HALK HİKÂYESİ METİNLERİNİN NESNE DÜNYASINDAN ÖRNEKLER

Halk hikâyeleri, Türk halk edebiyatının önemli türlerinden biridir. Halk hikâyesi metinleri incelendiğinde nesne dünyası açısından oldukça zengin oldukları görülmektedir. Kültürel değişim ve gelişim sürecinde bu nesnelerin bir kısmı günlük yaşantımızdan çıkmıştır. Bu nedenle halk hikâyeleri, anlamı ve işlevi bilinmeyen yüzlerce nesne içermektedir. Maddi ve manevi kültür unsuru olarak halk hikâyelerinin nesne dünyasının tespit edilmesi ve somut olmayan kültürel miras çerçevesinde müzelenmesi ile ilgili çalışmalar yapılması gerekmektedir. Halk hikâyelerinin nesne dünyasının daha iyi anlaşılabilmesi için, bu çalışmada seçilen halk hikâyesi metinlerinin nesne dünyası tespit edilmeye çalışılmıştır. 12 halk hikâyesi kitabı içindeki 23 ayrı başlıkta yer alan hikâyeler bu çalışmaya konu olmuştur.  Çalışma kapsamında 48 hikâye metni somut olan nesneler açısından taranmıştır. Tespit edilen yaklaşık 400 nesne konularına göre tasnif edilmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde kültürel değişim ve gelişim bağlamında destandan halk hikâyelerine geçiş süreci değerlendirilmiştir. Giriş bölümünün diğer başlığı olan “Kültürel Değişim ve Gelişimin Halk Hikâyeleri Üzerindeki Etkisi ve Halk Hikâyelerinin Nesne Dünyası” başlığı altında günümüzdeki hızlı kültürel ve sosyal değişimin halk hikâyelerinin nesne dünyası üzerindeki etkileri ele alınmıştır. “Halk Hikâyelerinin Nesne Dünyasının Tasnifi ve Nesnelerin Dökümü” başlıklı bölümde giyim-kuşam (örtünme) ve süslenme, mutfak kültürü, barınma, günlük hayatta kullanılan çeşitli alet ve eşya, ulaşım, madenler ve değerli taşlar, hekimlik, meslekler, çeşitli birimler, hayvanlar, bitkiler, oyunlar ve yazılı belgelerle ilgili unsurlar halk hikâyelerinden tespit edilmiş ve bu başlıklar altında nesnelerin dökümüne yer verilmiştir. “Halk Hikâyelerinin Nesne Dünyasından Örnekler” başlıklı bölümde, önceki bölümde halk hikâyelerinin incelenmesiyle tespit edilen nesnelere ilişkin metinlerden örnekler verilmiş ve söz konusu nesnelerin anlamlarına yer verilmiştir. 

Examples of the World of Objects in Folk Tales

Folk tales comprise one of the important genres of Turkish folk literature. When the texts of folk tales are examined, it is observed that they are very rich in terms of objective meaning (the world of objects). In the process of cultural change and development, some of these objects have come out of our daily lives. For this reason, folk stories contain hundreds of objects whose meaning and function are unknown. As a material and nonmaterial element of culture, it is necessary to carry out researches in order to determine the world of objects in folk tales and to document them in the context of intangible cultural heritage. In order to create a better understanding of the world of objects in folk tales, it has been tried in this work to determine the world of objects in selected folk tale texts. The stories in 23 different titles in 12 story books were the subject of this study. Within the scope of the study, 48 stories were scanned in terms of material objects. Approximately 400 objects identified are classified according to their subjects. In the introduction part of the work, the process of transition from epos to folk tales was evaluated in the context of cultural change and development. The other title in the introduction part entitled "The Impact of Cultural Change and Development on Folk Tales and the World of Objects in Folk Tales", addresses the effects of today's rapid cultural and social changes on the world of objects in folk tales. In the section entitled "The Classification of the World of Objects in Folk Tales and Listing of Those Objects", the elements associated with clothing, dressing (covering) and decoration, culinary culture, accommodation, various tools and articles used in daily life, transportation, mines and gems, medicine, occupations, various units, animals, plants, games and written documents were identified in folk tales, and the objects were listed under these headings. In the section entitled "Examples of the World of Objects in Folk Tales", the examples of texts were provided in relation to the objects identified by examining the folk tales in the previous section, and the meanings of those objects were mentioned.

___

  • ASLAN, E. (1990). Yaralı Mahmut Hikâyesi. Diyarbakır: Dicle Üni. Eğitim Fak. Yayınları.BORATAV, P. N. (1983). “Türk Destânları Tetkikinin Bugünkü Vaziyeti ve Vardığı Neticeler”. Folklor ve Edebiyat 2(1982). İstanbul: Adam Yayınları.BORATAV, P. N. (1983). “Destân, Roman ve Cemiyet”. Folklor ve Edebiyat 2 (1982). İstanbul: Adam Yayınları.BORATAV, Pertev N. (1984). Köroğlu Destânı. İstanbul: Adam Yayıncılık.BORATAV, Pertev N. (1988). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. İstanbul: Adam Yayıncılık.DUYMAZ, A. (1996). Nevruz Bey Hikâyesi. Aydın: Milli Folklor Yayınları.DUYMAZ, A. (2001). Kerem ile Aslı Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma. Ankara: KB Yayınları.EBERHARD, W. (2002). Güneydoğu Anadolu’dan Âşık Hikâyeleri. Ankara: TDK Yayınları.GÖRKEM, İ. (2000). Halk Hikâyeleri Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.GÜNAY, U. (1998). Dede Korkut Hikâyelerindeki Karakterlerin Tahlili. Milli Folklor. C.5, Y.10, S.37, Ankara.KAYA, D. (1993). Mahmut ile Nigâr Hikâyesi Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Ankara: KB HAGEM Yayınları.KAYA, D. – KOZ, S. (2000), Halk Hikâyeleri I. İstanbul: Kitabevi Yayınları.KÖKSAL, H. (1984). Battalnâmelerde Tip ve Motif Yapısı. Ankara.OĞUZ, M. Ö. (2000). Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları. Ankara: Akçağ Yayınları.OĞUZ, M. Ö. (2002). Küreselleşme ve Uygulamalı Halk Bilimi. Ankara: Akçağ YayınlarıÖZÖN, M. N. (1985). Türkçede Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.SAKAOĞLU, S. – DUYMAZ, A. (1996). Hurşit ile Mahmihri Hikâyesi. Ankara: KB Yayınları.SAKAOĞLU, S. – ALPTEKİN, A. B. – SAKAOĞLU, Y. – ŞİMŞEK, E. (1997). Meddah Behçet Mahir’in Bütün Hikâyeleri. Ankara: AKMB Yayınları.TÜRKMEN, F. (1995), Âşık Garip Hikâyesi. Ankara: Akçağ Yayınları.TÜRKMEN, F. (1998), Tahir ile Zühre. Ankara: AKMB Yayınları.TÜRKMEN, F. (1998). “Hikâye”. TDV İslâm Ansiklopedisi, C.17, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayını.