MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ÜN EKONOMİDE TAM BAĞIMSIZLIK ANLAYIŞI VE ÜRETİM HEYECANI

Osmanlı Devleti’nin sonunu hazırlayan 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesiimzalandıktan sonra, Mustafa Kemal’in önderliğinde saldırgan emperyalistdevletlere karşı - son derece güç koşullar altında - bir bağımsızlık savaşı verilmiş veülke işgalden arındırılmıştır.Söz konusu bu bağımsızlık mücadelesinin, Osmanlı’nın geride bıraktığı “borçekonomisi” olarak adlandırılabilecek bir ekonomik zeminde - deyim yerindeyse -bulup, buluşturarak verilen bir mücadele olduğu da unutulmamalıdır. Büyük birtoplumsal dönüşümü gerçekleştiren 1923 Cumhuriyeti’nin temelleri de yine buzeminde atılmıştır.Hem yoklukların çarpan olduğu bu yolculuğun ağır yükünü omuzlarında taşıyan birkişi hem de ekonomik bağımsızlığın devlet hayatında oynadığı rolü - henüzyolculuğa çıkmadan - bilen bir lider olarak Mustafa Kemal, bırakınız kuruluşu,daha kurtuluş aşamasında önceliği hep ekonomiye vermiştir.Bu çalışmada cumhuriyetin ilk yıllarında ulaşılmak istenen “milli ekonomi” hedefive aşamalı olarak hayata geçirilen ekonomi modelleri gözden geçirilerek, GaziMustafa Kemal’in söz ve demeçleri ekseninde, O’nun, dönemin üretim fabrikalarınaait şeref (anı) defterlerine yansıyan “üretim heyecanı” irdelendi.

MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’S CONCEPT OF FULL INDEPENDENCE IN ECONOMY AND PRODUCTİON ENTHUSIASM

After signing the Armistice of Moudros on October 30, 1918, Turks, led by Mustafa Kemal, fought against the aggressive imperialist powers under extremely hard conditions, gained their independence, and saved the country from invasion. It should be recalled that the aforementioned independence war was fought with limited means as the Ottoman Empire had excessive amounts of foreign debt before going into the World War I. The Republic of 1923, that accomplished a vast social transformation, was founded under these circumstances as well. Mustafa Kemal, as a leader who experienced poverty at first hand in his life and knew the importance of economic independence of a nation, paid special attention to economy not only during the foundation period but also during the war of independence. In this article, the goal of “national economy” that was wished to be achieved during the first few years of the Republic and the economic models that were practised gradually were examined. Mustafa Kemal’s enthusiasm of production that was reflected in the honour books of production factories of that time period was studied throughly in the light of his speecches and statements.

PDF

___

Millet Meclisi Tutanak Dergisi
Resmî Gazete
Akşin, Sina, (Siyasal Tarih 1789-1908) Zirveden Çöküşe Osmanlı Tarihi 2, Milliyet Kitaplığı, İstanbul, t.y.
Atatürk, Kemal, Nutuk,Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, Cilt II (1920-1927), Ondördüncü Basılış, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1981.
Atatürk’ün Ekonomik Kalkınma Politikası ve Devlet İşletmeciliği, İst. Ünv. Yay.: 2846, İstanbul, 1981.
Avcıoğlu, Doğan, Türkiye’nin Düzeni (Dün – Bugün -Yarın), Bilgi Yayınevi, Ankara, İkinci Basım Şubat 1969.
Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam, Cilt I, Remzi Kitabevi, 1988.
Berkes, Niyazi, İki Yüz Yıldır Neden Bocalıyoruz? , Yön Yayınları, İstanbul, 1964.
__________, Türkiye’de Çağdaşlaşma (Yayına hazırlayan: Ahmet Kuyaş), Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı İstanbul, 2002.
Coşkun, Alev, Liberal Ekonominin Çöküşü / Küresel Kriz Ulusalcı Ekonominin Yükselişi, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 1. Baskı: 2011.
Cumhuriyet Dönemi Türk Ekonomisi ( Bu kitap, Prof. Dr. Memduh Yaşa’nın idaresinde Akbank’ta kurulan bir ilim heyeti tarafından hazırlanmıştır.), Akbank Kültür Yayını, APA Ofset Basımevi, İstanbul, 1980.
Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, İmge Kitabevi, Ankara, 3. Baskı: Mart 2004.
Çekiç, Orhan, 1938 Son Yıl, Kaynak Yayınları 4. Basım, İstanbul, Ocak 2014.
İnan, Arı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 1923 Eskişehir - İzmit Konuşmaları, TTK Yayınları, Ankara, 1982.
İnan, Ayşe Afet, Cumhuriyet’in 2. Sanayi Planı 1936, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1973.
__________, İzmir İktisat Kongresi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 3. Baskı: 2018, s. 12.
__________, Medeni Bilgiler ve Mustafa Kemal Atatürk’ün El Yazıları, Türk Tarih Kurumu Yayını, TTK Basımevi, Ankara, 1969.
İnönü, İsmet, Hatıralar, 2. Kitap Bilgi Yayınevi, Ankara, 1987.
Kal, Nazmi, (1923-1939 Cumhuriyetin Kalkınma Mucizesi) Atatürk’ün Diktiği Ağaçlar, Sonsöz Matbaacılık, Ankara, 2014.
Karaduman, Fethi, Altın Yıllar, A7 Kitap, İstanbul, Şubat 2020.
Kepenek, Yakup; Yentürk, Nurhan, Türkiye Ekonomisi, Büyük Fikir Kitapları Dizisi: 99, Remzi Kitabevi, İstanbul, Altıncı Basım- Eylül 1994.
Kışlalı, Ahmet Taner, Kemalizm, Laiklik ve Demokrasi, İmge Kitabevi, İstanbul, 4. Baskı: Aralık 1995.
Önder, Mehmet, Atatürk’ün Yurt Gezileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, İkinci Baskı Haziran 1998.
__________, İzmir Yollarında, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1989.
Palaoğlu, Mustafa Kemal, Müdafaa-i Hukuk Saati, Bilgi Yay., Ankara, 1998.
Palazoğlu, Ahmet Bekir, Atatürk İlkeleri, THK, Ankara, 1996.
Perinçek, Doğu, Türkiye’nin Anayasa Birikimi, Kaynak Yatyınları, İstanbul, İkinci Basım: Haziran 2012.
Tezel, Yahya S., Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), Tarih Vakfı Yurt Yay., Ankara, 1982.
__________, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 1994.
Turan, Şerafettin, Atatürk’ün Düşünce Yapısını Etkileyen Olaylar, Düşünürler, Kitaplar, TTK Yay., Ankara, 1982.
Turan, Veldet, Türkiye Şeker Sanayi (1926-1976), Türkiye Şeker Fabrikası Yayını, Ankara, 1979.
Ülken, Yüksel, Atatürkçülük II, Milli Eğitim Bakanlığı Yay.: 325., İstanbul, 1997.
Yücel, T. Fikret, Cumhuriyet Türkiyesi’nin Sanayileşme Öyküsü, Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV)Yay., Ankara, Ekim 2015.
Akkuş, Turgay, “Bir İktisadi Siyasa Projesi: Milli İktisat”, Çağdaş Türk Tarihi Araştırma Dergisi (ÇTTAD), VII/16-17 Bahar-Güz, İzmir, 2008, ss. 119-141.
Findley, Carther, “24 Karatlık Önder” Dünya Düşünürleri Gözüyle Atatürk ve Cumhuriyeti, Der. Özer Ozankaya Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2000, ss. 191-199.
Jevakoff, Alexandre, “Atatürk Ulusal Egemenlik İlkesini Simge Düzeyine Yükseltti.”, Dünya Düşünürleri Gözüyle Atatürk ve Cumhuriyeti, Der. Özer Ozankaya, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2000, ss. 59-68.
Hâkimiyet-i Milliye
Milliyet
Eskişehir Halkevi Dergisi