Kağızman İlçe Merkezinde Nüfusun Gelişimi, Başlıca Özellikleri ve Mekânsal Dağılımına Etki Eden Coğrafi Faktörler

Kağızman ilçe merkezi, Kuzeydoğu Anadolu’da, Erzurum Kars Bölümünün Kars yöresi dâhilinde bulunmaktadır. İlçe merkezi, büyük kısmı ortalama 2000 metre irtifaya sahip Kars Platosunda bulunan il geneline nispetle yaklaşık 1100 metre taban irtifasına sahip Aras Vadisinde Kağızman Deresi tarafından oluşturulmuş alüvyal bir yelpaze üzerinde yer almaktadır. Bu nedenle İlçe merkezi ve Aras Vadisinde, İl geneline nispetle daha mutedil koşullara sahip karasal iklim özellikleri görülmektedir. İlçe merkezi, üzerinde bulunduğu verimli alüvyal toprakların sağladığı tarımsal imkânlar nedeniyle de çevresindeki kırsal yerleşimlere nispetle daha fazla nüfuslanmış olup bu nedenle idari ve ticari merkez özelliği kazanmıştır. Cumhuriyetin kuruluşunun ilk yıllarında 3,626 olan ilçe merkezine kayıtlı nüfus miktarı, günümüze kadar geçen sürede dalgalı bir seyir göstererek ADNKS 2016 yılı verilerine göre 18,795’e ulaşmış olup 45,555 olan İlçe geneli toplam nüfusunun % 41’ini oluşturmaktadır.

Geographical Factors Affecting Population Development, Main Characteristics and Spatial Distribution in Kağızman District Center

Kağızman district center is located in Northeast Anatolia, within the Kars region of the Erzurum Kars Section. The district center is located on an alluvial fan formed by the Kağızman Stream in Aras Valley, which has a base altitude of approximately 1100 meters relative to the Kars province, most of which is located on the Kars Plateau with an average altitude of 2000 meters. For this reason, terrestrial climate characteristics with more moderate conditions are observed in the district center and in the Aras Valley compared to the city in general. The district center is more populated than the surrounding rural settlements due to the agricultural opportunities provided by the fertile alluvial soils on which it is located, and therefore it has become an administrative and commercial center. The number of registered population in the district center, which was 3,626 in the first years of the foundation of the Republic, has shown a fluctuating course in the period until today and reached 18,795 according to ADNKS 2020 data and constitutes 45 % of the total population of the district, which is 45,441. The population in the district center shows a heterogeneous distribution.

Keywords:

Kağızman, Kağızman Population Demography,

PDF

___

Akpınar, E. (2000). 2000 Genel Nüfus Sayımına Eleştirel Bir Bakış: Erzincan Örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, 10(14), 31-45.
Atalay İ. (1981). “Kars”, Yurt Ansiklopedisi VI, Anadolu Yayıncılık, İstanbul, s.4521,4525.
Bakanlar Kurulu (1977). Resmi Gazete. Yürütme ve İdare Bölümü Kararları, Sayı: 16118, Karar Sayısı: 7/14037. s.2,326.
Demir, M. (2013). Kars Kent Coğrafyası. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Doktora Tezi (Basılmamış), Erzurum. s.103
Demir, M. (2015). Kars ilinin Nüfus Gelişimi ve Başlıca Demografik Özellikleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 20(34), 127-156.
Demir, M. (2018). Doğal ve Beşeri Çevre Özellikleri Bakımından Kağızman İlçe Merkezi. Pegem Akademi. Ankara
Demir, M.(2019). Kağızman İlçe Merkezinde Yerleşimin Yatay Yönlü Gelişimi ve Fonksiyonel Arazi Kullanımı. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Kars (24), 419-450
Doğanay, H. (1998). Türkiye Ekonomik Coğrafyası, Konya: Çizgi Kitabevi.
Doğanay, H., Koca, H. (1998). “Ulaşımın Yerleşmeye Etkilerine İki Tipik Örnek: Fevzipaşa ve Nurdağı Kasabaları”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:33: 1-24.
Doğanay, H., Özdemir, Ü., & Şahin, İ. F. (2011). Genel Beşeri ve Ekonomik Coğrafya. Pegem Akademi.
Doğan, Sertkaya, Ö (2011). Beşeri Coğrafyaya Giriş. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Coğrafya Lisans Programı Ders Kitabı, İstanbul
HGK, (2017). Harita Genel Komutanlığı. 03.01.2017 tarihinde https://www.hgk.msb.gov.tr/uind-23-turkiye-mulki-idare-sinirlari.html adresinden edinilmiştir.
İçişleri Bakanlığı (1949) 09 Ağustos 2017 tarihinde https://www.icisleri.gov.tr/illeridaresi/ adresinden edinilmiştir.
Koca, H. (2005). Kuruluşu, Gelişmesi ve Fonksiyonel Özellikleri Yönünden Dörtyol Şehri. Aktif Yayınevi.
Koday, S., Karakuzulu, Z., & Sevindi, C. (2004). Kağızman (Kars) Kaya Tuzu Tuzlası/Kağızman (Kars). Doğu Coğrafya Dergisi, 9(12).
Özgür E. M., 1998,Türkiye Nüfus Coğrafyası, GMC Basım Yayın, Ankara.
Tanoğlu, A. (1966). Beşerî Coğrafya: Nüfus ve Yerleşme, İstanbul Üniv. Yay. No. 1183. Edebiyat.
TÜİK (2020a).Doğum İstatistikleri 16 Nisan 2020 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr adresinden edinilmiştir.
TÜİK (2020b) Ölüm İstatistikleri 16 Nisan 2020 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr Adresinden edinilmiştir
TÜİK (2020c).Göç İstatistikleri 16 Nisan 2020 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr Adresinden edinilmiştir.
Tümertekin E, Özgüç N, (2011). İnsan, Kültür, Mekân, Çantay Kitapevi.
Özgüç, N., & Tümertekin, E. (2015). Beşeri Coğrafya, İnsan, Kültür, Mekân. İstanbul: Çantay Kitabevi.
Zaman, S., & Coşkun, O. (2008). Rize İlinin Nüfus Coğrafyası Özellikleri ve Bunları Etkileyen Etmenler Üzerine Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 263-283.