CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK SİNEMASINDA KADIN TEMSİLİ

Türkiye’de kadınların statüsü 1923-1930 yılları arasında yaşanan inkılâp hareketleriiçinde değişime uğradı. İnkılâp hareketleri içinde kadının eğitim, aile ve toplumsalhayattaki konumlarında düzenlemeler yapılmış olmasına rağmen öncelik aslındaimaja yönelikti. Bir anlamda simgesel olarak "kadın kimliği" Cumhuriyetin ilkyıllarında “devletin saygın vatandaşı” çizgisinde şekillendi. 1950’li yıllaragelindiğindeyse ataerkil çizgi içerisinde yaşayan kırsaldaki kadının yanında kandavaları, kız kaçırma gibi konuların anlatıldığı köy filmlerinde kadınlar, itaatkâr,çileli olarak verilirken şehir hayatının anlatıldığı filmlerde de benzer vurgularyapılarak haksızlığa uğrayan “ahlaklı kadın” karakterleri işlenmiştir. Hem 1950’liyıllarda hem de 1960’lı yıllarda çekilen filmlerdeki kadınların ortak özelliği ya iyi biranne- eş olup acılara katlanan sabırlı, temiz kadın ya da yuva yıkan, mutsuzluğamahkûm, dişiliğini kullanan kötü kadındır. 1960-1965 arasında Türk sinemasında“Toplumsal Gerçeklik Akımı” başlamıştır. 1960’lı yılların ilk döneminde çekilen sinemafilmlerinde kadın sorunlarını irdelemeye çalışıldığı birkaç film dışında kadınkahramanların kendilerine ait bir kişiliği yoktur; genelde baştan çıkarıcı “kötü kadın” veyaerkeğe tabi “yan öğeleri” canlandırmışlardır. 1970'li yıllar Türk sinemasında erotikfilmlerin daha fazla yer bulduğu dönemse de Ulusalcı ve Devrimci sinema filmlerindeataerkil toplumsal yapı, iktidar ilişkileri eleştirilerek gerçekçi kadın temsillerine yerverilmeye devam edilmiştir. Ayrıca Milli Sinemacılarsa köyden kente göçü yanlışbatılılaşmayı İslami değerlerle öze dönmek şeklinde kadını konumlandırmayaçalışmıştır. Kadının cinselliğini sadece evlilik içinde olumlayan görüş; 1980’lere,Türkiye’de feminist hareketlerin başlamasına kadar devam etmiştir.

FEMALE REPRESENTATION IN TURKISH CINEMA DURING THE REPUBLICAN PERIOD

The status of women in Turkey changed within the revolutionary movements between 1923 and 1930. Despite the fact that the women in the revolutionary movements have made arrangements in their educational, family and social positions, the priority is actually the image. In a sense, symbolically "woman identity" was shaped in the first years of the Republic in the line of "the citizen of the state". When it comes to the 1950s, women in the countryside living within the patriarchal line, bloodsheds, girls kidnapping, etc., are told in the village films that women are obedient and stubborn, while movies about city life are described as "ethical women". The aim of this work is how the woman is fictionalized in cinema. The common feature of both women in the 1950s and 1960s is either a good mother or wife, a patient and clean woman who is hurting, or a bad feminine who is destroying the home, being condemned to misery, using her femininity. Between 1960 and 1965, "Social Reality Movement" started in Turkish cinema. In the early 1960s, there were no heroes of their own, except for a few films where they tried to investigate women's problems; they often portray seductive "bad women" or "side items" subject to man. 1970's years are the period when erotic films find more space in Turkish cinema. Although it is called the "sex fury" period, the patriarchal social structure and power relations in the Nationalist and Revolutionary films of the 1970-1980 period were not criticized and realistic female representations continued to be included. In addition, the so-called Milli Sinemacılar tried to position the woman in the form of immigration from the village to the city and wrong westernization to return to the Islamic values. In fact, virginity and marriage concepts in women's representation in the cinema are emerging as two important elements for women. The view which affirms the sexuality of a woman only in marriage; 1980s until the beginning of feminist movements in Turkey. The purpose of this study is to reveal the characteristics of female figures within selected films.

PDF

___

ÖZÖN Nijat, Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları Cilt 1, Kitle Yayınları, Ankara, 1995.
ŞENTÜRK Rıdvan,Türk Sinemasının Durum(2005-2010) Analizi, İstanbul Ticaret Odası Kültürel ve Sanatsal Araştırmalar, Yayın no: 2014,2007, İstanbul, 2014.
BİLGİLİ Naile, VURAL Gülşen, "Kadına Yönelik Şiddetin En Ağır Biçimi: Namus Cinayetleri",AnadoluHemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2011; 14: 1.
ÇÖLOĞLU Defne Özonur, "Bir Üçlemeyi, 'Modern-Geleneksel ve Kadın-Erkek' Karşıtlığında Yeniden Okumak: Gelin, Düğün, Diyet", Selçuk İletişim, 2009, 6 (1).
DEMİR Kula Nesrin, YİĞİT Zehra, "Reklam Fotoğraflarında Kadın Bedeninin Değişimi", Turkish Studies, İlkbahar 2013.
KARTAL Cemile Burcu, ""II. Meşrutiyet'in Cumhuriyete Mirası: Makbul Kadın", İ.Ü Siyasal Bilgiler Fakültesi, No: 38, Mart 2008.
KERESTECİOĞLU İnci, “Kadınlara Yönelik Aile İçi Şiddet: Mücadele, Kazanımlar ve Sorunlar”, Birikim, Ağustos-Eylül 2004.
TEKELİ Şirin, "Faşizm ve Kadın", İ.Ü. İktisat Mecmuası Dergisi, Cilt 38, Sayı3-4, 1984.
Cumhuriyet
Milliyet
AKYÜZ Beste, 1965-1970 Dönemin Türk Sinemasında Toplumsal Cinsiyet, Bedensellik ve Dans Temsiliyetleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2011.
KARAHANOĞLU Işıl, 1950-1970 Yılları Arasında Türk Sinemasının Genel Özelliklerinin Oluşmasını Sağlayan Toplumsal, Ekonomik, Siyasi Kültürel Etkenler ve Bunların Türk Sinema Tarihindeki Yeri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sinema TV Ana Sanat Dalı Sinema TV Programı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2007.
YALAMAÇ Emel, 2000 Sonrası Türk Sinemasında Kadın Temsilleri, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi ), İzmir, 2011.
YAŞARTÜRK Gül, 1980 Sonrasında Türk Sinemasında Kadın Yönetmenlerin Bakış Açısından Kadın, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Sinema TV Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir, 2004.
http://www.memurlar.net/haber/378341/ adresinden alınmıştır (Erişim tarihi 21.04.2015).
http://psikologdoctor.blogcu.com/engin-ardictan-secmece-bir-yazi/2454669 adresinden 13.05.2015 tarihinde alınmıştır.
http://arsiv.indigodergisi.com/arsiv/didem_01_24.htm adresinden alınmıştır(erişim tarihi 08.05.2015).
http://www.radikal.com.tr/turkiye/tecavuzcusunun_kafasini_kesen_kadin_karnimdaki_b ebegi_istemiyorum-1098699 adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 08.05.2015.
http://www.hurriyet.com.tr/gundem/6852798.asp adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 08.05.2015.
http://www.hayalperdesi.net/soylesi/14-mevlana-okuyan-freudu-bilen-sinemacilarku sagi.aspx adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 16.11.2017.
http://kadem.org.tr/turkiyede-kadin-hareketinin-tarihi-degisen-bir-sey-varmi/. Erişim tarihi 16.11.2017.