30 AĞUSTOS ZAFERİNİN İLK RESMİ TÖRENİ VE CUMHURİYETİN İLK ON YILINDA BÜYÜK ZAFERİN YILDÖNÜMLERİ: İSTANBUL ÖRNEĞİ

30 Ağustos 1922’de Gazi Mustafa Kemal Paşa liderliğinde, Türk ulusunun ve ordusunun üstün çaba ve inancıyla Başkomutanlık Meydan Muharebesi kazanılmıştır. Bu savaş, Türk milletinin bağımsızlığına gem vurmaya kalkışan güçlerin topyekûn vatan topraklarından çıkarılması ile sonuçlanan bir zafer olarak tarihe geçmiştir. 26 Ağustos günü verilen taarruz emri sırasında Mustafa Kemal Paşa’nın yanında Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Kumandanı İsmet Paşa da bulunmaktadır. Taarruzun ilk gününde Türk ordusu hızlı bir ilerleyişle on beş kilometrelik bir alanı geçerek Yunan ordusunun birinci hat mevziini ele geçirmiştir. 28 ve 29 Ağustos’ta düşman ordusunun beşinci tümeni tamamen çevrilmiştir. Bunun üzerine durum değerlendirmesi yapan Mustafa Kemal Paşa ve kurmayları savaşın hızlı bir şekilde sonlandırılması gerektiği kararını almışlardır. Bu istikamette yapılan plan doğrultusunda 30 Ağustos günü gerçekleştirilen Türk taarruzu neticesinde, muharebe Türk ordusunun kesin zaferi ile neticelenmiştir. Şüphesiz ki, ulusların tarihlerinde dönüm noktası olan böylesi şanlı zaferlerin gelecek nesillere armağan olarak bırakılması elzemdir. Bu bağlamda Türk tarihinin dönüm noktalarından birisini teşkil eden Başkomutanlık Meydan Muharebesinin kati olarak zaferle sonuçlandığı 30 Ağustos gününü anma etkinlikleri ile alakalı ilk resmi tören 1924 yılında bizzat Mustafa Kemal Paşa’nın katılımlarıyla Dumlupınar/Çal Köyü’nde yapılmıştır. 1926’ya gelindiğinde ise 30 Ağustos Zaferinin milli bayram olarak kutlanmasına karar verilmiştir. Bu süreç günümüze kadar kesintisiz devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Mustafa Kemal Atatürk, 30 Ağustos 1922, Zafer Bayramı

PDF

___

Akın, Veysi. 1997. “23 Nisan Milli Hakimiyet ve Çocuk Bayramının Tarihçesi”, PAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, S.3: 91-94.
Aslangül, Halil. 1957. “30 Ağustos Zafer Bayramı”, Din Yolu, C.2, S.35: 15.
Bayram, İsmail. 1972. “30 Ağustos”, Pınar Dergisi, S.8: 22.
Baykal, Ebru. 2008. “Osmanlılarda Törenler”, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Bolat Salman, Bengül. 2012. Milli Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923-1960), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Bolat Salman, Bengül. 2007. “Milli Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923-1960)”, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
Bulca, Nüzhet. 1949. 30 Ağustos Zaferine Doğru Kahramanlarımız, İstanbul: Günay Yayınları.
Erdem, Sargon. 1992. “Bayram”, ss.257-259 içinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.5, İstanbul: TDV Yayınları.
Göze, Hicran. 1976. “30 Ağustos Zaferi”, Şadırvan Dergisi, Sene:1, S. 2: 12-13.
Kansu, Işık. 2019. Belge ve Anılarla 30 Ağustos Zaferi, Mersin.
Karaman, Ramazan. 2011. Devlet Kuran Zafer, Ankara: Sarkaç Yayınları.
Koca, Salim. 2002. “Eski Türklerde Bayram ve Festivaller”, ss.51-57 içinde Türkler, C.3, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Özkaya, Yücel. 1994. “Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın 1927 İstanbul ve Sonraki Gezileri”, Atatürk Yolu Dergisi, C.4, S.14: 185-212.
Özdemirci, Harun. 2001. “30 Ağustos ve Zaferlerimiz”, Diyanet Dergisi, S.128: 4-12. 1962. “30 Ağustos Atatürk Anlatıyor”, Selamet Dergisi, C.1, S.5: 6-7.
Özdemir, İlknur. 2020. Dumlupınar Nutku ve 30 Ağustos Zaferi, İstanbul: Sia Yayınları.
Özkaya, Süleyman. 1964. “30 Ağustos Ruhu”, Oku Dergisi, Sene:4, C. 4, S. 38: 3.
Öztürk, Yücel. 2018. “30 Ağustos Zafer ve Tayyare Bayramı Kutlamaları: Amaç, Süreç ve Kazanımlar”, History Studies, C.10, S.9: 232-244.
Sayılır, Burhan. 2014. “30 Ağustos Zafer Bayramı Kanunu, İlk Zafer Kutlaması ve 30 Ağustos Zafer Bayramı Kanunu, Büyük Taarruz İle İlgili Bazı Bilgiler”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sene:12, S. 16: 89-114.
Tuncel, Bedrettin. 2020. Atatürk ve 30 Ağustos Zaferinin İlk Kutlanışı, Ankara: TTK Yayınları.
30 Ağustos Zaferi, Genelkurmay Basımevi.
https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/mechul-asker-aniti-zafertepecalkoy-sehit- sancaktar-mehmetcik-aniti/
TDK Resmi İnternet Sitesi https://sozluk.gov.tr
ARŞİV BELGELERİ BCA 030-10-00/197-351-8
RESMİ YAYINLAR TBMM Zabıt Ceridesi Resmi Gazete
Akşam
Anadolu Yenigün
Cumhuriyet
Hâkimiyet-i Milliye
İkdam
Milliyet
Son Haber
Son Saat
Tanin
Vakit