“ATAMIZIN DUASI”NIN ERMENİ KIPÇAKÇASI BİR VERSİYONU

Bu makale, Türkçe olarak en eski örneği Codex Cumanicus'ta yer alan, tarihî Türk yazı dillerinde başka varyantları da görülen ve Hıristiyanlık metinlerinin temel unsurlarından birisi olarak karşımıza çıkan -Atamız'ın Duası?nın Ermeni Kıpçakçası versiyonunu ilk defa bilim camiasına tanıtmaktadır. K. Roszko'nun Ermeni harfli yazmalarını içeren kataloglarında ve A. Zaj?nczkowski'nin bu duanın yedi Türkî versiyonu ele aldığı makalede yer almayan bu metin Polonya Ulusal Kütüphanesi Czartoryski Koleksiyonu'ndaki Ermeni-Kıpçakçası bir ilahi-dua kitabının içinde keşfedilmiştir. Bu dua metni Kıpçakça oluşu dolayısıyla Codex Cumanicus'ta bulunan diğer Kıpçakça versiyon ile gramatikal ve leksikal karşılaştırılmaya tabi tutulmuş, ortak noktalar ve farklılıklar ortaya konmuştur. Söz konusu Hıristiyanlık metni bu dinin her mezhebinde mevcut olmakla birlikte, her mezhebin bu duada farklılık arz eden unsurları bulunmaktadır. Bu versiyonun Latin versiyonlarında görülmeyen -şükür duası? (doxology) içermesi de yazıcının bu metni Ermenice -Atamız'ın Duası?ndan çevirdiğini göstermekte; ancak tam olarak hangi metnin kullanıldığı gizemini korumaktadır

AN ARMENO-KİPCHAK VERSİON OF THE LORD’S PRAYER

This paper introduces the first example of the Lord‘s Prayer in Armeno-Kipchak. The Turkic version of this prayer, which is one of the basic texts of Christianity, was first seen in Codex Cumanicus, and in other Turkic texts in following periods. This Armeno-Kipchak version, which was absent in the catalog of Armenian manuscripts written by K. Roszko, and in the article A. Zająnczkowski compared seven Turkic versions of Lord‘s prayer, has been discovered in a breviary of Armeno-Kipchak preserved in Czartoryski Collection of Polish National Library. Since this version is of Kipchak origin by language, it has been grammatically and lexically compared with the version of Codex Cumanicus, and between these two versions, similarities and differences have been presented. Despite every sect of Christianity has this prayer, each of them have their own peculiarities. The fact that Armeno-Kipchak version has doxology, which is absent in Latin versions, indicates that the scribe must have translated it from an Armenian version of Lord‘s Prayer. It, however, is still unknown to us of what Armenian version he made use

___

  • DASKEVİC Y. R., (1979), ―Armjano-kypčakskij jazyk: Bibliografija literatury 1802-1978‖, Rocznik Orientalistyczny 40, no. 2: 79-86.
  • MATT. 6:13. Astuacašunč‘ Girk‘ Hin ew Nor Ktakaranac„ (Beyrut, 1963), “Nor Ktakaran”, s. 6.
  • ROSZKO K., (1957) ―Rękopisy ormiańskie w zbiorach polskich,‖ Przegląd Orientalistyczny 3 [23]: 309.
  • ROSZKO K ve E. Słuszkiewicz Catalogue des manuscrits arméniens et géorgiens, derleyiciler:, Catalogue des manuscrits orientaux des collections polonaises, derleyiciler: S. Strelcyn, M. Lewicki and A. Zająnczkowski, c. 3 (Varşova, 1958), s. 27.
  • SCHÜTZ E., (1961) “An Armeno-Kipchak Print from Lvov,” Acta Orientalia Hungarica 13, sayı: 1-2 (1961): 123-130.
  • SCHÜTZ E., (1962) “An Armeno-Kipchak Print,” s. 127. krş. ayrıca E. Schütz, ―ArmenoKipchak Texts from Lvov (A.D. 1618),‖ Acta Orientalia Hungarica 15, sayılar 1-3 (1962):291-309.
  • ZAJANCZKOWSKİ Jan Herbinius. (1948), Glosy tureckie w zabytkach staropolskich (Wrocław, 1948), ss. 59-70