Geleneksel Türk Halk Müziği Uzun Hava Türlerinden Olan Maya’ların Makamsal Analizi

Mayalar belirli bir seyri ve dizisi olan ezgi kalıplarıyla Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da serbestçe söylenen bir türdür. Bu araştırmanın amacı; Türk halk müziğimizin sözlü eserlerinden olan Maya türündeki eserlerin seyir özellikleri bakımından incelenmesi ve değerlendirilmesidir. Araştırma, geleneksel Türk halk müziği uzun hava türlerinden Maya türüne yönelik ezgi özelliklerinin saptanması amacına yönelik betimsel ve karşılaştırmalı bir araştırma olup, tarama modeli ile yapılan bir çalışmadır. Araştırmada farklı yörelere ait TRT THM uzun hava repertuvarında on sekiz adet Maya tespit edilmiş ve bir Maya’nın ses verisine ulaşılamadığından; on yedi adetin dördü diğer araştırmacılar ve derlemeciler tarafından, TRT THM uzun hava repertuvarında repertuvar numarası ve ismi olan fakat notalarına ulaşılamayan on üç adet Maya örneği ise ses verileri bulunup dinlenerek araştırmacılar tarafından notaya alınmıştır. Araştırma sonucunda, Mayaların seyir özelliklerinin genel olarak Hüseyni dizisinde olduğu, 17 eserden 13’ünün Hüseyni, 2’sinin Basit Gülizar, 1’inin Gerdaniye ve 1’inin Hicaz dizisinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Maqam Analysis of One of the Uzun Hava Genres of Traditional Turkish Folk Music Called Maya

Maya is a type that is sung freely in Eastern and Southeastern Anatolia, with melody patterns that have a certain course and sequence. The aim of this research is to analyze and evaluate Maya Uzun Hava (unmetered folk song) works, which are among the oral works of the Turkish folk music, in terms of the characteristics of their courses. This research is a descriptive and comparative research aimed at determining the melody characteristics of Maya, which is one of the traditional Turkish unmetered folk song genres, and it is conducted with the scanning model. In the study, eighteen Maya were detected in the TRT TFM (Turkish Radio and Television Association-Turkish Folk Music) Uzun Hava repertoire of different regions, and since audio data of one Maya work were not achieved, the study is limited with seventeen Maya works. The thirteen Maya works with a repertoire number and name in the TRT TFM Uzun Hava repertoire, but whose notes were not available, were found and listened to, and the notes were taken by the researchers. As a result of the research, it was concluded that the course characteristics of the Mayas were generally in Hüseyni scale, 13 of 17 works were in Hüseyni, 2 of which were in Simple Gülizar, 1 of which was in Gerdaniye and 1 of which was in Hicaz.

Keywords:

Turkish Folk Music, Uzun Hava, Maya Maqam, Maqam Analysis.,

PDF

___

Aydıner, M., & Şen, Y. (2011). “Geleneksel Türk Halk Çalgılarının Müzik Öğretmenleri Tarafından Kullanılma Durumu”. Millî Folklor, 91, 140-149.
Büyükyıldız, H. Z. (2009). Türk Halk Müziği-Ulusal Türk Müziği. İstanbul: Papatya Yayıncılık Eğitim.
Emnalar, A. (1998). Türk Halk Müziği ve Nazariyatı. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
Ersen, M. (2019). Türk Halk Müziğinde Bir Uzun Hava Türü Olan Maya’nın Müzikal Açıdan İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Güç, K. (2019). Kerkük Hoyratları ve Melodik Kalıpları Üzerine Bir İnceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Güray, C., & Karadeniz, İ. (2019). “Horasan’dan Keskin’e Bir Çığlık: Muharrem Ertaş Kırat Bozlağı’nın Çok Katmanlı Analizi Üzerinden Orta Asya’dan Anadolu’ya Âşıklık Geleneğinin İzini Sürmek”, Millî Folklor, 122, 76-93.
Gül, A. T. (2010). Kırıkkale Yöresinde Bozlak Dışında Kalan Uzun Havaların Makamsal Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hacioğlu, M. E. (2009). Gaziantep Yöresi Türkmenleri Barak Ağzı Uzun Havaların Müzikal Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hoşsu, M. (1997). Geleneksel Türk Halk Müziği Nazariyatı. İzmir: Peker Yayınevi. Kaynar, Ü. (1996). Türk Halk Kültürü ve Halk Müziği. İstanbul: Ege Yayınları.
Küçükçelebi Evin, A. (2002). Uzun Havalar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Moran, Ö. (2015). Emlek Ağzı Uzun Havalar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Müezzinoğlu, A. (2004). Zeybeklerin “Sql” Sorgulama Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Özgül, M., Turhan, S., & Dökmetaş, K. (1996). Uzun Havalarımız. Ankara: Cem Web Ofset.
Özkan, İ. H. (2014). Türk Musikisi Nazariyatı ve Usulleri (13. bs.). İstanbul: Ötüken Yayınları.
Sümbüllü, H. T. (2009). Sol Kararlı Türk Halk Müziği Dizilerinin Makamsal Analizi ve Adlandırılmasına Yönelik Bir Model Önerisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Sümbüllü, H. T., & Albuz, A. (2011). “Türk Sanat Müziği Dizilerinin Bilgisayar Destekli Makamsal Analizi”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 145-198.
Şen, Ü. S. (2016). Müzik Estetiği Üzerine (2. bs.). Ankara: Pegem Akademi. Şen, Y. (2018). “Bektaşi Nefesleri Üzerine Makamsal Bir İnceleme”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 85, 209-231.
Tuna, K. (2001). Erzurum Türküleri ve Nazariyatı. Ankara: Semih Ofset Matbaacılık. Yürümez, E. (2019). Uzun Hava Türleri: Araştırma-İnceleme, Notasyon ve Metodolojik Eğitim. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Zeren, A. (2003). Müzik Sorunlarımız Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Pan Yayıncılık. https://www.trt.notaarsivi.com/thm.php (Erişim Tarihi:18.03.2016).