Kaynaştırma Sınıflarında Özel Eğitim Alan Öğrencilere Yönelik Öğretmen Davranışlarına İlişkin Rehberlik Öğretmenlerinin Görüşleri

Öz Bu çalışmanın amacı, devlet okullarında kaynaştırma öğrencilerine yönelik öğretmen davranışlarına ilişkin rehberlik öğretmenlerinin görüşlerini incelemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseniyle yürütülmüş olan bu çalışmanın verileri, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir. Araştırma kapsamında, İstanbul ili Çekmeköy ve Sancaktepe ilçelerinde bulunan farklı okul türlerinde görev yapan 20 rehberlik öğretmeni ile yüz yüze görüşme yapılmıştır. Elde edilen veriler, nitel araştırma yöntemleri doğrultusunda kodlanarak temalar altında toplanmış ve betimsel analize tabi tutulmuştur. Rehberlik öğretmenlerinin görüşlerine göre genel olarak öğretmenler, kaynaştırma öğrencilerine yönelik BEP planlarına gereken özeni göstermemekte ve bunu gereksiz iş yükü olarak değerlendirmektedir. Bununla birlikte öğretmenlerin; kaynaştırma öğrencilerinin fark edilmesinde yeterli bilgiye sahip olmadıkları, özel eğitim ve kaynaştırma bilgilerinin yetersiz olduğu ve öğrenci yetersizliklerine göre öğretimlerini çeşitlendirmediklerini ifade etmişlerdir. Aynı zamanda katılımcılar, öğretmenlerin; bu öğrencileri sınıf ortamında pasif bıraktıkları, görmezden geldikleri, problemli ve engelli öğrenciler olarak gördükleri, bu öğrencilerden yüksek akademik beklenti içerisinde oldukları, sınıflarında istemediklerini, bu öğrencilerin gelişebileceklerine ve öğrenebileceklerine inanmadıklarını için not verirken geçiştirdiklerini belirtmişlerdir. Rehberlik öğretmenleri, okullarda kaynaştırma öğrencilerine ilişkin olumsuz öğretmen davranışlarını önlemeye yönelik hizmet içi eğitim programlarının düzenlenmesi gerektiğini önermektedirler.

Anahtar Kelimeler:

Kaynaştırma öğrencileri, özel gereksinimli öğreciler, rehberlik öğretmenleri, özel eğitim

PDF

___

Aker, G. (2014). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimi hakkındaki tutumları [Pre-service teachers' attitudes towards inclusive education] (Yüksek lisans tezi), Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Anılan, H., & Kayacan, G. (2015). Sınıf öğretmenlerinin gözüyle kaynaştırma eğitimi gerçeği [The reality of inclusive education through classroom teachers]. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 74-90. doi: 10.14686/BUEFAD.2015USOSOzelsayi13199
Avcıoğlu, H. (2017). Classroom teachers’ behaviors and peers’ acceptance of students in inclusive classrooms. Educational Sciences: Theory & Practice, 17(2), 463-492. doi: 10.12738/estp.2017.2.0034
Avramidis, E., & Norwich, B. (2002). Teachers' attitudes towards integration/inclusion: a review of the literature, European Journal of Special Needs Education, 17(2), 129-147. doi: 10.1080/08856250210129056
Aydın, İ. (2015). Eğitim ve öğretimde etik [Ethics in education and training]. Ankara: Pegem Akademi.
Baar, R. (2016). Attitudes of German student teachers on inclusion. Journal of Research in Special Educational Needs, 1(16), 225-228. doi: 10.1111/1471-3802.12143
Barbotte, E., Guillemin, F., Chau, N., & Group, L. (2001). Prevalence of impairments, disabilities, handicaps and quality of life in the general population: A review of recent literature. Bull World Health Organ, 79(11), 1047-1055.
Başgül, Ş. S., Rışvanlı, B., Başar, G., & Topçu, F. (2018). Okul öncesi kaynaştırma öğrencileri ile ilgili akran, veli ve öğretmen algılarının incelenmesi [Examination of peer, parent and teacher perceptions regarding preschool mainstreaming students]. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 3(1), 17- 31.
Birleşmiş Milletler [United Nations] (1990). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme [The United Nations Convention on the Rights of the Child]. Retrieved from https://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23c.html.
Birleşmiş Milletler Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme [Contract on the Rights of Persons with Disabilities] (2009).
T.C. Resmi Gazete, (27288), 14 Temmuz 2009.
Bizová, N. (2012). Programs of inclusive education in leisure time institutions. Journal of Exceptional People, 1(1), 103-117.
Brandon, D. P., & Ncube, M. M. (2006). Botswana's agriculture teachers' attitudes towards inclusion of students with physical disabilities in mainstream classes. The Negro Educational Review, 57(3-4), 215-227.
Chhabra, S., Bose, K., & Chadha, N. (2018). Early childhood educators’ perspectives and practices about inclusion of children with special needs in Botswana, Journal of Research in Childhood Education, 32(2), 234-249. doi: 10.1080/02568543.2018.1425223
Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz [Research methods design and analysis] (2.baskı). (A. Aypay, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık. (Orijinal kitabın yayın tarihi 2014).
Coleman, M. (2012). “Interviews”. In Coleman, M., Briggs, A. R. J. & Morrison, M. (Eds.) Research methods in educational leadership and management, (pp. 250-266). London: Sage.
Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Çelik, B., & Kraska, M. (2017). Attitudes of elementary-level and secondary-level teachers toward students with disabilities. E-International Journal of Educational Research, 1(8), 1-13. doi: 10.19160/e-ijer.64318
Dias, P. C., & Cadime, I. (2015). Effects of personal and professional factors on teachers’ attitudes towards inclusion in preschool. European Journal of Special Needs Education, 31(1), 111-123. doi: 10.1080/08856257.2015.1108040
Diken, İ. H. (2006). Preservice teachers’ efficacy and opinions toward inclusion of students with mental retardation. Eurasian Journal of Educational Research, 23, 72-81.
Forlin, C., Keen, M., & Barrett, E. (2008). The concerns of mainstream teachers: Coping with inclusivity in an Australian context. International Journal of Disability, Development and Education, 55(3), 251-264. doi: 10.1080/10349120802268396
Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2011). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
Gliner, J. A., Morgan, G. A., & Leech, N. L. (2015). Uygulamada araştırma yöntemleri: Desen ve analizi bütünleştiren yaklaşım [Research methods in applied settings an integrated approach to design and analysis] (2.baskı). (S. Turan, Çev. Edt.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. (Orijinal kitabın yayın tarihi 2009).
Goldberg, I., & Baker, G. L. (1970). The individualized learning system. Educational Leadership, 27(8), 775- 780.
Gök, G., & Erbaş, D. (2011). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri [Early childhood teachers' opinions about and suggestions for inclusion programs]. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 66-87.
Güven, D. (2009). İlköğretimde kaynaştırma uygulamalarına katılan zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesine ilişkin öğretmen görüşleri [Teachers' views on the evaluation of the success of students with mental disabilities who participate in mainstreaming practices in primary education] (Yüksek lisans tezi), Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Hamour, B. A., & Muhaidat, M. (2013). Special education teachers’ attitudes towards inclusion of students with autism in Jordan. The Journal of the International Association of Special Education, 14(1), 34-40.
Hastings, R. P., & Oakford, S. (2003). Student teachers' attitudes towards the inclusion of children with special needs. Educational Psychology, 23(1), 87-94. doi: 10.1080/01443410303223
Heymann, J. (2016). Assesses countries’ efforts to address rights of people with disabilities. Retrieved from http://newsroom.ucla.edu/releases/ucla-world-policy-analysis-center-assesses-countries-efforts.
Hsieh, W., & Hsieh, C. M. (2012). Urban early childhood teachers' attitudes towards inclusive education. Early Child Development and Care, 182(9), 1167-1184. doi: 10.1080/03004430.2011.602191
İşcan, G. Ç., Fazlıoğlu, Y., & Parlak, C. (2014). İlkokula devam eden normal gelişim gösteren çocukların, yetersizliği olan akranlarına yönelik tutumlarının incelenmesi [The attitudes of typically developing primary school students’ towards their retarded peers]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 128-138.
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi [Scientific research method]. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Khan, I. K., Hashmi, S. H., & Khanum, N. (2017). Inclusive education in government primary schools: Teacher perceptions. Journal of Education and Educational Development, 1(4), 32-47. doi: 10.22555/joeed.v4i1.1331
Kuyini, A. B., & Desai, I. (2007). Principals’ and teachers’ attitudes and knowledge of inclusive education as predictors of effective teaching practices in Ghana. Journal of Research in Special Educational Needs, 7(2), 104-113. doi: 10.1111/j.1471-3802.2007.00086.x
Kwon, K. A., Hong, S. Y., & Jeon, H. J. (2017). Classroom readiness for successful inclusion: Teacher factors and preschool children’s experience with and attitudes toward peers with disabilities. Journal of Research in Childhood Education, 31(3), 360-378. doi: 10.1080/02568543.2017.1309480
Leyser, Y., Kapperman, G., & Keller, R. (1994). Teacher attitudes toward mainstreaming: A cross-cultural study in six nations. European Journal of Special Needs Education, 9(1), 1-15. doi: 10.1080/0885625940090101
Lewis, R. B., & Doorlag, H. D. (1999). Teaching special students in general education classrooms. New Jersey: Prentice Hall.
Mackey, M. (2014). Inclusive education in the United States: Middle school general education teachers’ approaches to inclusion. International Journal of Instruction, 2(7), 5-20.
Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği [Ministry of National Education Guidance Services Regulation.] (2017a). T.C. Resmi Gazete, (30236), 10 Kasım 2017.
Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2017b). Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları Genelgesi [Circular on Educational Practices Through Integration / Integration]. (2017/28), 19 Eylül 2017.
Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği [Ministry of National Education Special Education Services Regulation]. (2018a). T.C. Resmi Gazete, (30471), 7 Temmuz 2018.
Millî Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı (2018b). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün eğitim 2017/2018 [National Education Statistics: Formal Education 2017/2018]. Ankara. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_09/06123056_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2017_20 18.pdf adresinden edinilmiştir.
Monsen, J. J., Ewing, D. L., & Kwoka, M. (2014). Teachers’ attitudes towards inclusion, perceived adequacy of support and classroom learning environment. Learning Environments Research, 17(1), 113-126. doi: 10.1007/s10984-013-9144-8
National Center for Education Statistics [NCES] (2019). Children and youth with disabilities. Retrieved from https://nces.ed.gov/programs/coe/indicator_cgg.asp.
OECD (1995). Integrating students with special needs into mainstream schools. Paris: OECD Publications. Ontario Special Education Policy and Resource Guide. (2017). Special education in Ontario: Kindergarten to grade 12. Retrieved from http://www.edu.gov.on.ca/eng/document/policy/os/onschools_2017e.pdf.
Orel, A., Töret, G., & Zerey, Z. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi [Investigation of primary school teacher candidates' attitudes towards inclusion]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(1), 23-33.
Öncül, N., & Batu, E. S. (2005). Normal gelişim gösteren çocuk annelerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri [The opinions of child mothers with normal development on the mainstreaming practice]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(2), 37-54.
Öztürk, H., Ballıoğlu, G., & Şen, G. (2014). Öğretmen adaylarının özel eğitimde kaynaştırma uygulamalarına yönelik tutumlarının incelenmesi [An investigation of teacher candidates’ attitudes towards inclusive practices in special education]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-13.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri [Qualitative research & evaluation methods]. Ankara: Pegem Akademi.
Pınar, E. S., & Yıldız, N. G. (2013). Öğretmenlerin özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin akademik ve sosyal davranışları için kullandıkları onaylama ve onaylamama davranışlarının incelenmesi [Examining the validation and non-validation behaviors of teachers for academic and social behaviors of students with and without special needs]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 541-556.
Randoll, N. (2008). Teachers'-attitudes towards inclusion as linked to teachers' sense of efficacy (Master Thesis). Concordia University, Department of Education, Montreal.
Saraç, T., & Çolak, A. (2012). Kaynaştırma uygulamaları sürecinde ilköğretim sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüş ve önerileri [Opinions and suggestions of primary school classroom teachers about the problems they face during inclusion practices]. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(8), 13-28.
Sart, H. Z., Ala, H., Yazlık, Ö. & Yılmaz, F. K. (2004). Türkiye kaynaştırma eğitiminde nerede?: Eğitimciye öneriler [Where Turkey stands in full-inclusion practices?: Some recommendatıons to educators]. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı Bildiri Özetleri Kitabı, Malatya, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi.
Shah, S. (2010). Canada’s implementation of the right to education for students with disabilities. International Journal of Disability, Development and Education, 57(1), 5-20.
Silva, M., Munk, D. D., & Bursuck, W. D. (2005). Granding students with disabilities. Educational Leadership, 41(2), 38-43. doi: 10.1080/10349120903537749
Smith, P. (2010). Whatever happened to inclusion: The place of students with special education needs. New York: Peter Lang.
Stankovska, G., Angelkoska, S., & Grncaroska, S. P. (2015). Education of students with special educational needs and their inclusion in the community. Paper presented at the 13th. Annual International Conference of the Bulgarian Comparative Education Society, Sofia, Bulgaria.
Staub, D., & Hunt, P. (1993). The effects of social interaction training on high school peer tutors of schoolmates with severe disabilities. Exceptional Children, 60(1), 41-57. doi:10.1177/001440299306000105
Şahbaz, Ü. (1997). Öğretmenlerin özürlü çocukların kaynaştırılması konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin tutumlarının değişmesindeki etkililiği [The effectiveness of informing teachers about the inclusion of children with disabilities in the change of their attitudes towards inclusion] (Yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Şahin, Z. G., & Gürbüz, R. (2016). Kaynaştırma öğrencilerini eğiten ortaokul öğretmenlerinin yeterlikleri üzerine [On the proficiency of secondary teachers educating inclusive students]. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 6(1), 138-160. doi: 10.17984/adyuebd.89881
Tortop, H. S., & Dinçer, S. (2016). Destek eğitim odalarında üstün/özel yetenekli öğrencilerle çalışan sınıf öğretmenlerinin uygulama hakkındaki görüşleri [Opinions of primary school classroom teachers working with special gifted/talented students in support training rooms]. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 4(2), 11-28.
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization [UNESCO]. (2005). Guidelines for inclusion: ensuring access to education for all. Retrieved from https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000140224.
United Nations Children’s Fund [UNICEF] (2015). Obligations and actions on children’s rights and business. Retrieved from https://www.unicef.org/csr/files/CSR_GC_OBLIGATIONS_AND_ACTIONS_FINAL_AUGUST05.pd f. United Nations Children’s Fund [UNICEF] (2017). Children's rights and responsibilities leaflet. Retrieved from https://www.unicef.org/pakistan/rightsleaflet.pdf.
World Health Organization [WHO]. (2011). World Report on Disability. Retrieved from https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/70670/WHO_NMH_VIP_11.01_eng.pdf;jsessionid=3 D99016691A343BA2C7219037E62B362?sequence=1.
Yeo, L. S., Chong, W. H., Neihart, M. F., & Huan, V. S. (2016). Teachers’ experience with inclusive education in Singapore. Asia Pacific Journal of Education, 36(1), 69-83. doi: 10.1080/02188791.2014.934781
Yazıcıoğlu, T. (2018). Kaynaştırma uygulamalarının tarihsel süreci ve Türkiye’de uygulanan kaynaştırma modelleri [The history of inclusive education and inclusive models which practiced in Turkey]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 8(1), 92-110. doi: 10.30783/nevsosbilen.420028
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences]. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, N. G. (2015). Teacher and student behaviors in inclusive classrooms. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(1), 177-184. doi: 10.12738/estp.2015.1.2155