Öğretmen Eşitlik Algısı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Bu araştırmada ortaöğretim öğretmenlerinin öğretmenlik mesleğinde algıladıkları eşitliğin ölçülmesi için Öğretmen Eşitlik Algısı Ölçeği (ÖEAÖ) geliştirilmiştir. Çalışma grubunun oluşturulması için İstanbul ilinden rastgele seçim yöntemi ile 14 ilçe belirlenmiş ve bu ilçelerdeki resmi ortaöğretim kurumlarında görev yapan 371 ortaöğretim öğretmeninden veri elde edilmiştir. Bu öğretmenlerden veri toplamak için 31 maddeden oluşan ÖEAÖ taslak formu ve demografik bilgiler için cinsiyet, branş, meslekte çalışma süresi eğitim durumu ve sendika üyeliği sorularından oluşan bir kişisel bilgiler anketi kullanılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliği için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri (AFA ve DFA) kullanılmış, bu analizlerden önce KMO Bartlett testi ile madde geçerliği test edilmiştir. Ölçeğin faktör sayısının sağlamasının yapılması için AFA özdeğerleri ile paralel analiz özdeğerleri karşılaştırılmış ve özdeğerleri paralel analiz özdeğerlerinden düşük olan faktörler çıkarılarak ölçeğin dört boyutlu bir yapısının olduğu anlaşılmıştır. DFA ise 273 öğretmenden oluşan ayrı bir veri seti ile yapılmıştır. AFA ile elde edilen 18 maddeden oluşan bir anket formu DFA için veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Güvenirlik çalışmalarına göre ölçeğin geneli için Cronbach Alfa katsayısı .87, Guttman iki yarı katsayısı .81 ve test tekrar test korelasyonu .91 olarak bulunmuştur. Çalışmaların sonunda ÖEAÖ 18 madde ve dört boyuttan oluşan bir ölçek biçimine gelmiştir. Eğitimde eşitlik konusunda yapılan çalışmaların daha çok öğrencileri merkeze aldığı ve fırsat eşitliği kavramı üzerine yapıldığı göz önüne alınarak öğretmenler arasındaki eşitlik algısını anlamayı hedefleyen bir ölçme aracının geliştirilmesi ile alanyazındaki boşluğu doldurmak araştırmanın amacını oluşturmaktadır.

Teachers’ Perception of Equality Scale: A Study of Validity and Reliability

In this research Teachers’ Perception of Equality Scale (TPES) has been developed with the aim of measuring secondary school teachers’ perceptions of equality in their professions. In order to constitute the study group, 14 districts of the city of Istanbul were identified by using random sampling method and data have been acquired from 371 secondary school teachers working at secondary schools in these 14 districts. The data were acquired by using a TPES draft form on which 31 items were presented, and by using a personal information questionnaire that asked for demographic information under the titles of gender, teaching branch, years of seniority, education status and membership to a union. For the construct validity of the scale explanatory and confirmatory factor analyses were performed, and before these analyses were run, KMO Bartlett test was used to confirm item validity. For the crosscheck of the number of factors on the scale, Explanatory factor analysis (EFA) eigen values were compared to parallel analysis (PA) eigen values, and by extracting the factors whose EFA eigen values were lower than PA eigen values, it was proved that the number of the factors on the scale is four. Confirmatory factor analysis (CFA) was carried out with a set of data acquired from a separate study group which is consisted of 273 secondary school teachers from Şişli district of the city of Istanbul. A form with 18 items that were created through EFA was used as a tool to acquire data for the CFA. According to the studies carried out so as to test the reliability of the scale, Cronbach Alpha internal consistency coefficient of the whole test is ,87, Guttman Split Half internal consistency coefficient is ,81 and test-retest correlation coefficient is ,91. At the end of the studies, TPES has been developed with 18 items and four factors. Considering the studies on the field of equality in education have been centered on students rather than teachers, and also considering that these studies have mainly focused on the issue of equality of opportunities, the aim of this study is to fulfill a gap in the literature by developing a scale whose purpose is to measure the perception of equality among teachers.

Keywords:

Equality, perception of equality, equality among teachers scale development,

PDF

___

Aristoteles (2017). Politika. (F. Akderin, Çev.). İstanbul: Say.
Alarcón, D., and Sánchez, J.A. (2015). Assessing convergent and discriminant validity in THE ADHD-R IV rating scale. Verbal memorandum presented at Spanish STATA Meeting, University of Pablo de Olavide, Seville.
Ahval, S. (2015). Yönetici branşının okuldaki branşdaşları üzerindeki etkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 388055).
Avcı, Y. E. (2015). Öğretmenlerin kültürel sermaye yeterliliklerinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 398385).
Biroğul, H. K. (2015). Farklı branş öğretmenlerinin akademik iyimserlikleri ile mesleki benlik saygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 429226).
Bourdieu, P., and Passeron, J. (2015). Yeniden üretim. (L. Ünsaldı, A. Sümer, Ö. Akkaya, Çev.) Ankara: Heretik.
Brown, T. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. Newyork: Guildford Publications, Inc.
Buluç, B. (1997). İlköğretim ikinci kademe okullarda eğitimde fırsat ve imkân eşitliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 11-21.
Bursalıoğlu, Z. (2015). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 32, 470-483.
Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 34(34), 27-40.
Durkheim, E. (2018). Toplumsal işbölümü. (Ö. Ozankaya, Çev.) İzmir: Cem.
Deniz, Ç. (2017). Farklı branş öğretmenlerinin duygusal zeka özelliği ile mesleki benlik saygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 454794).
Dewey, J. (1964). Özgürlük ve kültür. (V. Günyol, Çev.) İstanbul: Çan Yayınları.
Erdoğan, İ. (2015). Eğitimde değişim yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K. ve Sanisoğlu, Y. (2013). Türkiye klinikleri. Journal of Medical Sciences, 33(1), 210-223. doi: 10.5336/medsci.2011-26747
Ferreire, F. H. G., and Gignoux, J. (2010). Eğitimde fırsat eşitsizliği: Türkiye örneği. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
Freire, P. (2018). Ezilenlerin pedagojisi. (D. Hattatoğlu. ve E. Özbek, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
Field, A. (2005) Discovering statistics using SPSS. London: Sage Publications.
Gökalp, S. (2018). Okul yöneticilerinin kültürel sermaye yeterliliklerinin ve kültürel liderlik rollerini yerine getirme düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 503850).
Holsinger, D., and Jacob, J. (2008). Inequality in education: Comparative and international perspectives. Hong Kong: Comparative Research Centre.
Hooper, D., Coughlan, J., and Mullen, M. (2008). Structural equation modeling: Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
Hu, L., and Bentler, P.M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. doi:10.1080/10705519909540118.
İstanbul İli Şişli İlçesi Maçka Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Eylül ayına ait “Aylık fazla / ilave çalışma ücret bordrosu. Maçka Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Muhasebe Bürosu Arşivi Bordro No: 405180008937300003, Eylül 2019.
Kahveci, G. (2015). Okullarda örgüt kültürü, örgütsel güven, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 383507).
Kline, B. R. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. NY: The Guilford Press.
Kılıç, B. (2018). Ruhsal liderlik, örgüt kültürü ve örgütsel sessizliğin okul başarısına etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 506244).
Kılıç, Y. (2014). Türkiye’de eğitimsel eşitsizlik ve toplumsal tabakalaşma ilişkisine dair ampirik bir çalışma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 243-263.
Koçak, D., Çokluk, Ö. ve Kayri, M. (2016). Faktör sayısının belirlenmesinde map testi, paralel analiz, k1 ve yamaç birikinti grafiği yöntemlerinin karşılaştırılması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 330-359.
Koski, W., and Horng, E.L. (2007). Curbing or facilitating ınequality? Law, collective bargaining, and teacher assignment among schools in California. Journal of Education Finance and Policy, 2(3), 262-300.
Marx, K. (2017). 1844 El yazmaları. (M. Belge, Çev.). İstanbul: İletişim Yayın Evi.
McLaren, P. (2011). Okullarda yaşam: Eleştirel pedagojiye giriş. (M.Y. Eryama ve H. Arslan, Çev.). Ankara: Anı Yayınevi.
Mercik, V. (2015). Eğitimde fırsat eşitliği, toplumsal genel başarı ve adalet ilişkisi: PISA projesi kapsamında Finlandiya ve Türkiye deneyimlerinin karşılaştırması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 399343).
Önder, E. (2012). İlköğretimde öğrenci başarısında okullar arası eşitsizliklerin analizi (Yayınlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 317103).
Önür, H. (2013). Toplumsal eşitsizliklerin yeniden üretilmesinde eğitimin rolü: Afyonkarahisar Süleyman Demirel Fen Lisesi ve Atatürk Lisesi örneği (Yayınlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 347459).
Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: 1. Kaan Yayınevi.
Özsoy, S. (2002). Yükseköğretimde hakkaniyet ve eşitlik sorunsalı: Türkiye’deki finansal yapıyla ilgili bir çözümleme (Yayınlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 122426).
Platon (2019). Devlet. (S. Eyuboğlu ve M.A. Cimcoz, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 307-331.
Polat, S. (2012) Okul müdürlerinin çok kültürlülüğe ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(42), 334-343.
Rankin, H. ve Aytaç, I. (2010). Eğitimde toplumsal cinsiyet eşitsizliği: araştırma sonuçları ve düşündürdükleri. Durudoğan, H., Gökşen, F., Oder, B. ve Yükseker, D. (Der.), Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları: Eşitsizlikler Mücadeleler Kazanımlar içinde (ss. 281-291). İstanbul: Koç Üniversitesi.
Raubenheimer, J. (2004). An item selection procedure to maximise scale reliability and validity. Journal of Industrial Psychology, 30(4), 59-64.
Rousseau, J. J. (2002). İnsanlar arasındaki eşitsizliğin kaynağı. İstanbul: Say Yayınevi.
Sarıer, Y. (2010). Ortaöğretime giriş sınavları (OKS-SBS) ve PISA sonuçları ışığında eğitimde fırsat eşitliğinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 107-129
Stewart, F. (2009). Horizontal inequalities as a cause of conflict: November 2019. Bradford Development Lecture.
Stromquist, Nelly P. (2004). Inequality as a way of life: Education and social class in Latin America. Pedagogy, Culture & Society, 12(1), 95-120.
Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Şenel, A. (1970). Eski Yunan’da eşitlik ve eşitsizlik üstüne. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Yayınları
Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2015). Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı. (M. Baloğlu, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Tan, M. (1987). Eğitsel fırsat eşitliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 20(1), 245-259.
Tezbaşaran, A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Thompson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis: Understanding concepts and applications. (First edi.). Washington: American Psychological Association.
Toprakçı, E. (2001) İşbölümü açısından okulu diğer örgütlerden ayıran özellikler. Eğitim ve Bilim, 26(122), 3-10.
Toytok, E. H. (2014). Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının örgüt kültürü üzerine etkisi: Düzce ili örneği (Yayınlanmamış doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden edinilmiştir (Tez No. 357739)
Tunç, S. (1969). Türkiye’de eğitim eşitliğini engelleyen etkenler. Ankara: Sevinç Matbaası.
Tural, N. (2002). Eğitim finansmanı. Ankara: Anı Yayınevi.
Turner, B (2013). Eşitlik. (B. S. Şener, Çev.) Ankara: Dost.
Yılmaz, K. (2010). Devlet ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 579-616.