İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI TÜRKİYE’SİNDE EKONOMİK DURUMUN SOSYAL HAYATA ETKİLERİNE DAİR BAZI TESPİTLER

İkinci Dünya Savaşı, savaşa fiilen dâhil olan tüm ülkelerde son derece büyük bir yıkıcıetki bıraktı. Savaşın ne galipleri ne de mağlupları bu sarsıcı etkiden kendilerinikurtaramadılar. Savaşla birlikte ülkelerin ekonomileri, alt yapıları, askeri güçleritükenme noktasına geldi. Savaşın doğasında yer alan yok etme, 1939 ile 1945arasında o ana kadar görülmemiş bir noktaya ulaştı. İkinci Dünya Savaşı sırasındasavaşan gruplar, dönemin tüm bilimsel gelişmelerini savaş sahnesinde tehlikeli birersilah olarak kullandılar. Bu insanın kendi türüne neler yapabileceğini göstermesibakımından son derece acı bir tecrübe olarak tarihteki yerini aldı. II. Dünya Savaşısona erdiğinde hayatta kalanlar, büyük bir ahlaki sorgulamayla da baş başa kaldılar.İkinci Dünya savaşı, Türkiye’de doğrudan insan hayatına mal olacak bir gelişmesüreci bulamasa da; ülkenin içine düştüğü ekonomik durum; toplumun ciddi sosyalsorunlar yaşanmasına neden oldu. Türkiye’de siyasi elitler, bir yandan ülke içindebozulan ekonomik dengenin yarattığı sorunlarla uğraşırken, bir yandan da kendisinisavaş dışında tutacak meşakkatli bir diplomasi trafiğini Müttefikler ve MihverDevletlerarasındaki dengeye bakarak yürüttü. Bu çalışmada, Türkiye’nin karşı karşıyakaldığı II. Dünya Savaşı ve onun yarattığı gerilimin ortasında ülkede sarsılan ekonomikdengelerin Türk halkının gündelik hayatına yansımalarına dair kimi örnekler bilinenuygulamaların az değinilen yönleriyle Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nden elde edilenresmi kayıt ve kaynaklardan incelenecektir. Böylece Türkiye’de İkinci Dünya Savaşısüresince gündelik hayatla ilgili akademik çalışmalara bir katkı yapılmasıamaçlanmaktadır.

A NUMBER OF DETERMINATIONS REGARDING THE EFFECTS OF THE ECONOMIC SITUATION ON SOCIAL LIFE WITHIN TURKEY DURING WORLD WAR II

World War II has left an enormous destructive effect on all of the countries actively involved in the war. Neither the victors nor the defeated ones of the war were able to protect themselves against this traumatic effect. The economies, infrastructures, and military forces of the countries reached a depletion point. The destruction which is already in the nature of war has reached a point between the years 1939 and 1945 that has never been seen before. The groups fought during World War II used all the scientific developments of the respective period as dangerous weapons within the battle scene. This plays a significant role in history displaying what man can do to his own kind as an extremely painful experience. The survivors were left with a massive moral questioning when the World War II ended. Even though World War II did not have a development process that directly cost human life in Turkey, the economic situation that the country collapsed into caused serious social problems within the society. The political elites in Turkey, while struggling with the problems generated by the economic imbalance within the country, also carried out a troublesome diplomatic process that would keep it out of war, taking into account the balance between the Allies and the Axis Countries. In this study, some examples regarding the reflections of World War II encountered by Turkey and the economic balances within the country that are startled in the middle of the tension created by the war on the daily lives of Turkish people will be examined with the less mentioned aspects of known implementations, using official records and sources obtained from the Prime Ministry Republic Archives. This way, it is aimed to make a contribution to the academic studies related to daily life in Turkey during World War II.

___

  • Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
  • Muamelat Genel Müdürlüğü Evrakı
  • Cumhuriyet Halk Partisi Evrakı
  • Akandere, Osman, Milli Şef Dönemi – Çok Partili hayata geçişte rol oynayan iç ve dış tesirler 1938-1945, İz Yayıncılık, İstanbul, 1998.
  • Akın, Yiğit, “Gürbüz ve Yavuz Evlatlar” Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor, İletişim Yay., İstanbul, 2004.
  • Akkoyun, Turan,“ Cumhuriyet’in ilk Yıllarında Bekarlık Vergisi Teşebbüsleri”, Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt. XV-1/2000, İzmir ss.183-194.
  • Akçiçek, Eren, Gözcü, Alev, Gökgöz, Gurbet, Türk Tıbbına Adanmış Bir Ömür: Mehmet Ali Bölükoğlu, Türkiye Gastroenteroloji Derneği İzmir Şubesi Yayınları, İzmir, 2013.
  • Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam: II. Cilt, Remzi Kitapevi, İstanbul, 1968.
  • Boratav, Korkut, Türkiye’de Devletçilik, İmge Kitabevi, Ankara, 2006.
  • Buruma, Ian, Sıfır Yılı (1945’in Tarihi), (Çev: Nurettin Elhüseyni), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2015.
  • Deringil, Selim, Denge Oyunu İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2008, İstanbul.
  • Keser, Ulvi, Kızılay Belgeleri Işığında Yunanistan’da Ölüm, Açlık, İşgal, 1939- 1949, Türk Kızılayı Yayınları, Ankara, 2010
  • Metinsoy, Murat, İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye- Gündelik Yaşamda Devlet ve Toplum, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2008.
  • Şener, Mustafa, “Burjuva Uygarlığının Peşinde”, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat, Yordam Kitap, İstanbul, 2015.
  • Toprak, Zafer, “Türkiye’de Muhalefetin Doğuşu- II. Dünya Savaşı ve tek partinin sonu”, Toplumsal Tarih, Ocak 2004, İstanbul, Sayı:121.