Çürüksu Vadisi’nin Kıyısında Bir Geç Kalkolitik Dönem Yerleşimi Çukurköy Höyüğü

Antik Dönemde Lykos Vadisi olarak bilinen Çürüksu Vadisi, Büyük Menderes Havzası'nın ortasında yer alır. Bu lokasyondan dört ana yöne doğru doğal güzergâhlar uzanır. Söz konusu doğal güzergâhlar boyunca yerleşimler sıralanmıştır. Bu yerleşimlerden birisi de Çürüksu Vadisi'nden güneye, Akdeniz kıyılarına doğru uzanan yolun başlangıcında yer alan Çukurköy Höyüğüdür. Höyük ortasından boylu boyunca yarılmıştır. Bundan dolayı kesitlerden 10 metreyi aşan arkeolojik birikimin dönemi izlenebilmektedir. Çanak çömlekler arkeolojik birikimin Geç Kalkolitik süresince katmanlaştığını işaret eder. Höyüğün çanak çömlekleri, konumu ve arkeolojik birikimi, Yukarı Menderes Havzası ve Güneybatı Anadolu'da yapılmış araştırmaların sonuçlarıyla birlikte ele alındığında Geç Kalkolitik Döneme dair bazı çıkarımlar yapmayı olanaklı kılmaktadır.yerleşimler üzerinden ve çevre bölgeler ile ilişkili olarak takip edilebilmektedir.Bu makalede geleneksel kronolojiye göre neredeyse 3 binyıl sürdüğü kabul edilen Kalkolitik Dönem'in son evresi yani Geç Kalkolitik Dönem üzerinde durulacaktır. İç Güneybatı Anadolu'da son yıllarda yapılan araştırmalar ile elde edilen bilgiler de tartışmaya dâhil edilecek, Çukurköy Höyüğün Geç Kalkolitik Dönem çanak çömleği, konumu ve arkeolojik birikimi gibi veriler üzerinden yola çıkarak bu döneme dair değerlendirmeler yapılacaktır

[A LATE CHALCOLITHIC PERIOD SETTLEMENT ON EDGE OF ÇÜRÜKSU VALLEY ÇUKURKÖY HÖYÜK]

The Valley of Çürüksu, known as the Valley of Lycos in the ancient period, is located in the middle of the Büyük Menderes (Meander) Basin. Some natural routes reach from this location to the four main directions. Settlements align along the natural routes. One of these settlements is Çukurköy Höyük which is situated in the beginning of the path reaching to the south, through the Mediterranean coasts from the Valley of Çürüksu. The mound is split along the length of the middle. For this reason, the period of the archeological deposit exceeding 10 meters from the sections, can be followed. The potteries indicate that the archeological deposit have stratified throughout the Late Chalcolithic Period. When the mound’s potteries, location and archeological deposit are discussed with the results of the studies on the Upper Meander Basin and Southwestern Anatolia, they enable some inferences about the Late Chalcolithic Period

PDF

___

Abay 2011: E. Abay, “Preliminary Report on the Survey of Çivril, Baklan, Çal Plains in the Upper Meander Basin, Southwest Anatolia”, AncNearEastSt 48, 1-87.
Abay ve Dedeoğlu 2005: E. Abay, F. Dedeoğlu, “2003 Yılı Denizli/Çivril Ovası Yüzey Araştırması”, AST 22.2, 41-51.
Abay ve Dedeoğlu 2007: E. Abay, F. Dedeoğlu, “2005 Yılı Çivril Ovası Yüzey Araştırması”, AST 24.1, 277-293.
Akdeniz 1997: E. Akdeniz, “1995 Yılı Büyük Menderes Ovası ve Çevresi Yüzey Araştırmaları”, AST 14, 233-254.
Akdeniz 1999: E. Akdeniz, Büyük Menderes Havzasının Demir Çağı Öncesi Kültürleri, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Akdeniz 2002: E. Akdeniz, “Neolitik ve Kalkolitik Çağlarda Büyük Menderes Havzasındaki Kültürel Yapılanma ve Orta Kalkolitik Çağ Problemi”, Olba 5, 59-75.
Arthur 2006: P. Arthur, Bizans ve Türk Dönemi’nde Hierapolis (Pamukkale), Ege Yayınları, İstanbul.
Aykurt 2004: A. Aykurt, Kocabaştepe Orta Tunç Çağ Seramik Örneklerinin Ege Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Baysal ve Kayhan 2017: H.H. Baysal, R. Kayhan, Denizli Kültür Envanteri 2. Cilt, M. Korkmaz (Ed.), Barış Ofset, Denizli.
Blackman 1986: M.J. Blackman, “The Provenience of obsidian artifacts from Late Chalcolithic Levels at Aphrodisias”, M.S. Joukowsky, Prehistoric Aphrodisias I: An Account of the Excavation and Artefact Studies, Providence, RI: Brown University Press, 279-285.
Caymaz 2010: T. Caymaz, Yeni Buluntuların Işığında Orta Batı Anadolu Kalkolitik Dönem Kültürü, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Caymaz 2013: T. Caymaz, “Yeni Veriler Işığında Orta Batı Anadolu Kalkolitik Çağı Kültürü”, ADerg 18, 39-112.
Çayır-Büyükulusoy 2010: Ü. Çayır Büyükulusoy, Batı Anadolu Bölgesindeki Kalkolitik Çağ Bezemeli Seramik Geleneği, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Dedeoğlu 2010: F. Dedeoğlu, Neolitik Çağdan Erken Tunç Çağ Sonuna Kadar Yukarı Menderes Havzası, Kültürel, Ekonomik, Sosyal Süreç, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Dedeoğlu 2013: F. Dedeoğlu, “Yukarı Menderes Havzası Dağlık Bölge Yüzey Araştırması 2011 Yılı Çalışmaları”, AST 30.1, 215-226.
Dedeoğlu 2014: F. Dedeoğlu, “Yukarı Menderes Havzası Neolitik ve Erken Kalkolitik Çağ Yerleşimlerinin Materyal Kültür ve İskân Düzeni Bağlamında Değerlendirilmesi”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18, 33-56.
Dedeoğlu ve Abay 2014: F. Dedeoğlu, E. Abay, “Beycesultan Höyük Excavation Project: New Archaeological Evidence from Late Bronze Age Layers”, ADerg 17, 1-39.
Dedeoğlu vd. 2014: F. Dedeoğlu, E. Konakçı, M. Çarkı, “Yukarı Menderes Havzası Dağlık Kesim Yüzey Araştırması Projesi 2012 Yılı Çalışmaları”, AST 31.2., 367-376.
Dedeoğlu vd. 2015: F. Dedeoğlu, E. Konakçı, A. Ozan, “Yukarı Menderes Havzası Dağlık Kesim Yüzey Araştırması Projesi 2013 Yılı Çalışmaları”, AST 32.2., 151-160.
Dedeoğlu vd. 2016: F. Dedeoğlu, A. Ozan, E. Konakçı, “Yukarı Menderes Havzası Dağlık Kesim Yüzey Araştırması Projesi 2014 Yılı Çalışmaları”, AST 33.2, Ankara, 553-563.
Dedeoğlu vd. 2017: F. Dedeoğlu, H.H. Baysal, E. Konakçı, A. Ozan, B. Temür, “Ekşi Höyük 2015 Yılı Kazı Çalışmaları”, KST 38, 389-403.
Derin 2006: Z. Derin, “İzmir’den iki Yeni Prehistorik Yerleşim Yeri: Yassıtepe Höyüğü, Çakallar Tepesi Höyüğü”, ADerg 7, 1-15.
Duman 2013: B. Duman, “Son Arkeolojik Araştırmalar ve Yeni Bulgular Işığında Tripolis ad Maeandrum. Cedrus I, 179-200.
Duru 1996: R. Duru, Kuruçay Höyük II, 1978-1988 Kazılarının Sonuçları, Geç Kalkolitik ve İlk Tunç Çağı Yerleşmeleri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
Durıng 2016: B.S. Düring, Küçük Asya’nın Tarihöncesi, Karmaşık Avcı-toplayıcılarda Erken Kentsel Toplumlara, Koç Üniversitesi Yayınları 94, İstanbul.
Efe 1990: T. Efe, “An lnland Anatolian Site with PreVinça Elements: Orman Fidanlığı, Eskişehir”, Germania 86: 67-113.
Efe 1994: T. Efe, 1992 Yılında Kütahya, Bilecik ve Eskişehir İllerinde Yapılan Yüzey Araştırmaları”, AST 9, 571-592.
Erdoğu ve Çevik 2015: B. Erdoğu, Ö. Çevik, “Batı Anadolu Kronolojisi ve Terminolojisi: Sorunlar ve Öneriler”, Anadolu Prehistorya Araştırmaları Dergisi 1: 29-46.
Eslıck 1978: C. Eslick, The Neolithic and Chalcolithic Pottery of the Elmalı Plain, South-western Turkey, Bryn Mawvr.
Eslıck 1980: C. Eslick, “Middle Chalcolithic Pottery from Southwest Anatolia”, AJA 84, 5-14.
Eslıck 1992: C. Eslick, Elmalı-Karataş I, The Neolithic and Chalcolithic Periods: Bağbaşı and Other Sites, Bryn Mawr.
Eslıck 2009: C. Eslick, Elmalı-Karataş V, The Early Bronze Age Pottery of Karataş: Habitation Deposits, Bryn Mawr.
Fidan vd. 2015: E. Fidan, D. Sarı, M. Türkteki, “An Overview of the Western Anatolian Early Bronze Age”, European Journal of Archaeology 18/1, 60-89.
French 1961: D. French, “Late Chalcolithic Pottery in North-West Turkey and the Aegean” AnSt 11, 99-141.
Gunter 1991: A. C. Gunter, Gordion Excavations Final Reports III, The Bronze Age, Philedelphia.
Gülçur 2012: S. Gülçur, “The Chalcolithic Period in Central Anatolia Aksaray-Niğde Region”, Origini XXIV, Nuova Serie V, X-XX, 213-224.
Günel 1999a: S. Günel, Panaztepe II, MÖ II. Bine Tarihlendirilen Panaztepe Seramiğinin Batı Anadolu ve Ege Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Günel 1999b: S. Günel, “Vorbericht über die Mittel und Spätbronzezeitliche Keramik vom Limantepe”, IstMitt 49, 41-82.
Günel 2003: S. Günel, “Aydın Bölgesi Yüzey Araştırmaları Işığında Çatalkaya, Dedekuyusu ve Bahçetepe Yerleşimleri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 20. 1, 53-70.
Günel 2004: S. Günel, “Aydın Bölgesi Yüzey Araştırmaları: Erken Dönem Yerleşimleri ve Buluntuları Işığında Kültürel Gelişim”, I-II. Ulusal Arkeolojik Araştırmalar Sempozyumu, Anadolu/Anatolia Ek Dizi No: 1, 95-114.
Günel 2009: S. Günel, “Çine-Tepecik 2007 Yılı Kazıları”, KST 30.1., 227-240.
Günel 2014: S. Günel, “New Contributions Regarding Prehistoric Cultures in the Meander Region: Çine Tepecik”, Western Anatolia Before Troy, ProtoUtrbanisation in the 4th Millenium Bc.,Proceedings of the International Symposium held at the Kunsthistorisch es Museum Wien, Vienna, 83-104.
Greaves 2002: A.M. Greaves, Miletos, a History, London, Routledge.
Joukowsky 1986: M.S. Joukowsky, Prehistoric Aphrodisias, An account of the Excavations and Artifact Studies. Vol I-II, Excavations and Studies, New Jersey, USA.
Konakçı 2017: E. Konakçı, “Tripolis’te iki Prehistorik Yerleşim Akkaya ve Hamambükü Höyük”, Tripolis Çalışmaları I, B. Duman (Ed.), Ege Yayınları, 23-47.
Konakçı 2012: E. Konakçı, Büyük ve Küçük Menderes Havzalarındaki MÖ 2. Binyıl Kültürlerinin Yeni VerilerIşığında Değerlendirilmesi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Konakçı 2016: E. Konakçı, “A Group Chalcolithic Pottery Discovered at Asopos Tepesi”, Olba 24, 31-66.
Lamb 1937: W. Lamb, “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar”, Archaeologia LXXXVI, 1-65.
Lloyd ve Mellaart 1962: S. Lloyd, J. Mellaart, Beycesultan I, The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels, British Institute of Archaeology at Ankara.
Lloyd ve Mellaart 1965: S. Lloyd, J. Mellaart, Beycesultan 2, Middle Bronze Age Architecture and Pottery, The British Institute of Archaeology at Ankara, London.
Melas 1988: E.M. Melas, “The Dodecanese and West Anatolia Prehistory: Interrelationships Etnicity and Geography” AnSt 37: 109-120.
Mellaart 1954: J. Mellaart, “Preliminary Report on a Survey of Pre-classical Remains in Southern Turkey” AnSt IV, 175-240.
Oğuzhanoğlu-Akay 2014: U. Oğuzhanoğlu-Akay, “Laodikeia’dan Batı Anadolu Erken Tunç Çağı’na Yeni Katkılar (New Contributions to the Western Anatolian Early Bronze Age from Laodikeia )”, in: C. Şimşek (Ed.), 10. Yılında Laodikeia (2003-2013), Laodikeia Çalışmaları 3, Ege Yayınları, 71-87.
Oğuzhanoğlu-Akay 2015: U. Oğuzhanoğlu-Akay, Laodikeia Kandilkırı Verileri Işığında Güneybatı Anadolu’da Erken Tunç Çağı 2 ve 3, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Denizli.
Orthmann 1963: W. Orthmann, Frühe Keramik von Boğazköy aus den Ausgrabungen am Nordwesthang von Büyükkale, Verlag Gebr Mann, Berlin.
Ozan vd. 2017: A. Ozan, F. Dedeoğlu, E. Konakçı, “Prehistory of the Lykos Valley”, in: Celal Şimşek and Francesco D’Andria (Eds.), Landscape and History in the Lykos Valley: Laodikeia and Hierapolis in Phrygia, Cambridge Scholars Publishing, 2017, 53-77.
Özdoğan 1993: M. Özdoğan, “Vinça and Anatolia: A New Look at a Very Old Problem (or redefining Vinça Culture from the perspective of Near Eastern tradition)”, Anatolica 19, 1983, 173-193.
Özsait 1983: M. Özsait, “Psidya Bölgesi’nde Yeni Prehistorik İskân Yerleri II”, 9. Anadolu Araş. 9, 134-166.
Özsait 1991: M. Özsait, “1989 yılı Gölhisar Çevresi Tarih Öncesi Araştırmaları”, AST 8, 35-39.
Özsait 1993: M. Özsait, “1991 yılı Burdur-Çeltikçi ve Yeşilova Yüzey Araştırmaları”, AST 12, 483-496.
Sampson 1984: A. Sampson, “The Neolithic of the Dodecanese and Aegean Neolitihic Culture”, BASOR 79, 239-249.
Schoop 2005: U.D. Schoop, Das Anatolische Chalkolithikum: eine chronologische Untersuchung zur vorbronzezeitlichen Kultursequenz im nordlichen Zentralanatolien und den angrenzenden Gebeiten Urgeschichtliche Studien 1.Remshalden: Bernhard Albert Greiner.
Schoop 2011a: U.D. Schoop, “The Chalcolithic on the Plateau”, in: S.R. Steadman, G. McMahon (Eds.), The Oxford Handbook of Ancient Anatolia (10,000- 323 BCE). Oxford University Press, Oxford & New York, 150-173.
Schoop 2011b: U.D. Schoop, Some Thoughts on Social and Economic Development in Western Anatolia During the Fourth and Third Millenia BC”, in: A.N. Bilgen, R. Von Den Hoff, S. Sandalcı, S. Silek (Eds.), Archaeological Research in Western Central Anatolia, The Third International Symposium of Archaeology, 8th-9th March 2010, 2011, 29-45.
Sperlıng 1976: J.W. Sperling, “Kumtepe in the Troad: Trial excavations, 1934”, Hesperia 45/4, 305-364.
Steadman 1995: S.R. Steadman,, “Prehistoric interregional interaction in Anatolia and the Balkans: An overview”, BASOR 299/300:13-32.
Stronach 1962: D. Stronach, “Metal Objects”, S. Llyod, J. Mellaart, Beycesultan Volume I: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels, London, British Institute of Archaeology at Ankara, 1962, 280-292.
Şahoğlu ve Tuncel 2014: V. Şahoğlu, R. Tuncel, “New Insights into the Late Chalcolithic of Coastal Western Anatolia: A View from Baklatepe, İzmir”, Western Anatolia Before Troy, Proto-Utrbanisation in the 4th Millenium BC., Proceedings of the International Symposium held at the Kunsthistorisch es Museum Wien, Vienna., 65-83.
Şimşek 2007: C. Şimşek, Laodikeia (Laodikeia ad Lycum), Ege Yayınları, İstanbul.
Şimşek 2014: C. Şimşek, “Lykos Vadisi İçinde Yer Alan Laodikeia”, in: C. Şimşek (Ed.), 10. Yılında Laodikeia (2003-2013), Laodikeia Çalışmaları 3, Ege Yayınları, 33-69.
Şimşek vd. 2014: C. Şimşek, E. Konakçı, E. Pernicka, “Analyses of Origin for the Obsidian found at Asopos Hill, Laodicea (Laodikeia Asopos Tepesi’nde Bulunan Obsidyenlerin Köken Analizleri)”, in: C. Şimşek (Ed.), 10. Yılında Laodikeia (2003- 2013 Yılları), Ege Yayınları, 123-145.
Umurtak 2005: G. Umurtak, A Study on the Dating of New Groups of Pottery From Bademağacı Höyük and Some Reflections on the Late Chalcolithic Cultures of Southwestern Cultures of Anatolia”, Anatolia Antiqua-Eski Anadolu 13, 53-69.
Yakar 2011: J. Yakar, “Anatolian Chronology and Terminology”, in: S.R. Steadman, G. McMahon (Eds.), Oxford Handbook of Ancient Anatolia (10.000-323 BCE), 56-93.