İki Türk Diplomatının (Mehmet Emin Ali Türkgeldi ve Numan Menemencioğlu) Bakışıyla 1935 Yılının İlk Yarısında Avrupa’da Yaşanan Önemli Gelişmeler

Adolf Hitler’in 1933 yılında Almanya’da başbakan olmasından sonra dünyada ve Avrupa’da bu duruma karşı çeşitli tepkiler ortaya çıkmıştır. Avrupa’da ortaya çıkan tepkiler 1935 yılında daha da artmış, bu çerçevede Avrupa deAdolf Hitler’in 1933 yılında Almanya’da başbakan olmasından sonra dünyada ve Avrupa’da bu duruma karşı çeşitli tepkiler ortaya çıkmıştır. Avrupa’da ortaya çıkan tepkiler 1935 yılında daha da artmış, bu çerçevede Avrupa devletleri arasında ikili veya çoklu ittifak sistemleri oluşturulmaya başlanmıştır. Bu ittifak sistemlerinin temel amacı Almanya’nın Versailles Antlaşmasını ihlal etmesini önlemek ve revizyonist politikalarına engel olmaktır.Türkiye bu gelişmeleri yakından takip ederek meydana gelebilecek değişikliklere karşı politikalar geliştirme ihtiyacı hissetmiştir. Bu çerçevede Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreter Vekili Mehmet Emin Ali Türkgeldi, çeşitli Avrupa başkentlerindeki Türkiye büyükelçiliklerinden gelen değerlendirmeleri de dikkate alarak Avrupa’daki gelişmeleri de ele alan genel bir rapor hazırlamıştır. Bu rapor Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri Numan Menemencioğlu tarafından da tasvip edilmiş ve Menemencioğlu rapora bazı analizler eklemiştir. Her iki ismin bu konulardaki tespit ve değerlendirmeleri Türkiye’nin bu konudaki politikaları açısından yol gösterici olmuştur. Makalede 1935 yılının ilk yarısında Avrupa’da meydana gelen önemli gelişmelerin neler olduğu ve Türkgeldi ve Menemencioğlu’nun bu gelişmeleri nasıl değerlendirdikleri ele alınmıştır.vletleri arasında ikili veya çoklu ittifak sistemleri oluşturulmaya başlanmıştır. Bu ittifak sistemlerinin temel amacı Almanya’nın Versailles Antlaşmasını ihlal etmesini önlemek ve revizyonist politikalarına engel olmaktır. Türkiye bu gelişmeleri yakından takip ederek meydana gelebilecek değişikliklere karşı politikalar geliştirme ihtiyacı hissetmiştir. Bu çerçevede Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreter Vekili Mehmet Emin Ali Türkgeldi, çeşitli Avrupa başkentlerindeki Türkiye büyükelçiliklerinden gelen değerlendirmeleri de dikkate alarak Avrupa’daki gelişmeleri de ele alan genel bir rapor hazırlamıştır. Bu rapor Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri Numan Menemencioğlu tarafından da tasvip edilmiş ve Menemencioğlu rapora bazı analizler eklemiştir. Her iki ismin bu konulardaki tespit ve değerlendirmeleri Türkiye’nin bu konudaki politikaları açısından yol gösterici olmuştur. Makalede 1935 yılının ilk yarısında Avrupa’da meydana gelen önemli gelişmelerin neler olduğu ve Türkgeldi ve Menemencioğlu’nun bu gelişmeleri nasıl değerlendirdikleri ele alınmıştır.

The Views of Mehmet Emin Ali Türkgeldi and Numan Menemencioğlu on the Important Developments in Europe in the First Half of 1935

After Adolf Hitler became prime minister in 1933 in Germany, various reactions have emerged against this situation in the world and Europe. The reactions that emerged in Europe increased in 1935, and within this framework, bilateral or multiple alliance systems were started to be established between European states. The main purpose of these alliance systems is to prevent Germany from violating the Versailles Treaty and to prevent its revisionist policies.Turkey has felt the need to develop policies against changes that may occur by closely monitoring these developments. In this context, Mehmet Emin Ali Türkgeldi, Deputy Secretary General of the Ministry of Foreign Affairs, prepared a general report that also discussed the developments in Europe, taking into account the evaluations from the Turkısh embassies in various European capitals. This report was also approved by Numan Menemencioğlu, Secretary General of the Ministry of Foreign Affairs, and Menemencioğlu added some analysis to the report. Both the name of the detection and evaluation of these issues form the basic approach of Turkey's foreign policy. In the article, the important developments that took place in Europe in the first half of 1935 and how Türkgeldi and Menemencioğlu evaluated these developments were discussed

Keywords:

Revisionism, Europe, Alliance, Report, Mehmet Emin Ali Türkgeldi Numan Menemencioğlu,

PDF

___

Arşiv Belgeleri
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 30-10-0-0/219-476-5
Kitap ve Makaleler
Armaoğlu Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, İstanbul 2012.
Best Antony, Hanhımaki Jussi M., Maıolo Joseph A., Schulze Kirsten E., 20. Yüzyılın Uluslararası Tarihi, çev: Taciser Ulaş Belge, Siyasal Kitapevi, Ankara 2015.
Cevizliler Erkan, Öncü Ali Servet, ‘‘Birinci Dünya Savaşı’ndan Sonra Avrupa Barışı İçin Önemli Bir Adım: Locarno Konferansı’’ Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi The Black Sea Journal of Social Sciences Sonbahar 2013, Yıl:5, Sayı: 9, s. 307-339.
Czechoslovakia - Soviet Union: Treaty of Friendship and Mutual Collaboration, The American Journal of International Law, Vol. 39, No. 2, Supplement: Official Documents (April., 1945), Cambridge University Press s. 81-83.
Dışişleri Bakanlığı Yıllığı 1964 -1965.
Esmer Ahmet Şükrü, Siyasi Tarih (1919 -1939), Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 30 -12, Ankara 1953
Foreign Relations of The United States Diplomatic Papers, The Soviet Union 1933-1939, United States Government Printing Office, Washington 1952.
France - U.S.S.R., Treaty of Mutual Assistance’’, The American Journal of International Law, Vol. 30, No. 4, Supplement: Official Documents (October., 1936), Cambridge University Press, s. 177-180.
Fry Michael Graham, Goldstein Erik, Langhorne Richard, Guide To İnternational Relations And Diplomacy, Contınuum Social Science, London 2002.
Hall III Hiner H.,‘‘The Foreign Policy-Making Process in Britain, 1934-1935, and the Origins of the Anglo-German Naval Agreement’’ The Historical Journal , Jun., 1976, Vol. 19, No. 2 (Jun., 1976), Cambridge University Press pp. 477-499.
Joint Resolution of The Stresa Conference, Including The Anglo – Italian Declaration and The Final Declaration, Stresa, 14 April 1935, London 1935, s. 708-710.
Kershaw Ian, Hitler, Hubris 1889 - 1936, çev. Zarife Biliz, 1. Cilt, İthaki Yayınları, İstanbul 2007.
Latimer Hugh, Herr Hitler’s Speech of May 21ST, Bulletin of International News, Vol. XI, No. 24, (May 30,1935), s. 3-7. (3- 43), Information Department of The Royal Institute of International Affairs,
Oral Sander, Siyasi Tarih 1918-1994, İmge Yayınevi, Ankara 2008.
Potyemkin Vladimir Potyemkin, s. Bakruşin, A. Efimov, E. Kosminski, İ. Mintz, A. Naroçnitski, A. Pankratova, V. Sergeyev, S. Skazin, V. Kvostov, N. Koltchanovsky, E.Tarle, Uluslararası İlişkiler Tarihi – Diplomasi Tarihi -, çev. Attila Tokatlı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul 2009, s. 220 -221.
Richardson Charles O., ‘‘The Rome Accords of January 1935 and the Coming of the Italian – Ethiopian War’’, The Historian, Volume:41, Issue: 1, November 1978, s. 41-58.,
Soysal İsmail, Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, I. CİLT (1920 – 1945), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
Steiner Zara, The Triumph of the Dark European İnternational History 1933- 1939, Oxford University Press, New York 2011, s. 83.
Strang G. Bruce, ‘‘Imperial Dreams :The Mussolini – Laval Accords of January 1935’’ The Historical Journal, vol: 44, No. 3, (Sep 2001), s. 799-809.
Plettenberg Ingeborg ‘‘The Soviet Union and the League of Nations’’, The League of Nations in Retrospect La Societe des Nations: Retrospective, Proceedings of the Symposium, Organized by The United Nations Library and The Graduate Institute of The International Studies Geneva, 6-9 November 1980, Walter de Gruyter, Berlin- New York 1983, s. 144 - 181.
Treaty of Peace Between The Allied and Associated Powers and Germany and Protocol Signed at Versailles, June 28, 1919, 10 George V Sessional Paper No.41, Ottawa 1919, s. 63 – 77.
Gazeteler
Akşam
Ulus