EKSPRESYONİZM AKIMININ SAHNE KOSTÜMÜNDE YARATTIĞI ETKİLERİN TİYATRO OYUNLARI ÜZERİNDEN İNCELENMESİ

Dışavurumculuk akımının etkisiyle ortaya çıkan oyunlar sahnelenme yöntemleriyle, diğer klasiksahneleme metotlarından farklı bir anlatım şekli ortaya koyarak, yenilikçi biçimlerin şekillenmesineöncülük etmiştir. Bireyin, kimliğini sorgulamaya başladığı, böylece ortaya koyduğu tüm eylemsidurumları bir araya getirip sanatçıların yaklaşımlarını tam bir dışavurumcu biçimde ifade etmesinisağlamıştır. Özellikle David Kuhns ile ortaya çıkarılan üç farklı dışavurumcu oyunculuk tarzının buakım altında yaratılan oyunlarda başat belirleyici olduğu araştırmalarda ortaya çıkmaktadır.Dışavurumculuk akımında yapılan oyunların, sahne ve kostüm tasarımlarında, seyirciye yeni bir ifadebiçimi sunulması hedeflenmiştir. Bu makalede; Kokoschka, Toller, ve Treadwell gibi yazarlarınoyunları incelenerek, sahne anlatımlarında kullanılan kendi yeni yöntemleri araştırılmış, bir sonrakidönemin tiyatro anlayışına etkileri incelenmiştir. Belge tarama yöntemiyle, verilerin toplanıpdeğerlendirilerek, dışavurumcu sahne kostümü anlayışının çıkış biçimleri, sahne üzerinde ifadeyöntemleri, dışavurumculuk eğiliminin etkisiyle yapılan sahne çalışmaları incelenmiş, elde edilenbulgularla klasik sahneleme yöntemlerinden farkı ortaya konmuştur.

THE EXAMINATION OF EXPRESSIONISM ON THE STAGE COSTUME THROUGH THE THEATER PLAYS

The plays that emerged under the influence of the expressionist movement led to the formation of innovative forms by staging methods and revealing a different expression style than other classical staging methods. It has brought together all the active situations in which the individual has started to question his identity and thus, has enabled the artists to express their approach in a full expressionist manner. In particular, it is revealed in the available researches that three different expressionist acting styles revealed by David Kuhns are the dominant determinants in the plays created under this trend. In the expressionist movement, it is aimed to present a new form of expression to the audience in the stage and costume designs of the plays performed. In this article, the plays of Kokoschka, Toller, and Treadwell were examined; the new methods they used in the narration of the stage were investigated; the effects of the next period on the understanding of theater were examined. The data collected and evaluated by using documents canning method; and, the understanding of output forms of expressionist stage costume, the expression methods on the stage and the stage studies carried out under the influence of expressionist tendency were examined. The findings revealed the difference of the expressionist movement from the classical staging methods.

PDF

___

Antmen, A. (2018). 20.YY. Batı Sanatında Akımlar, İstanbul: Sel Yayıncılık.
Berghaus, G. (2005). Theater, Performance and the Historical Avant-Garde, çev. Fatma Öztürk Dönmez, Palgrave Macmillan, US, s.85.
Beringer, A. (2012). From Pictures to Text: The Dance of Death in Ernst Toller’s Masse Mensch, çev. Fatma Öztürk Dönmez, Seminar: A Journal of Germanic Studies, University of Toronto Press. Volume 48, Number 2, May 2012, p.146-163
Brockett, O. G. ve Hildy, F. J. (2016). Tiyatro Tarihi, çev. Tufan Göbekçin, İstanbul: MitosBoyut Yayınları. Goldscheider, L. (1963). Kokoschka, çev. Fatma Öztürk Dönmez, New York: Phaidon Publishers, s.79.
Kepley, S. (2008). Machinal: Silence, Stage directions and Sophie Treadwell, çev. Fatma Öztürk Dönmez, University of Kansas, U.S.
Knapp, B. (1983). Oskar Kokoschka’s “Murderer Hope of Womankind”, An Apocolyptic Experience, çev. Fatma Öztürk Dönmez, p.179-194.
Kokoschka, O. (2001). Plays and Poems: Murderer Hope of Women, trans. Micheal Mitchell, çev. Fatma Öztürk Dönmez, Ariadne Press, California.
Kuhns, D. (1997). German Expressionist Theatre, The Actor and The Stage, çev. Fatma Öztürk Dönmez, Cambridge University Press, United Kingdom.
Smith, M.M. (1959). Expressionism in Twentieth Century Stage Design, çev. Fatma Öztürk Dönmez, University of Michigan, p.206.
Styan, J.L. (1981). Modern Drama in Theory and Practice, Volume III: Expresionism and Epic Theatre. çev. Fatma Öztürk Dönmez, The John Hopkins University Press, Theater Journal, Vol.35, No.2, p.268.
Toller, E. (1921). Masses and Man, ing. çev. Nicholas Johnson, (2008), johnson@tcd.ie. Warden, C. (2015). Modernist and Avant-Garde Performance: An Introduction, çev. Fatma Öztürk Dönmez, p.47.
İnternet Kaynakları
Sheposh, R. (2019). “Danse Macabre”, çev. Fatma Öztürk Dönmez, Salem Press Encyclopedia, http://eds.b.ebscohost.com/eds/detail/detail, Erişim tarihi: 20.06.2019. Görsel Kaynaklar
Görsel 1. Ölüm Dansı (Danse Macabre), 12.yy., Holy Trinity Kilisesi, Hrastovlje, Slovenia, https://www.atlasobscura.com/places/danse-macabre-of-hrastovlje, Erişim tarihi: 31.12. 2019.
Görsel 2. Oskar Kokoschka, Pieta, 1909, Kadınların Umudu Katil Oyun Afişi, https:// distortingmirror.wordpress.com/2015/10/29/oskar-kokoschka-1886-1980/, Erişim tarihi: 31.12.2019.
Görsel 3. Oskar Kokoschka, Kadınların Umudu Katil, 1910, eskizler, The museum of ModernArt, US, https://www.moma.org/collection/works/26715, Erişim tarihi: 05.05.2019.
Görsel 4. Oskar Kokoschka, Kadınların Umudu Katil, 1909, Kunstchau Theater, Viyana, http://ustheater.blogspot.com/2011/05/oscar-kokoschka-murderer-womens-hope.html, Erişim tarihi: 10.06.2019.
Görsel 5. Kadınların Umudu Katil, 1997, Federal State Uni. Yön: Gunther Berhghaus, Kostüm Tasarım: Lilian Morais da Silva, Rio de Janerio, https://www.youtube.com/watch?v= nOIPZJuLSgE, Erişim tarihi: 11.04.2019.
Görsel 6. Kadınların Umudu Katil, 1997, Federal State Uni. Yön: Gunther Berhghaus, Kostüm Tasarım: Lilian Morais da Silva, Rio de Janerio, https://www.youtube.com /watch?v=nOIPZJuLSgE, Erişim tarihi: 11.04.2019.
Görsel 7. Kadınların Umudu Katil, 1997, Federal State Uni. Yön: Gunther Berhghaus, Kostüm Tasarım: Lilian Morais da Silva, Rio de Janerio, https://www.youtube.com/ watch?v=nOIPZJuLSgE, Erişim tarihi: 11.04.2019.
Görsel 8. Kadınların Umudu Katil, 1997, Federal State Uni. Yön: Gunther Berhghaus, Kostüm Tasarım: Lilian Morais da Silva, Rio de Janerio, https://www.youtube.com/watch?v =nOIPZJuLSgE, Erişim tarihi: 11.04.2019.
Görsel 9. Ernst Toller, Masse Mensch, 1923, Iraklı Gamrekli’nin Rustavali Tiyatrosu için yaptığı sahneleme, Tiflis, https://www.ndr.de/ndrkultur/sendungen/hoerspiel/Ernst-Tollerund-sein-Drama-Masse-Mensch,massemensch100.html, Erişim tarihi: 12.07.2019.
Görsel 10. Ernst Toller, Masse Mensch, 1923, Majakowski Theater, https://www. ndr.de/ndrkultur/sendungen/hoerspiel/Hoerspiel-Masse-Mensch,sendung920558.html, Erişim tarihi: 12.07.2019.
Görsel 11. Sonja Treadwell, 2014, Machinal, Kostüm Tasarım: Karina Chavarin, University of California, Santa Cruz, US., https://dca.ue.ucsc.edu/dca/winners/2014/613, Erişim tarihi: 01.04.2019.
Görsel 12. Sonja Treadwell, 2017, Machinal, Foto: Evan Hanover, Greenhouse Theater, Kostüm Tasarım: Rebecca Lustig Chicago,US., https://www.berkshirefinearts.com/08-19- 2017_sophie-treadwell-s-1928-machinal.htm, Erişim tarihi: 18.12.2019.
Görsel 13. Sonja Treadwell, 2009, Machinal, Kostüm Tasarım: Dawn Testa, Julie Harris Theater,US., http://www.rfdesigns.org/machinal.htm, Erişim tarihi: 20.12.2019.
Görsel 14. Sonja Treadwell, 2009, Machinal, Kostüm Tasarım: Dawn Testa, Julie Harris Theater, https://www.michaeljarett.com/machinal.html, Erişim tarihi: 20.12.2019.
Görsel 15. Sonja Treadwell, 2014, Machinal, Yön: Rıchard Finkelstein, Kostüm Tasarım: Rebecca Lustig, James Madison University, US., http://www.rfdesigns.org/machinal.htm, Erişim tarihi: 20.12.2019.
Görsel 16. Sonja Treadwell, 2014, Machinal, Yön: Rıchard Finkelstein, Kostüm Tasarım: Rebecca Lustig, James Madison University, US., http://www.rfdesigns.org/machinal.htm, Erişim tarihi: 20.12.2019.