COĞRAFİ İŞARETLER VE TÜRK MUTFAK KÜLTÜRÜNDE BİR İMGE: ESPİYE PİDESİ

Öz Bu makalede geleneksel Türk mutfak kültürünün bir imgesi olarak Espiye pidesi, üretim, tüketim ve kültürel bağlamında ele alınmaktadır. Mutfak, insanların çeşitli ürünleri (bitkisel, hayvansal vb.) bir araya getirerek yemeğe/besine dönüştürdükleri artistik bir deneyim alanıdır. Yemeğin türünü ve adını, seçilen ürünler yanında yöresel özellikler ve kültür belirlemektedir. Son yıllarda insanların beslenme alışkanlıkları yöresel, doğal, organik vb. imajların etrafında şekillenmeye başlamıştır. Söz konusu imajların Türk mutfak kültürüne olan etkileri de köy ve kültürüne ait ürünleri öne çıkarmıştır. Bu bağlamda Türk mutfak kültüründe et ve buğdayın yeri sorgulanarak yemeğe dönüştürme işlemleri pide açısından tartışılmaktadır. Pidenin hazırlanması sürecinde gerekli maddelerin temini, ürün tercihi ve karar verme, malzemeyi işleme, usta mahareti, pişirme süresi, servis seçenekleri gibi unsurlara dikkat çekilmektedir. Beslenme olgusu, sadece öğün (kahvaltı, öğle ve akşam yemeği) kavramıyla geçiştirilecek bir konu değildir. Özellikle insanların deneyime bağlı turizm olgusuna yöneldikleri bir dönemde, mutfağın sanatsal ve kültürel yaratım alanı olarak öne çıkması, marka, patent, coğrafi işaret ve tescil süreçlerini öne çıkarmıştır. Söz konusu olgular doğrultusunda mutfağın bir kültür turizmi alanı olarak şekillendiği söylenebilir. Gastronomi turizmi olarak da bilinen bu yeni anlayış, temelde önemli bir fizyolojik ihtiyaç (giderilmesi zorunlu) olması hasebiyle kendi kültürünü ve anlayışını vücuda getirerek bu kapsamda yöresel mutfakların önem kazanmasını sağlamıştır. Bu kapsamda makalede Espiye Pidesi olarak bilinen mutfak imgesini öne çıkaran özellikler tespit edilerek Türk mutfak gelenekleri içerisindeki yeri sorgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kültür, , Turizm, , Gastronomi,

PDF

___

BOCOCK, Robert, (2005), Tüketim, (Çev. İrem Kutluk), Ankara: Dost Kitabevi.
DEVECİ, Bilal vd. (2013), “Kırsal Turizm İle Gastronomi Turizmi İlişkisi: Bigadiç Örneği”, IJSES (Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi), Volume: 3, Issue: 2, Sayfa: 29-34.
GOODE, Judith, (2009), “Yemek”, (Çev. Fatih Mormenekşe), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 3, Ankara: Geleneksel Yayıncılık, Sayfa: 375-381.
GÜNEŞ, G. vd. (2008), “Sürdürülebilir Turizmde Yöresel Yemek Kültürünün Önemi”, II. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler, 10-11 Nisan 2008.
OĞUZ, M. Öcal, (2013a), “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi ve Türkiye Romanya Geleneksel Ortak Mutfağı Projesi”, Aynı Tadı Paylaşmak: TürkiyeRomanya Geleneksel Ortak Mutfağı Çalıştay Bildirileri, Ankara: Grafiker Yayınları, Sayfa: 7-10.
ÖĞÜT-EKER, Gülin, (2018), “Farklı Görme Biçimleriyle Modern Dünya Ritüeli Olarak Yemek Kültürü: Sınanma/Erginleme ve İntikam Alma Gizli İşlevleri”, Millî Folklor, Yıl: 30, Sayı: 120, Sayfa: 170-183. Dr. Öğr. Üye. Mehmet ÖZDEMİR 104
ÖLÇER-ÖZÜNEL, Evrim, (2011), “Kültür Turizminde Yöresel ve Otantik Olanı Sorgulamak ve Tüketilmiş Mekânları Yeniden Üretmek Üzerine”, Turkish Studies, Volume: 6/4, Sayfa: 255-262.
ÖZDEMİR, Nebi, (2012), Kültür Ekonomisi ve Yönetimi “Seçki”, Ankara: Hacettepe Yayıncılık
RİGOTTİ, Francesca, (2011), Mutfaktaki Felsefe, (Çev. Cenk Çokuslu), İstanbul: Çiya Yayınları.
SAMANCI, Özge, (2012), “Avrupa’da ve Türkiye’de Yemek Tarihçiliğine Kısa Bir Bakış”, Yemekte Tarih Var, Yemek Kültürü ve Tarihçiliği, (Haz. Ayşegül Avcı vd.), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, Sayfa: 27-40.
TEZ, Zeki, (2012), Lezzetin Tarihi, İstanbul: Haykitap.
TEZCAN, Mahmut, (2000), Türk Yemek Antropolojisi Yazıları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
URRY, John, (1999), Mekânları Tüketmek, (Çev. Rahmi G. Öğdül), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
(Erişim Tarihi: 04.01.2020; http://www.unesco.org.tr).
(Erişim Tarihi: 01 Ocak 2020; http://www.youtube.com/watch?v=sbodrDbdvL0).
(Erişim Tarihi: 01 Ocak 2020: http://www.youtube.com/watch?v=kmKqbZJI5LU).
(Erişim Tarihi: 03 Ocak 2020; http://www.tpe.gov.tr/portal/default-2.jsp?sayfa=421).
(Erişim Tarihi: 03 Ocak 2020; https://www.ci.gov.tr/sayfa/co%C4%9Frafi-i%C5%9Faretnedir).
(Erişim Tarihi: 05.01.2020; https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=28).
(Erişim Tarihi: 05.01.2020; https://online.turkpatent.gov.tr/trademarksearch/pub/trademark_result#trademark_result).
(Erişim Tarihi: 16 Ocak 2020; https://www.youtube.com/watch?v=7LD_EitkZvE).
(Erişim Tarihi: 16 Ocak 2020; https://www.youtube.com/watch?v=z63NLxVkjkc).
(Erişim Tarihi: 16 Ocak 2020; https://eksisozluk.com/espiye-pidesi--1945139).
(Erişim Tarihi: 16 Ocak 2020; https://tr.foursquare.com/v/kukulpide/4e4562347d8b91a065803f30).