TÜRK OCAKLARI’NIN KAPATILMASI SÜRECİNDE MALATYA TÜRK OCAĞININ TASFİYESİ

Osmanlı Devleti 20. yüzyılın başlarında Siyasi, ekonomik ve sosyal sebeplerle eski gücünü kaybetmiş, sınırları da küçülmüştür. Devletin bu durumunun bir neticesi olarak nasıl kurtulacağına yönelik tartışmalar, fikir hareketlerini ortaya çıkarmıştır. Bu fikir hareketlerinden biri de Türkçülük olup, bu akımın etkisiyle Türk Ocakları ortaya çıkmıştır. Bir grup Tıbbiyeli genç tarafından Türk Ocakları 1912 yılında kurulmuştur. Türk Ocakları, bir sivil toplum kuruluşu olarak Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında etkin bir rol oynamıştır. Türk Ocakları hem iç siyasi sebepler hem de dış siyasi ve iktisadi nedenlerden dolayı kapatılmıştır. Türk Ocakları daha sonra Kurtuluş Savaşı sürecinde daha sistematik bir şekilde teşkilatlanmaya başlamıştır. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Türk Ocakları tekrar açılmıştır. Zamanla Türk Ocakları’nın ülke genelinde giderek sayılarının artması, siyasi ve ekonomik olarak önemli bir merkez haline gelmesi dönemin iktidar partisi olan Cumhuriyet Halk Fırkası’nı tedirgin etmiştir. Tedirgin olan CHF, Türk Ocakları’nın kapatılması konusunu 1931 yılında gündeme getirmiştir. Türk Ocakları 1931 yılında gerçekleşen olağanüstü kurultayda alınan kararla kapatılmıştır. Ocakların kapatılmasıyla mallarının tasfiyesi için bir komisyon kurulmuştur. Bu komisyon kapatılan bütün ocakların mallarının tasfiye işlemlerini gerçekleştirmiştir. Malların satışı ve tasfiyesi işlemi sadece ocakların borçlarını ödemek amaçlı yapılmamıştır. Nitekim bu satışlardan elde edilen gelir ile borçların tamamı ödendiği gibi malların bir kısmı partiye devredilmiş ve buradan elde edilen kaynağın bir kısmı başka alanlarda kullanılmıştır. Malları tasfiye edilen bu ocaklardan biri de 29 Ekim 1925 tarihinde resmi bir şekilde kurulan Malatya Türk Ocağı’dır. Bu çalışmada Malatya Türk Ocağı mallarının tasfiye konusu arşiv belgelerine göre değerlendirmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca Malatya Türk Ocağı’na bağlı olan Darende ve Adıyaman Türk Ocakları’nın borçlarının olup olmadığıyla ilgili tasfiye komisyonu ile CHF arasında gerçekleşen resmi yazışmalar incelenerek konu aydınlatılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Cumhuriyet Halk Fırkası, Türk Ocakları, Tasfiye Encümeni

PDF

___

Akçiçek, Eren., & Karayaman, Mehmet. 2007. Atatürk’ün Türk Ocakları’nı Ziyaretleri ve Yaptığı Konuşmalar, İzmir: Türk Ocakları Ankara Şubesi.
Akçura, Yusuf. 1978. Türkçülük “Türkçülüğün Tarihi Gelişimi”, İstanbul: Türk Kültür Yayını.
Akçura, Yusuf. 1981. Yeni Türk Devleti’nin Öncüleri: 1928 Yılı Yazıları, yay. haz. Nejat Sefercioğlu, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Akyüz, Kenan. 1986. “Türk Ocakları”, Belleten, L/196, 201- 228.
Algan, Hamdiye. 2011. “Halkevlerinde İnkılâp Temsilleri (1932-1951)”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
Arıkan, Mustafa.,& Deniz, Ahmet. 2004. “Türk Ocakları’nın kapatılışı, borçları ve emlakinin tasfiyesi”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15, 401-432.
Başaran, Sinan. 2017. “Cumhuriyet Döneminde Rize Türk Ocakları (1924-1931)”, KSBD, 9(2), 63-81.
Bayraktutan, Yusuf. 1996. Türk Fikir Tarihinde Modernleşme, Milliyetçilik ve Türk Ocakları 1912-1931, I. bsk, Ankara: T.C Kültür Bakanlığı Yayınları.
Bozaslan, Neslihan. Bolat. 2020. “Türk Ocakları’nın Kapatılması ve Mallarının Tasfiyesi Gaziantep Türk Ocağı Örneği”, Turkish Studies-History, 15(2), 407-419.
Bozdağ, Oğuzhan. 2013. “Türk Ocakları ideolojisi ve mimarisi (1912-1931)”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Çağlayan, Ercan. 2016. “Türk Ocakları’nın Vilayat-I Şarkiye’de Teşkilatlanması ve Kurultaylarda Şark İle İlgili Tartışmalar (1924-1928)”, JOSR, 8/2, 785-799.
Georgeon, François. 2006. Osmanlı-Türk Modernleşmesi 1900-1930, çev. Ali Berktay, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Güneş, Günver. 2020. “Mustafa Kemal Atatürk’ün Aydın Seyahatleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 21(61), 219-242.
Haytaoğlu, Ercan. “Türk Ocakları’nın Kapatılması Sürecinde Acıpayam Türk Ocağının Tasfiyesi”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(II), 1209-1225.
İpek, Arzu. 2010. “Ankara Türk Ocağı (Kuruluşu ve Faaliyetleri)”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Karaer, İbrahim. 1992. Türk Ocakları (1912-1931), Ankara: Türk Yurdu Neşriyatı, Nu: 7.
Kodal, Tahir. 2014. “Mustafa Kemal Atatürk ve Türk Ocakları”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 52, 295-314.
Lewis, Bernard. 1993. Modern Türkiye’nin Doğuşu, V. bsk, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Malatya Atatürk Evi Müzesi”, http://www.tayproject. Org/habereski4.html, (Erişim Tarihi: 11.02.2021).
Sarınay, Yusuf. 1993. “Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları (1912- 1931)”, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
Şahin, Mehmet. Serkan. 2008. “Cumhuriyet Halk Partisi’nin Malatya Teşkilatı (1923- 1950)”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Taşdemir, Serap. 2004. “Sivas Türk Ocağı ve Dergisi Birlik”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 20(58), 245-260.
Tunaya, Tarık. Zafer. 1988. Türkiye’de Siyasal Partiler İkinci Meşrutiyet Dönemi 1908- 1918, C I. II. bsk, İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
Uluskan, Seda. Bayındır. 2010. Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Üstel, Füsun. 2010. İmparatorluktan Ulus-Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları 1912-1931, III. bsk, İstanbul: İletişim Yayınları.
Yalvaç, Celal. “Atatürk Evi’nin Öyküsü”, https://malatyahaber.com/haber/ataturk-evinin- oykusu/, (Erişim Tarihi: 29.04.2021).
Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Cumhuriyet Halk Partisi 1931 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
BCA, CHP 1931 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
BCA, CHP 1931 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
BCA, CHP 1931 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
BCA, CHP 1931 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
BCA, CHP 1931 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
BCA, CHP 1931 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
BCA, CHP 1932 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
BCA, CHP 1933 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
BCA, CHP 1936 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
BCA, CHP 1936 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
BCA, CHP 1936 – Fon Kodu: 490.01, Yer No: 67.256.1.
Malatya Gazetesi, Numara: 54, 30 Ekim 1925.
Malatya Gazetesi, Nu: 110, 26 Kasım 1926.
Malatya Gazetesi, Nu: 145, 29 Temmuz 1926.
Malatya Gazetesi, Nu: 241/103, 06 Eylül 1928.
Malatya Gazetesi, Nu: 145, 29 Temmuz 1926.
Malatya Gazetesi, Nu: 156, 14 Ekim 1926.
Malatya Gazetesi, Nu: 91, 16 Temmuz 1926.
Malatya Gazetesi, Nu: 93, 30 Temmuz 1926.
Malatya Gazetesi, Nu: 109, 8 Kasım 1928.