Edebi Gazetecilik Kavramı: ABD Örneğindeki Gelişimi, Yapısı ve İçeriği/The Concept of Literary Journalism: The Development, Form and Content in USA samples
Öz
Edebi gazetecilik kavramı en basit haliyle edebiyata ait yöntem ve biçimler aracılığıylahaber değeri taşıyan olgu ve olayların gerçeğe uygun olarak aktarılması olaraktanımlanabilir. Bu bağlamda, edebiyat ile gazeteciliğin kesiştiği noktadan hareketederek, özellikle edebi kimlikleri ile gazeteci kimliklerin bir araya gelerek haber niteliğindekurgu olmayan ve olguya dayalı kısa hikâye/röportaj/(kurgu ötesi-haber) romanşeklinde üretilmiş olan yazı ve söyleşileri edebi gazeteciliğin oluşturduğu metinler olarakdeğerlendirmek mümkündür. Edebi gazetecilik kavramı sadece gazeteciliği edebi bir dilve yapıyla yapmak/sunmak değil, aynı zamanda edebi gazetecinin öznel olarak bizzatolayların içinde yaşayarak, deneyimleyerek öznesi haline gelmesini de içermektedir. Bukavramın ilk defa ortaya çıkışı, uygulanışı ve zengin gelişimi ağırlıklı olarak ABD’degerçekleşmiştir. 19.yüzyılın ilk döneminde ortaya çıkmaya başlayan kitle gazetelerindeedebi türde üretilmiş haber ve anlatılar yer almaya başlamıştır. 19.yüzyılın son çeyreği ve20.yüzyılın başlarında ise, ki bu dönem aynı zamanda Amerikan edebiyatında “Gerçekçilik”akımının baskın olduğu bir süreçtir, edebiyat ile gazetecilik birleşerek edebi gazetecilikalanında başarılı ürünler ortaya çıkmıştır. Bu dönemin edebi temsilcileri olan MarkTwain, Stephen Crane, William Dean Howells, Upton Sinclair ve Ernest Hemingway meslekolarak muhabirlik ve gazetecilik yapmışlar ve eserlerini klasik roman ya da edebiyatötesinde, edebi gazetecilik formuna yakın bir yapıyı tercih etmişlerdir. 20.yüzyılın özellikleikinci yarısında edebi gazetecilik kavramı doğrudan kullanılarak edebiyat, gazetecilikve akademik çevrelerin gündemine girmiştir. Truman Capote, Norman Mailer, JohnHersey ve Gay Talese gibi yazarlar eserlerinde edebiyat ve gazeteciliği harmanlayarakbaşarılı çalışmalar yapmışlardır. Bu makalede ülkemizde henüz yeni bir kavram olanedebi gazeteciliğin tanımı, kapsamı ve ABD’deki örnekleri incelenerek, edebi gazetecilikile klasik gazeteciliğin farklarının ortaya koymayı amaçlamaktadır. Aynı zamanda, edebigazeteciliğin güncel/küresel bağlamda gazeteciliğin/iletişimin içindeki yeri ve potansiyelgeleceği tartışılması hedeflenmektedir.Anahtar Kelimeler: Edebi gazetecilik, Edebi Anlatı Biçimi, Gazetecilik, KurgudışıRoman, Amerikan Edebiyatı The term of literary journalism in its basic definition can be described asa narrative method reflecting the facts and factual events by employing the literary form and techniques. Hence, starting from the point of intersection between journalism andliterature it is possible to interpret short stories/reportage/novels that are particularlycombining literary and journalist identities thus creating a nonfiction and fact based textsthat can be considered as works of literary journalism. The term of literary journalismmeans not only presenting journalism through the literary language and structure but alsocovering the participation of a literary journalist into the facts and events as a practitionerand expressing the experience in a subjective way. The first appearance, application andits rich development of the term happens mainly in the USA. As mass journalism started tospread during the first half of the 19th century, news and narratives of literary characterbegan to appear in these kinds of newspapers. During the late 19th century and early20th century, the time when American literature was largely dominated by the movementof Realism, the coalition of literature and journalism produced successful works in thefield of literary journalism. Literary representatives of this period like Mark Twain,Stephen Crane, William Dean Howells, Upton Sinclair and Ernest Hemingway were alsoprofessional reporters and journalists thus preferred the form close to literary journalismrather than classical novel or other literary genre. During the 20th century, particularlythe second half of it, the term of literary journalism became directly/openly used in theliterary, journalist and academic circles thus entered their agenda. Writers like TrumanCapote, Norman Mailer, John Hersey and Gay Talese combined literature and journalismand created successful works. The target of this article is to describe literary journalismthat is still a new term in our country and to evaluate its range, American examples,and the difference between literary journalism and classical journalism. Finally, thearticle aims to place literary journalism within the actual/global concept in the sphere ofjournalism and communication as well as to discuss its potential future.Keywords: Literary Journalism, Literary Narrative, Journalism, Non-fiction Novel,American Literature