1526 TARİHLİ TAHRİR DEFTERİNE GÖRE SİİRT VAKIFLARI

İslam coğrafyasındaki şehirlerin tamamında dini ve sosyal müesseseler vakıflar eliyle yapılmıştır. Güneydoğu Anadolu’da doğu-batı yol güzergâhı üzerindeki önemli şehirlerden birisi olan Siirt şehrinde de dini ve sosyal konularda hizmet veren birçok vakıf eser vücuda getirilmiştir. Bu vakıf eserlerin büyük bir kısmı Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine aittir. Osmanlı şehirlerindeki vakıf eserlerin tespitinde önemli kaynaklardan birisi de tahrir defterleri içerisindeki evkaf kayıtlarıdır. Bu kayıtlar vakfiyeler gibi vakfın işleyişini ayrıntılı bir şekilde açıklamasa da vakfın gelir ve giderlerini, çalışanlarını ve temel fonksiyonunu tanzim edildikleri yıla göre güncel olarak vermektedirler. Bu defterlerin bir diğer özelliği ise şehirdeki bütün vakıfları yansıtmasıdır. Bu makalede, 1526 yılı tahrir verilerini içerdiği anlaşılan ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde Tapu-Tahriri Tasnifi içinde 998 numarada kayıtlı defterdeki bilgiler ışığında Siirt şehrindeki cami, medrese ve mescitler tespit edilmiştir. Bu vakıflar şehrin siyasi tarihinin seyrinin açıklığa kavuşturulması bakımından da ayrı bir öneme haizdir.

Anahtar Kelimeler:

Siirt, Vakıf, Cami, Medrese

Siirt Foundations, According to the Land Registry Book Dated 1526

All of the social and religious establishments in the cities of Islamic geography were built by way of foundations. In Siirt, one of the important cities on the east-west road route in Southeast Anatolia, many foundation woks were built, giving service about religious and social issues. Most of these foundation works belong to the Seljuk and Ottoman periods. One of the important sources about determining the foundations in Ottoman cities is the foundations records in the land registry books. Although these records do not explain in detail the functioning of the foundation as foundation certificate-charter, they have current information, according to the year they were written, about the income and expense, employees and the basic function of the foundation. Another feature of these books is that it gives information about all the foundations in the city. In this article, the mosques, madrasahs and masjids in the city of Siirt have been identified in the light of the information in the book, registered at number 998 in the Land Registration Classification of Ottoman Archives Of The Prime Ministry These foundations also have a particular importance in terms of clarifying the political history of the city.

Keywords:

Siirt, Foundation, Mosque, Madrasah,

PDF

___

1. Başbakanlık Osmanlı Arşiv Kaynakları BOA, (Tapu Tahrir Defteri) TT.d., Sıra No:998 .2. Diğer KaynaklarAzimli, M. (2007). “İlk Fethinden Osmanlı’ya Siirt’in Siyasi Tarihi”, Uluslararası Siirt Sempozyumu Bildirileri (19-20-21—Eylül 2006),Siirt Kültür Merkezi, Birleşik Matbaa, İzmir, s. 127-132.Demlikoğlu, U. (2018). “XVI. Yüzyılda Siirt’in Sosyo-Ekonomik Durumu”, History Studies International Journal of History, Volume 10 Issue 1, February 2018, p. 61-84. DOI Number: 10.9737/ hist.2018.571İnalcık, H. (2009). Devlet-i ʽAliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.Kılıç, O. (2014). “Kürdistan Tabirinin Osmanlı Uygulamasındaki Muhtevası Üzerine Bazı Tespitler (16-18. Yüzyıllar)”, Tarihte Türkler ve Kürtler Sempozyumu Bildiriler (09- 10 Ocak 2014), Türk Tarih Kurumu Yayınevi, Ankara, s. 167- 212.Parlatır, İ. (2006). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Basım Yayım, Ankara.PAYDAŞ, K. (2006) “Selçuklular Döneminden Safeviler’e Ortaçağda Siirt”, Uluslararası Siirt Sempozyumu (19-20-21 Eylül 2006), s. 133-141.Seçkin, B. S. (2005). Başlangıçtan Günümüze Siirt Tarihi, İstanbul Siirtliler Derneği, İstanbul.Tuncel, M. (2011). “Siirt”, C. 37, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.37, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 173- 175.Turan, O. (1969). Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, Turan Neşriyat Yurdu, İstanbul.Uluçam, A. (2011). “Siirt Ulucamii”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.42, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 175- 177. Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Tarihi, C.II, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.