Maximo Prado (Ed.). Cham:.Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-82250-7_8
Erdoğan, Hilal. 2019. “Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyelilere Bakış Açısının Toplumsal Uzaklık Bağlamında İncelenmesi: Sakarya İli Örneği”. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
European Centre for Disease Prevention and Control. 2020. “Considerations Relating to Social Distancing Measures in Response to COVID-19 – Second Update”. https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/covid-19-social-distancing- measuresg-guide-second-update.pdf (Erişim Tarihi: 23.01.2022).
Fitzgerald, Dominic A., Kenneth Nunn ve David Isaacs. 2020. “Consequences of Physical Distancing Emanating from the COVID-19 Pandemic: An Australian Perspective”. Paediatric Respiratory Reviews 35: 25-30.
Galea, Sandro, Raina M. Merchant ve Nicole Lurie. 2020. “The Mental Health Consequences of COVID-19 and Physical Distancing: The Need for Prevention and Early Intervention”. JAMA Internal Medicine 180(6): 817–818.
Gençkal Eroler, Elif. 2021. “Türkiye’de Koronavirüs Pandemisi Döneminde Militarizm, Milliyetçilik ve Toplumsal Cinsiyet: Gazetelere İlişkin Bir Militarist Söylem Analizi”. Moment Dergi 8(1) : 246-268.
Günay, Fatih, Engin Bayraktaroğlu ve Kahraman Özkul. 2020. “Assessing the Short- term Impacts of COVID-19 Pandemic on Foreign Visitor’s Demand for Turkey: A Scenario Analysis”. Journal of Ekonomi 2(2): 80-85.
Güneymen, Şenay. 2021. “COVID-19 Sonrası Dönüşen Kamusallık ve Kentsel Kamusal Mekânlar: Denetimli Karşılıklılık”. İDEALKENT 12 (COVID-19 Sonrası Kentsel Kamusal Mekânların Dönüşümü Özel Sayısı): 71-94.
Hair, Joseph F., William C. Black, Barry J. Babin, Rolph E. Anderson, ve Ronald L. Tatham. 1998. Multivariate Data Analysis (6. Baskı). New Jersey: FT Prentice Hall.
Hong, Kevin Yili, Paul Pavlou, Nan Shi ve Kanliang Wang 2016. “On the Role of Fairness and Social Distance in Designing Effective Social Referral Systems”. MIS Quarterly 41(3): 787-809.
Huang, Bo, Jionghua Wang, Jixuan Cai, Shiqi Yao, Paul Kay Sheung Chan, Tony Hong-wing Tam, Ying-Yi Hong, Corrine W. Ruktanonchai, Alessandra Carioli, Jessica R. Floyd, Nick W. Ruktanonchai, Weizhong Yang, Zhongjie Li, Andrew J. Tatem ve Shengjie Lai. 2021. “Integrated Vaccination and Physical Distancing Interventions to Prevent Future COVID-19 Waves in Chinese Cities”. Nature Human Behaviour 5(1): 695–705.
Iachini, Tina, Francesca Frassinetti, Francesco Ruotolo, Filomena Leonela Sbordone, Antonella Ferrara, Maria Arioli, Francesca Pazzaglia, Andrea Bosco, Michela Candini, Antonella Lopez, Alessandro Oronzo Caffò, Zaira Cattaneo, Ferdinando Fornara ve Gennaro Ruggiero. 2021. “Social Distance During the COVID-19 Pandemic Reflects Perceived Rather Than Actual Risk”. International Journal of Environmental Research and Public Health 18(5504): 0-11.
Jarvis, Christopher I., Kevin Van Zandvoort, Amy Gimma, Kiesha Prem, CMMID COVID-19 Working Group, Petra Klepac, G. James Rubin ve W. John Edmunds. 2020. “Quantifying the Impact of Physical Distance Measures on the Transmission of COVID- 19 in the UK”. BMC Medicine 18(1): 1-10.
Kadushin, Charles. 1962. “Social Distance Between Client and Professional”. American Journal of Sociology 67(5): 517–531.
Karakayalı, Nedim. 2009. “Social Distance and Affective Orientations”. Sociological Forum 24(3): 538-562.
Kılıç, Orhan. 2020. “Pandemics Throughout History and Their Effects on Society Life”. ss. 13-54 içinde Reflections on the Pandemic in the Future of the World, Muzaffer Şeker, Ali Özer ve Cem Korkut (Ed.). Ankara: Turkish Academy of Sciences Publications.
Kızıl, Seda ve Atılhan Naktiyok. 2019. “Yöneticilerin Stratejik Liderlik Davranışlarının Kurumsal İtibar Algısı Üzerine Etkisinde Kurumsal Sosyal Sorumluluğun (KSS) Rolü”. Istanbul Business Research 48(1): 64-83.
Koçak, Orhan. 2021. “The Effects of Religiosity and Socioeconomic Status on Social Distance towards Refugees and the Serial Mediating Role of Satisfaction with Life and Perceived Threat”. Religions 12(9): 1-24.
Koh, Wee Chian, Lin Naing, Justin Wong. 2020. “Estimating the Impact of Physical Distancing Measures in Containing COVID-19: An Empirical Analysis”. International Journal of Infectious Diseases 100: 42-49.
Leavitt, Judith Walzer. 2021. “Pandemics and History: Context, Context, Context”. American Journal of Public Health 111(6): 996-998.
Lee, Chun-Chia, Yen-Jung Chen, Pai-Lu Wu ve Wen-Bin Chiou. 2021. “An Unintended Consequence of Social Distance Regulations: COVID 19 Social Distancing Promotes the Desire for Money”. British Journal of Psychology 112(4): 866-878.
Leung, Ka Yin, Frank Ball, David Sirl ve Tom Britton. 2018. “Individual Preventive Social Distancing During an Epidemic May Have Negative Population-Level Outcomes”. Journal of The Royal Society Interface 15(145): 1-9.
Lin, Chen-Hua, Tzu-Yu Lai, Yu-Jen Chen ve Shun-Ku Lin. 2021. “Social Distance towards Schizophrenia in Health Professionals”. Asia-Pasific Psychiatry e12506: 1-7.
MacIntyre, Chandini Raina ve Quanyi Wang. 2020. “Physical Distancing, Face Masks, and Eye Protection for Prevention of COVID-19”. The Lancet 395(10242): 1950-1951.
Mohammadi, Ahmad, Tanvir Uddin Chowdhury, Seungho Yang ve Peter Y. Park. 2021. “Developing Levels of Pedestrian Physical Distancing during a Pandemic”. Safety Science 134(105066): 1-9.
National Health Service [NHS]. 2020. “Social Distancing: What You Need to Do”. https://www.nhs.uk/conditions/coronavirus-covid-19/staying-at-home-to-avoid-getting- coronavirus/staying-at-home-and-away-from-other-people (Erişim Tarihi: 12.01.2022).
Nelson, Lorene, Julia F. Simard, Abiodun Oluyomi, Vanessa Nava, Lisa G. Rosas, Melissa Bondy ve Eleni Linos. 2020. “US Public Concerns About the COVID-19 Pandemic From Results of a Survey Given via Social Media”. JAMA Internal Medicine 180(7): 1020–1022.
Orçan, Fatih. 2018. “Exploratory and Confirmatory Factor Analysis: Which One to Use First?”. Journal of Measurement and Evaluatıon in Educatıon and Psychology-Epod 9(4): 414-421.
Park, Robert E. 1924. “The Concept of Social Distance as Applied to the Study of Racial Attitudes and Racial Relations”. Journal of Applied Sociology 8: 339-344.
Parrillo, Vincent N., ve Christopher Donoghue. 2005. “Updating the Bogardus Social Distance Studies: A New National Survey”. The Social Science Journal 42(2): 257-271.
Poole, Willard C. 1927. “Distance in Sociology”. American Journal of Sociology 33(1): 99-104.
Public Health Service of Canada [PHSOC]. 2020. Physical Distancing: How to Slow the Spread of COVID-19. https://www.canada.ca/en/public-health/services/publications/ diseases-conditions/social-distancing.html (Erişim Tarihi: 21.02.2022).
Seçer, İsmail. 2015. Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık.
Simmel, George ve Kurt H. Wolff. 1950. The Sociology of Georg Simmel. New York: Free Press.
Spasova, Lyuba. D. 2021. “Effects of Perceived Origin on anti-migrant sentiments and acts of socially induced hatred in Bulgaria”. Sociological Review 55(1): 106-129.
Szalay, Lorand B. ve Jean A. Bryson. 1973. “Measurement and Psychocultural Distance: A Comparison of American Blacks and Whites”. Journal of Personality and Social Psychology 26(2): 166-177.
Szalay, Lorand B. ve Bela C. Maday. 1983. “Implicit Culture and Psychocultural Distance”. American Anthropologist 85(1): 110-118.
Şahin, Murat ve Taner Tunç. 2022. “A Measurement Tool for Social Relationships in the Shadow of Covid-19”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 10(30), 438-460.
Temel, Birol ve Özge Eren. 2019. “İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının Geçerliğinin Test Edilmesi ve Çalışanların Çeşitli Demografik Özelliklerine Göre Benzerlik ya da Farklılıklarının İncelenmesi”. Business & Management Studies: An International Journal 7(5): 2348-2371.
Thyne, Maree, Kyle Maurice Woosnam, Leah Watkins ve Manuel Alector Ribeiro. 2022. “Social distance between residents and tourists Explained by residents’ attitudes concerning tourism”. Journal of Travel Research 61(1): 150–169.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı [TCSB]. 2022. “COVID-19 Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberi: Bilimsel Danışma Kurulu Çalışması”. https://covid19.saglik.gov.tr/TR- 66393/covid-19-salgin-yonetimi-ve-calisma-rehberi.html (Erişim Tarihi: 11.01.2022).
Wark, Colin ve John F. Galliher. 2007. “Emory Bogardus and the origins of the social distance scale”. The American Sociologist 38(4): 383-395.
Wasserman, Danuta, Rutger van der Gaag ve Jan Wise. 2020. “The Term ‘Physical Distancing’ Is Recommended Rather Than “Social Distancing” During the COVID-19 Pandemic for Reducing Feelings of Rejection among People with Mental Health Problems”. European Psychiatry 63(1): e52, 1–2.
World Health Organization [WHO]. 2022. “COVID-19: Physical Distancing”. https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid-19/information/physical- distancing#:~:text=Physical%20distancing%20helps%20limit%20the,Break%20the%20 chain%20of%20transmission (Erişim Tarihi: 22.02.2022).
Yip, Paul Siu Fai ve Pui Hing Chau. 2020. “Physical Distancing and Emotional Closeness Amidst COVID-19”. Crisis 41(3): 153-155.