Ortaya çıkışı,gelişme seyri ve bölgeye etkileri bakımından Güneydoğu Anadolu projesi ( GAP )

Bu çalışmanın amacı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin ekonomik potansiyelini ve bu ekonomik potansiyelini harekete geçirmek için hazırlanan Güneydoğu Anadolu Projesi'nin (GAP) ortaya çıkışını, gelişme seyrini, gerçekleşme düzeyini ve gerçekleşme düzeyine bağlı olarak bölgenin kalkınmasına etkilerini irdelemektir. Türkiye'nin 7 coğrafi bölgesinden birisi olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi, bir taraftan geniş ve verimli tarım alanlarına, diğer taraftan önemli su kaynaklarına (Fırat ve Dicle) sahiptir. Dolayısıyla bölgedeki su ve toprak kaynaklarını harekete geçirmek için 1989 yılında, 2005 yılı sonu itibariyle tamamlanmak üzere GAP Masfer Planı hazırlanmıştır. GAP İdaresi'nin verilerine göre, 2005 yılı sonu itibariyle, global olarak projenin gerçekleşme oranı % 52.0, 2007 yılı sonu itibariyle de % 59.3'tür. Çalışmada, GAP ile birlikte, bölgede hedeflenen ve istenilen düzeyde olmasa da, başta tanm olmak üzere birçok alanda değişim sürecinin başlamış ve bu sürecin devam etmekte olduğu sonucuna varılmıştır.

Southeastern Anatolia project in terms of its emergence,development course, and effects on the region

The objective of this study is to examine the economic potential of the Southeastern Anatolia Region and the emergence, development course, accruing rate and the effects of the Southeastern Anatolia Project (GAP) on the region which was planned to activate the region's potential. The Southeastern Region, one of the seven geographical regions in Turkey, has vast and fertile agricultural lands and significant water basins the Euphrates and Tigris Rivers. Hence, in order to trigger the water and land resources of the region, the GAP Master Plan was launched in 1989 to be completed by the year 2005. According to the GAP Administration statistics, the 52 % of the project had been completed by the end of 2005 and 59.3 % of it had been accomplished by the end of 2007. This study reveals that, even not at the rate wished, a period of change has started in many areas primarily in agriculture and this course is still in progress.

PDF

___

ARIKAN, Y.E. (2004), "Bütünleşen Avrupa'da Yerel Yönetimler," Görüş Dergisi, 58: 38-51.
ATALAY, İ./MORTAN, K. (2006), Türkiye Bölgesel Coğrafyası (İstanbul: İnkılap Kitabevi, Genişletilmiş 3. Baskı).
ATALIK, G. (2002), "Bölge Bilimi'nin Gelişimi Üstüne Yorumlar," 10. Ulusal Bölge Bilimi/Bölge Planlama Kongresi Bildiriler Kitabı (İstanbul: İTÜ Mimarlık Fak.Yay.).
BENEK, S. (2006), "GAP Bölgesi'nin Türkiye'de Bölgeler Arası Gelişme Bakımından Analizi," IV.Ulusal Coğrafya Sempozyumu: 129-139.
BRAKMAN, S./GARRETSEN, H./SCHRAMM, M. (2006), "Putting New Economic Geography to the Test: Free-ness of Trade and Agglomeration in the EU Regions," Regional Science and Urban Economics.
BOZKURT, Ö./ERGUN, T. (1998), Kamu Yönetimi Sözlüğü (Ankara: TODAİE, Yayın No: 283).
CENGİZ, F. (2003), "Sanayileşme ve Sürdürülebilir Sanayi Politikaları," III. GAP ve Sanayi Kongresi: 41-54.
DARKOT, B. (1955), "Türkiye'nin Coğrafi Bölgeleri Hakkında," Türk Coğrafya Dergisi, 12/13-14);141-147.
DİNLER, Z. (1998), Bölgesel İktisat (Bursa: Etkin Kitabevi Yayınları, 5. Baskı).
DPT (2004), illerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (Ankara).
DPT (1989), Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Master Planı (Ankara).
DOĞANAY, H. (1984), Bölge Planlamasının Coğrafi Esasları (A.Ü. Fen-Edb. Fak. Edebiyat Bilimleri Ders Notlan, No: 63) (Erzurum: Coğrafya Bölümü Ders Notları No: 8).
ERİNÇ, S. (1958), "Bölge Sınırlandırılmasının Esasları," II. İskân ve Şehircilik Haftası Konferansı (Ankara: A.Ü. S.B.F. Yay., No: 79/61): 69-94.
ERKAN, O. (2003), GAP Bölgesinde Yapılan Tarımsal Araştırmalar, Gereksinim Duyulan Yeni Araştırma Konuları ve Eylem Planının Oluşturulması (Şanlıurfa).
EROL, O. (1993), "Türkiye'nin Doğal Yöre ve Çevreleri," Ege Coğrafya Dergisi, 7:13-41.
GOLDSMITH, M.J.R/KLAUSEN, K. K. (1997), European Integration and Local Government (U.K: Cheltenham).
GÜLÇUBUK, B. (2003), "GAP Bölgesi'nde Toprak Mülkiyet Yapısının Kalkınma Stratejileri Açısından Değerlendirilmesi," III. GAP ve Sanayi Kongresi: 245-254.
GÜRGEN G (2002), Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin iklimi (Diyarbakır: D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fak. Yay., No: 12).
GAP-BKİ (2008)," GAP Eylem Planı (2008-2012) (Ankara).
GAP-BKİ (2002), GAP Bölge Kalkınma Planı, Yönetici Özeti, Cilt 1 (Ankara).
GAP-BKİ (1999), 1998 Yılı Faaliyet Raporu (Ankara).
KARLI, B. (2008), "Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayiler: GAP Örneği," GAP Ekseninde Gelişen/Değişen Hilvan Sempozyumu: 303-323.
KARLI, B. (2002), GAP Alanındaki Tarıma Dayalı Sanayi İşletmelerinin Gelişimi, Sorunları ve Çözüm Yollan (Ankara: T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 88).
KARLI, B. (1991), GAP Alanında Tarımsal Kredi Kullanımı ve Gelecekteki Kredi İhtiyacının Saptanması Üzerine Bir Araştırma (Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi) (Adana: Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü).
MEB (1941), Birinci Coğrafya Kongresi (6-21 Haziran 1941); Raporlar, Müzakereler, Kararlar (İstanbul).
M.T.A. (1975), 11500.000 Ölçekli Türkiye Jeolojik Haritası, Hatay Paftası (Ankara).
MUTLUER, M. (1995), Gelişimi, Yapısı ve Sorunlarıyla Denizli Sanayi, Denizli Sanayi Odası Yayınları (İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi).
PINAR, A./ÖZASLAN, M. (2008), "Kalkınma Sürecinde Bölgelerarası Gelir Farkları ve Kamu Politikaları," GAP Ekseninde Gelişen /Değişen Hilvan Sempozyumu: 42-62.
PINAR, A. (2006), Maliye Politikası: Teori ve Uygulama (Ankara: Naturel Yayıncılık).
ÖZASLAN, M. (2005), "Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) ve Sosyo-Ekonomik Gelişme," 4. GAP ve Sanayi Kongresi: 67-102.
ÖZÇAĞLAR, A. (2006), Coğrafya Giriş (Ankara: Hilmi Usta Kitabevi).
ÖZÇAĞLAR, A. (1988), "Türkiye'de Tarım Alanlarının Coğrafi Dağılışının Doğal Çevre ile İlişkisi," A.Ü. D.T.C.F. Coğrafya Arş. Dergisi, 11: 131-150.
SÖZER, A. N. (1984), "Güneydoğu Anadolu'nun Doğal Çevre Şartlarına Coğrafi Bir Bakış," Ege Coğrafya Dergisi, 2: 8-30.
TAŞ, B. (2006), "AB Uyum Sürecinde Türkiye İçin Yeni Bir Bölge Kavramı: İstatistiki Bölge Birim Sınıflandırması (İBBS)," 8/2:185-197.
TUNÇDİLEK, N. (1987), Geoekoloji'nin İlkeleri: Doğal Bölgeler (İstanbul: İst. Üniv. Yay).
TÜİK (2006), Tarımsal Yapı ve Üretim 2004 (Ankara: TÜİK Matbaası).